You are here

KÜLTÜRLERARASI BİR BİLGİ KÖPRÜSÜ OLARAK İSRAİLİYAT VE OSMANLI HALK KÜLTÜRÜNDEKİ YANSIMALARI

ISRA’ILIYAT AS AN INTERCULTURAL KNOWLEDGE BRİDGE AND REFLECTIONS ON THE OTTOMAN FOLK CULTURE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1954
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Isra’iliyat is the general term used to specify knowledge transferred to Islamic culture from some other cultures including Jewish being primary, Christian, Persian, Indian, central Asian, and even Chinese cultures. Since most of this knowledge is transferred from Jews, known as The Israelites, it is called as isra’iliyat. Nevertheless, there was also a considerable amount of knowledge flux from surrounding cultures of the Middle East, where Islam originates. There was a significant knowledge and information flow especially from Christianity, which is a major religion in the region and Byzantine/Greek culture which was a Christian society then. In addition, Persian culture, a significant cradle of culture and civilization in the region, Indian and Chinese cultures, two of the oldest in the world, and fragments of Central-Asian Turkish/Shaman culture constituted the rich repertory of the Islamic culture. Israeli news and information had started transferring to Islamic culture as early as the Prophet Mohammed era. During this era, especially Jewish religious culture had attracted Muslims. Yet the Koran was frequently mentioning the past of the Jewish people, Israeli history, scriptures, prophets, and other major personalities. To get a broader sight into such information, Muslims often questioned Jewish around them and took their answers as a reference. In the subsequent periods, parallel to the expansion of the Islamic territory, an information flow started from newly encountered cultures too. Reactions to these Israeli items, which were present in many sources, were not missing. Holy Koran and Prophet Mohammed remarked either affirmative or dissident views on this issue and specified a framework towards these Israeli items. Subsequent Muslim scholars responded to the issue accordingly. Nevertheless, one way or another, these Israeli items found themselves a place in the majority of the sources and had a serious impact on readership of these sources. As yet explained, isra’iliyat had a major effect on the faith-based culture of the Muslim Ottomans. There was plentiful Israeli information in the religious sources that Ottomans benefited. These items grabbed attention of public since they were of mythical essence, fantastic and reflected dreams of ordinary people. This involvement was very effective on shaping their religious culture around these mythical acquaintances. In this study, these issues will be held and dwelled on with examples and how isra’iliyat can function as a communication bridge between cultures.
Abstract (Original Language): 
İsrâiliyât, başta Yahudi kültüründen olmak üzere Hıristiyan, Fars, Hind, Orta Asya ve hatta Çin kültüründen İslam kültürüne geçmiş bilgilerin genel adıdır. Bu bilgiler daha çok İsrâiloğulları diye bilinen Yahudilerden geçtiği için İsrâiliyât diye isimlendirilmiştir. Ancak İslam’ın ortaya çıktığı bölge olan Orta Doğu’ya yakın olan diğer kültürlerden de önemli miktarda bilgi akışı olmuştur. Bilhassa bölgenin önemli bir dini olan Hıristiyanlıktan ve yine o zamanlar Hıristiyan bir toplum olan Bizans/Grek kültüründen de önemli miktarda bilgi ve haber İslam kültürüne girmiştir. Bunun yanında yine bölgenin önemli bir medeniyet ve kültür havzası olan İran kültürü, dünyanın