You are here

DİVAN ŞAİRİNİN “BEHRÂM”A BAKIŞI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

THE VIEWPOINT OF DIVAN POETS ABOUT BEHRÂM

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_459

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Divan Literature is a literature, which Turks formed between 13th and 19th centuries, whose effects have continued to the present day and which has Islamic thought in its basis. This literature, which has generally been fed by Islamic culture has been affected by various resources. Among these resources we can primarily mention Islamic facts and figures. The history of prophets and mystical thinking are amongst the sources to affect the Divan poets. Components that are parts of the Turkish history and culture, traditions and customs, the way of life that is led by the common people, local elements and mythological factors are all the building stones of this specific genre of literature. It is of vital importance to know about and be conscious of such references in order to have a better understanding of texts of The Old Turkish Literature. Mythological elements constitute a considerable part of the sources mentioned above and the Persian mythology, with all its heroes and concepts, is an obvious basis. In this respect Firdevsi’s “Şehnâme” is exceptionally crucial. In course of time this book became an inspirational source for Turks just as it had been one for Iranians both historically and culturally. As a consequent the figures and incidents mentioned in Şehnâme were reused and transformed by Divan poets among which we can make mention of Behrâm. In this article, both the usage of the name of Behrâm as a mythological person and the meanings it suggests have been described through quotations from Divan poetry. When samples were made, various divans were benefited from. Therefore, it has been defined why and how various Divan poets used Behrâm in their poetry and the viewpoint of the Dîvan poets about Behrâm has been tried to be explained.
Abstract (Original Language): 
Divan edebiyatı, Türklerin 13. ve 19. yüzyıllar arasında oluşturdukları, etkileri günümüze kadar devam eden, temelinde İslam düşüncesinin bulunduğu bir edebiyattır. İslam kültüründen beslenen bu edebiyat, muhtelif kaynaklardan etkilenmiştir. Bu kaynakların başında genellikle İslam tarihiyle ilgili olaylar ve kişiler gelir. Peygamberler tarihi ve tasavvuf düşüncesi Divan edebiyatı şairlerini etkileyen önemli kaynaklardandır. Türk tarihi ve kültürüyle ilgili unsurlar, gelenek ve görenekler, halkın yaşam tarzı, mahalli unsurlar, mitolojik ögeler bu edebiyatın oluşumunda temel yapı taşlarıdır. Eski Türk Edebiyatı metinlerini anlamak ve anlamlandırmak için bu edebiyatı besleyen kaynakları bilmek ve tanımak gerekir. Bu kaynaklar içerisinde mitolojik ögeler önemli bir yere sahiptir. Mitolojik ögeler içerisinde, Fars mitolojisinin kahramanları ve kavramları Divan edebiyatı şairlerinin etkilendiği ve faydalandığı temel kaynaklardandır. Bu bağlamda Firdevsi’nin Şehnâmesi müstesna bir yerdedir. İranlılar için tarihi ve kültürel anlamda büyük öneme sahip olan “Şehnâme”, zamanla Türk şairler için de bir ilham kaynağı haline gelmiştir. Böylece, Şehnâme kaynaklı kişiler ve olaylar Divan şairlerinin, şiirlerinde kullandıkları isimler ve konular olmuştur. Bunlardan biri de Behrâm’dır. Bu makalede; ‚Behrâm‛ isminin Divan edebiyatında gerek mitolojik bir şahıs olarak kullanımı ve gerekse çağrıştırdığı değişik anlamlar, örnekleriyle açıklanmıştır. Örneklemeler yapılırken değişik divanlardan faydalanılmıştır. Böylece, Divan şairlerinin ‚Behrâm‛ ismini şiirlerinde ne amaçla ve nasıl kullandıkları tespit edilmiş, Divan şairinin ‚Behrâm‛a bakış açısı sunulmaya çalışılmıştır.
875-888

REFERENCES

References: 

