You are here

XX. YÜZYIL BAŞINDA UŞAK'TA KURULAN İP FABRİKALARI

Uşak Yarn Factories, Established in the early Twentieth Century

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Uşak distric t was a traditional center of carpet weaving before the nineteenth century. Carpet production increased gradually during nineteenth century, especially after 1860's, depending on international demand. This increase caused the employment of an important part of Uşak population in the sector. The increased carpet production brought about manufacturing yarn that was an important input of carpet production in factories using inorganic energy to meet the demand in 1890's. Indeed, three yarn factories were established by Uşak notables such as Tiritzade Mehmed Paşa, Hamzazade Hüseyin Hüsnü, Hacı Gedikzade Hafız Mustafa, Yılancızade Osman ve Bacakzade Ali at the beginning of early twentieth century. Ottoman central government also supported notables' initiatives. It endowed tax exemptions. The factories, went into production in short time, brought about radical changes in carpet production. This radical economical change constituted one of the main reasons of revolt in 1908 in which weavers of carpets destroyed the factories, and brought carpet production to a standstill. In this article, the establishment reasons, processes and founders of factories are examined in detail based on archival material.
Abstract (Original Language): 
Uşak, XIX. Yüzyıl öncesinde geleneksel bir halı üretim merkeziydi. XIX. Yüzyılda, bilhassa 1860'lı yıllardan itibaren Uşak kazasında, halı üretimi uluslararası talebe bağlı olarak sürekli arttı. Bu artış, kasaba nüfusunun önemli bir kısmının sektörde istihdam edilmesi sonucunu doğurdu. 1890'lı yıllarda artan talebi karşılamak amacıyla halı üretiminin önemli bir girdisi olan ipin inorganik enerjiyle çalışan fabrikalarda üretilmesi gündeme geldi. Nitekim XX. Yüzyıl başlarında Tiritzade Mehmet Paşa, Hamzazade Hüseyin Hüsnü, Hacı Gedikzade Hafız Mustafa, Yılancızade Osman ve Bacakzade Ali gibi kasaba eşrafı tarafından Uşak kasabasında ip imal eden üç fabrika kuruldu. Osmanlı Devleti de sanayileşmeyi teşvik kapsamında eşrafın girişimlerini destekledi. Çeşitli vergi muafiyetleri sağladı. Kısa sürede faaliyete geçen fabrikalar üretimde köklü değişiklikler meydana getirdi. Bu köklü iktisadi değişim, üreticilerin fabrikaları tahrip etmesi ve üretime belirli bir süre ara verilmesiyle sonuçlanan 1908 yılındaki isyanın temel sebeplerinden birini teşkil etti. Bu çalışmada, fabrikaların kuruluş sebepleri, kurucuları ve kuruluş süreçleri arşiv malzemesine istinaden ayrıntılı olarak ele alınmaktadır.
41-58