en eski kültürlerinden birini oluşturan Hind ve Çin kültürü ve özellikle de Orta Asya bölgesinde yaşayan Türk/şaman kültürüne ait bazı kültürel unsurlar da bir ölçüde İslam kültür hazinesi arasındaki yerini almıştır. İsrâilî haber ve bilgiler İslam’ın peygamberi Hz. Muhammed döneminden itibaren İslam kültürüne geçmeye başlamıştır. Bu dönemde ağırlıklı olarak Yahudi din kültürü Müslümanların ilgisini çekmiştir. Zira Kur’an, Yahudilerin geçmişinden, İsrâiloğulları tarihinden, onların kutsal kitaplarından, peygamberlerinden ve diğer önemli şahsiyetlerinden sık sık bahsediyor, onlara ait bazı bilgiler sunuyordu. Kur’an’ın uzun uzadıya bahsetmeyip sadece temasta bulunduğu bu hususlarla ilgili geniş bilgi almak üzere Müslümanlar, aralarında yaşayan Yahudilere sorular soruyor, onların verdiği cevapları konuyla ilgili önemli bir bilgi olarak alıyorlardı. Daha sonraki dönemlerde İslam coğrafyasının gelişmesine ve genişlemesine paralel olarak yeni karşılaşılan kültürlerden de bilgi akımı meydana gelmeye başladı. Pek çok İslâmî kaynakta yer alan isrâilî haberlere zaman zaman tepkiler de gösterilmiştir. Bu konuda Müslümanların kutsal kitabı Kur’an ve yine Müslümanların peygamberi Hz. Muhammed olumlu veya olumsuz tepkiler ortaya koymuş, buna göre isrâilî haberler karşısında takınılacak tavır konusunda bir çerçeve belirlenmiştir. Diğer Müslüman âlimler de belirlenen bu çerçeve içerisinden bir takım tepkiler geliştirmişlerdir. Ancak öyle veya böyle bu isrâilî haberler İslâmî kaynakların büyük bir kısmına girmiş, bu kaynakları okuyanlar üzerinde de ciddi bir etki meydana getirmiştir. Bu cümleden olarak Müslüman Osmanlı halkının inanca dayalı kültürleri üzerinde de isrâiliyâtın büyük bir etkisi olmuştur. Osmanlı halkının beslendiği ve bolca istifade ettiği dini kaynaklarda çok sayıda isrâilî haber ve bilgi yer almıştır. Bu bilgiler çoğunlukla efsânevî bir nitelik arzettiği, insanın hayâl gücünü süslediği ve idealini yansıttığı için halk tarafından büyük ilgi görmüştür. Bu ilgi, onların dini kültürlerinin bu efsânevî bilgi ve haberler çerçevesinde şekillenmesinde oldukça etkili olmuştur. İşte bu çalışmada bu hususlar etraflı bir şekilde ve örneklerle sunulacak, isrâiliyâtın bu kültürler arasında bilgi akımını ve intikalini sağlayan bir köprü görevi gördüğü/görebileceği hususu üzerinde durulacaktır.
93
109

REFERENCES

References: 

Abu Dawud al-Sicistani, (1401/1981). Sunenu Abi Dawud, (Istanbul: Cagri Yayinlari).
Abu Rayya, Mahmud, (no date). Adva’ ala al-Sunnah al-Muhammadiyya, (Cairo: Dar al-Maarif).
Abu Shahba, Muhammad b. Muhammad, (1408). al-Isra’iliyat ve’l-Mawduat fi Kutub al-Tafseer, (Maktabatu’s-Sunneh).
Abu Zehra, Muhammad, (no date). Zahra al-Tefaseer, (Dar al-Fikri’l-Arabi).
Ahmed b. Hanbel, (1421/2001). Musnedu Ahmed b. Hanbel, (Edit. Shuayib al-Arnaut and others), (Beirut: Muassas al-Risale.
AKDEMİR, Hikmet, (2003). “Klasik Tefsirlerde Yer Alan Bir Israiliyat Ornegi”, Harran Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 5 (Ocak).
al-Albani, Abu Abdirrahman Nasıruddin, (1412/1992). Silsilah al-Ahadeeth al-Daifah wa al-Mawdua wa Atharuha al-Seyyi’ fi al-Ummah, (al-Riyad: Dar al-Maarif).
106 Hidayet AYDAR
ALBAYRAK, Ismail, (2001). “Re-Evaluating The Notion of Isra’iliyyat”, Dokuz Eylül Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, Sayi XIII-XIV, (Izmir).
Arpagus, Hatice K., (20006). Osmanli Halkinin Geleneksel Islam Anlayisi, (Istanbul: Ensar Nesriyat).
ATMACA, Veli, (1996). “Hadiste Israiliyata Bakis (1)”, Harran Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 2 (Sanliurfa).