Ahmedî, Dîvân (Haz.: Yaşar Akdoğan), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1128334/h/ahmedidivaniyasarakdoga
n.pdf, (ET: 20.12.2012).
Bâkî, Bâkî Dîvânı (Haz.: Sabahattin Küçük), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-128335/h/bakidivanisabahattin
kucuk.pdf, (ET: 20.12.2012).
ÇİFTÇİOĞLU İsmail, ‚Karamanlı Dönemi Şehnâme Yazarları ve Eserleri Üzerine‛,
Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 2002; 4(2):57-66.
DEMİREL Şener, Behiştî’nin Heft Peyker Mesnevisi, Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215442/h/ giris. pdf, (ET:
27.12.2012)
DEMİREL Şener, Heft-Peyker Mesnevisinin Tematik Açıdan İncelenmesi, Türkiyat
Araştırmaları Dergisi Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2001,
S:9, 187-217.
DEVELLİOĞLU Ferit, Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi Yayınları,
Ankara 1995.
GÜZELOVA Hanzâde, ‚Abdî’nin Bilinmeyen Bir Mesnevîsi: Heft Peyker Tercümesi‛,
bilig, Yaz / 2006, sayı 38: 35-49.
887
İsa IŞIK
Hayalî Bey, Hayalî Bey Divanı (Haz.: Ali Nihad Tarlan), Akçağ Yayınları, Ankara 1992.
HORATA Osman, ‚Kaynaklar‛, (Ed. Mustafa İsen), Eski Türk Edebiyatı El Kitabı,
Grafiker Yayınları, Ankara 2009.
İNALCIK Halil, Şair ve Patron, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2003.
Kara Fazli’nin Hayatı Eserleri Edebi Kişiliği ve Dîvânı (Haz.: Mustafa Özkat),
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2005.
Kelâmî, Kelâmî Dîvânı (Haz.: Mustafa Karlıtepe), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
KORKMAZ Mehmet, Zerdüşt Dini İran Mitolojisi, Alter Yayınları, Ankara 2010.
KUT Günay, ‚Aşkî ve Heft Peyker Çevirisi‛, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten
1972. Ankara: TDK, 1973:127-151.
LEVEND Agah Sırrı, Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar,
Enderun Kitabevi, İstanbul 1984.
MENGİ Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2012.
Mostarlı Ziya’î, Mostarlı Ziyâ’î Dîvânı (Haz.: Müberra Gürgendereli), Kültür ve
Turizm Bakanlığı Yayınları: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-
213638/h/metin.pdf, (ET: 28.12.2012).
Nail Abbas Paşa’nın Hayatı, Sanatı ve Dîvânı’nın Transkripsiyonlu Metni (Haz.: Ahmet
Kırıcı), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2006.
Nailî, Nailî Divanı (Haz.: Haluk İpekten), Akçağ Yayınları, Ankara 1990.
Nâşid, Dîvân (Haz.: Ömer Zülfe), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara
Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 1998:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215485/h/nasidmetin.pdf, (ET:
28.12.2012).
Nedim, Nedim Divanı (Haz.: Muhsin Macit), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları,
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292562/h/nedim-divani.pdf: (ET:
05.01.2013).
Nef’î, Nef’î Divanı (Haz.: Metin Akkuş) Akçağ Yayınları, Ankara 1992.
OKUYUCU Cihan, Divan Edebiyatı Estetiği, Kapı Yayınları, İst. 2011.
PALA İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, İstanbul 1999.
Divan Şairinin “Behrâm”a Bakışı Üzerine Düşünceler 888
Süheylî, Dîvân (Haz.: Esad Harmancı), Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları:http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-215254/h/girismetin.pdf,
(ET: 03.01.2013).
Şeyh Gâlib, Şeyh Gâlib Dîvânı (Haz.: Naci Okçu), Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-128451/h/metin.pdf,
(ET:03.01.2013).
ŞİŞMAN Bekir ve KUZUBAŞ Muhammet, Şehname’nin Türk Kültür ve Edebiyatı’na
Etkileri, Ötüken Yayınları, İstanbul 2012.
TANINDI Zeren, ‚Sultanlar, Şairler ve İmgeler: Şehnâme-i Firdevsi’nin
Mukaddimesi’nin Resimleri‛, U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler
Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 15, 2008/2 , s.267-296.
Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara 2005.
YILDIRIM Nimet, ‚Firdevsi ve Şahnâme‛, Şahnâme (Çeviren: Necati Lugal), Kabalcı
Yayınevi, İstanbul 2009, s.15-45.
YILDIRIM Nimet, Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2008.
YILDIRIM Nimet, İran Edebiyatı, Pinhan Yayıncılık, İstanbul 2012.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com