THE GOALS AND MEANS OF PRESERVING VERNACULAR ARCHITECTURE
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Author Name |
---|
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Çoğu ülkede günümüzde görülen ekonomik ve toplumsal gelişmeler
insan etkinliklerinde ve yaşam koşullarında önemli
değişiklikleri de birlikte getirmektedirler. Kırsal alanlardan
kentlere akan nüfus, yeni yerleşme bölgelerinde kendi
konutlarını kendileri yapmak zorunda olan insanlar, terkedilen,
boşalan kırsal yerleşmeler bu değişikliklerin fiziksel
görüntüsünü veriyorlar. Öte yandan, kentler hızlı bir yeniden
yapım zorunluluğu ile karşı karşıya kalmaktalar. Yalnız
kentlerin özeklerinde değil çeperlerde de büyük ölçekte
yenilenme sonucunda varolan yöre mimarlığı örneklerinin sürekli
biçimde yitirildikleri görülüyor. Bu yüzden, yöre mimarlığının
korunması sorumlular için öncelikli bir zorunluluk olmaktadır.
Bu zorunluluğun ancak çeşitli uğraşı dallarının katılması ile
üstesinden gelinebileceği açıktır. Mimarların paylarına düşen
yalnızca yapıların tasarımı ya da onarımlarının
biçimlendirilmesi de olmamak gerekir.
Bu yazıda, yöre mimarlığı örneklerinin kültürel değer
yargılarının değişmesi sonucu yitirilmeleri kadar korunmaları
zorunluluğu üzerinde durulmaktadır. Bu açıdan, koruma
eylemlerinin kaynaklandığı kavramların kapsamına alınabilmeleri
için konulacak amaçlar ve bunu sağlamaya yönelik araçların
tartışılması yapılmaktadır.
Teknik bakımdan, yöre mimarlığının korunması için işlevsel
yararlılığın sağlanması ve sürdürülmesi gerekir. Bunun için
eksik ya da yetersiz kısım ve öğelerin tamamlanması,
yenilenmesi önerilecektir.
Ancak, teknik yaklaşımlar tek başlarına yeterli olmayacaklardır.
Onarım-sağlıklaştırma-yenilemeçabaları, este tik ve tarihsel
değerlendirmeler bakımından da başarılı bulunmalıdır.
'Mimari, biçim', 'tarihsel değer', 'kullanıra değeri', 'parasal
kaynak' gibi noktalardan konuya bakıldığında yöre mimarlığının
korunması için parasal kaynağın en önemli sorun oluşturduğu
görülüyor. Ayrıca, bir yapı topluluğu içinde onarımı ve
sağlıklaştırılması yapılabilen bir kaç yapı kendi başlarına
anlamsız kalacaklarından, sorun bir çevre korunması olarak ele
alınmak zorundadır. Bu ise daha büyük parasal sorunlar demektir
Ancak, alt yapı vb. ortak harcamaların paylaşılması ile
sorunun bir oranda hafifletilebileceği gerçeği de gözden ırak
tutulmamalıdır.
Yöre mimarlığı Örneklerinden özgün işlevlerini yitirdikleri
için yok olanlar çoğunluktadırlar. Gereken korumanın
sağlanabilmesi yapı için uygun bir işlevin bulunmasına ve bu
işlevin tüm çevrenin işleyişiyle uyumlu olmasına büyük ölçüde
bağlıdır. Korunmaları ancak ve zorunlu olarak 'müzecilik'
anlayışıyla gerçekleştirilebilecek örnekler dışında yöre
mimarlığının günlük yaşam içinde işlerlik kazandırılarak
korunması için başta mimarlar, plancılar ve ekonomiciler olmak
üzere çok sayıda ilgili uğraşı dalı elele vererek
çalışmalıdırlar. Yapılacak iş programı yapıların derinlemesine
incelenmelerini, değer ve sorunlarının saptanmasını, yerel
koşulların iyi belirlenmesini, önerilecek onarım ve kullanım
biçimi ile sağlanacak amacın doğru konmasını gerektirecektir.
FULL TEXT (PDF):
- 2
139-147