AYDAR, Hidayet, (2000). “Kur’an’da Kitap Kavrami ve Bir Kitap Olarak Levh-i Mahfuz”, Istanbul Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 2 (Istanbul).
AYDEMİR, Abdullah, (no date). Tefsirde Israiliyat, (Ankara: Diyanet Isleri Baskanligi yayinlari).
BAYRİ, Mehmet Halit, (1972). Istanbul Folkloru, (Istanbul).
al-Baghawi, Abu Muhammad al-Husain b. Mes’ud, (1412). Mealim al-Tenzil, (Edit. Muhammad Abdullah en-Nemr-Osman Cum’a Dumayriyye-Süleyman Müslim al-Haresh), (al-Riyad: Daru’t-Tiybe li’n-Nashr ve’t-Tevzi’).
BERNSTEİN, Marc S., (2006). Stories of Joseph Narrative Migrations Between Judaism and Islam, (Detroit-Michigan).
BERKEY, Jonathan Porter, (2003). The Formation of Islam: Religion and Society in the Near East, 600-1800, (Cambridge: Cambridge University Press).
al-Bezzar, Abubekir Ahmed b. Amr, (1988-2009). Musnad al-Bezzar, (Edit. Mahfuzurrahman Zeynullah-Adil b. Sa’d-Sabri Abdulhalık al-Şafii), (al-Medine al-Munevvere: Maktabatu’l-Ulum ve’l-Hikem).
BİYİK, Mustafa, (2007). “Hıristiyan Teolojisinden Deccal ve Yecuc-Mecuc Kavramlari Uzerine Bir Degerlendirme”, Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 6, sayi 11 (1).
BORATAV, Pertev Naili, (1973). Turk Halk Bilimi II, 100 Soruda Turk Folkloru, (Istanbul).
al-Bukhari, Abu Abdillah Muhammad b. Ismail, (1401/1981). Sahih al-Bukhari, (Istanbul: Cagri yayinlari).
al-Bursawi Ismail Hakki b. Mustafa al-Istanbuli, (no date). Ruhu’l-Beyan, (Beirut: Dar al-Fikr).
CONKOR, Burhan, (2008). Tefhimu’l-Ku’ran’da Israiliyatın Ele Alinis Bicimi, (Basilmamis Yuksek Lisans tezi), Selçuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, (Konya).
al-Dhahabi, Muhammad Husain, (1411/1990). al-Isra’iliyat fi’t-Tafseer ve’l-Hadeeth, (Cairo: Maktabatu Wahba).
al-Dhahabi, Muhammad Husain, (no date). al-Tafseer ve’l-Mufassirun, (Cairo: Maktabatu Wahba).
al-Dhahabi, Muhammad Husain, (2002). “Tafseerde ve Hadeethte Isra’iliyat”, (Çev. Muhammet Yılmaz), Çukurova Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 2, sayi 1 (Ocak-Haziran).
Kültürlerarası Bir Bilgi Köprüsü Olarak İsrailiyat Ve Osmanlı Halk Kültüründeki Yansımaları 107
al-Dhahabi, Shamsuddin Abu Abdillah Muhammad b. Ahmed, (1382/1963). Mizanu’l-İ’tidal fi Nakdi’r-Rical, (Edit. Muhammad al-Becavi), (Beirut: Dar al-Ma’rife).
al-Dhahabi, Shamsuddin Abu Abdillah Muhammad b. Ahmed, (1419/1998). Tezkiretu’l-Huffaz, (Beirut: Dar al-Kutubi’l-İlmiyye).
DEMİRCİ, Kürsad, (1994). “Deccal”, Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi, (İstanbul), IX.
ELCİN, Sukru, (1993). Halk Edebiyatına Giris, (Ankara).
Emin, Ahmed, (no date). Duha al-Islam, (Cairo: Maktabatu’l-Usra).
ERGUN, Mehmet, (2006). Alusi’nin Ruhu’l-Meani Tefsirindee Adem ve Yaratilis Kissasi Cercevesinde Israiliyat, (Basilmamis Yuksek Lisans tezi), (Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, Isparta).
Faruqi, Suha Taji- -Basheer M. Nafi, (2004). Islamic Thought in the Twentieth Century, (London).
al-Ghazali, Muhammad, (1420/2000). Nahwa Tafseerin Mawduiyyin li Suwar al-Qoran al-Karim, (Cairo: Dar al-Shuruq).
GURKAN, Ahmet, (no date). Islam Kulturunun Garbı Medenilestirmesi, (Istanbul: Nur yayinlari) (Zaman Gazetesi hediyesi).
HAMİDULLAH, Muhammad, (1977). “Islami İlimlerde Israiliyat Yahut Gayr-i Islami Menseli Rivayetler”, (Cev. I.Canan), Atatruk Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 2 (Ankara).
al-Hatib al-Baghdadi, Abubekir Ahmed b. Ali, (1422/2002). Tarihu Baghdad, (Edit. Beshshar Awad Ma’ruf), (Beirut: Dar al-Gharb al-Islami,).
HUNKE, Sigrid, (no date). Avrupa’nin Uzerine Dogan Islam Gunesi (Allahs Sonne Über dem Abendland-Unser Arabischen Erbe), (Terc. Servet Sezgin), (Istanbul: Bedir Yayınevi).
al-Isfahânî, Abu Muslim Muhammad b. Bahr, (no date). Tefsîru Ebî Muslim Muhammad b. Bahr al-Isfahânî, (Jâmiu’t-Te’vîl li Muhkemi’t-Tenzîl ev Sharhu Te’vîli’l-Kur’ân ve Tefsîru Maânîhi), (Cem’ ve tahkik: Dr. Hidir Muhammed Nebha).
Ibn Adil, Abu’l-Hafs Ömer b. Ali ed-Damascusi, (1419/1998). al-Lübab fi Ulumi’l-Kitab, (Edit. Adil Ahmed Abdulmevcud-Ali Muhammad Muavvid), (Beirut: Dar al-Kutubi’l-İlmiyye).
Ibn Haldun, Abdurrahman, (2005). al-Mukaddime, (Edit. Abdusselam al-Şeddadi), (ed-Dar al-Beyda, Hizanetu Ibn Haldun).
Ibn Kesir, Abu’l-Fida Ismail ed-Damascusi, (1420/1999). Tafsîru’l-Qorani’l-Azim, (Edit. Sami b. Muhammad al-Selame), (Daru Tiybe).
Ibn Mace, (1401/1981). Sunenu Ibn Mace, (Istanbul: Cagri Yauınları).
Ibnu’l-Jawzi, Abu’l-Faraj Abdurrahman, (1404/1984). Zâdu’l-Mesîr fi İlmi’t-Tafseer, (Beytur: al-Maktabatu’l-Islami).
108 Hidayet AYDAR
IBRAHİM, Bekir Muhammad, (2003). Kısasu Beni İsrail fi’l-Qorani ve’t-Tevrarti ve’t-Talmud, (Merkezu’r-Raye li’n-neşri ve’l-i’lam).
KARACABEY, Salih, (2003). “İsrâiliyyât’ı Belirleme Kriterleri Cercevesinde İlâhî Mesajın Birliği Meselesi”, Uludağ Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 12, sayi 1.
al-Kawthari, Muhammad Zahid, (2004). “Ka’bu’l-Ahbar ve Isra’iliyat”, (Çev. Osman Güner), Din Bilimleri Akademik Araştırmalar Dergisi, cilt 4, sayi 1.
KAYA, Mahmut, (1992). “Beytülhikme”, Turkiye Diyanet Vakfı Islam Ansiklopedisi (DİA), cilt VI, (Istanbul).
Kitab-ı Mukaddes, (1980). (Istanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi).
al-Qurtubi, Abu Abdillah Muhammad b. Ahmed, (1427/2006). al-Jami’’ li Ahkami’l-Qoran ve’l-Mubeyyin lima Tedammenehu mine’s-Sünneti ve Ayi’l-Furkan, (Edit. Abdullah b. Abdulmuhsin al-Turki), (Beirut: Müessesetu’r-Risale).
LEAMAN, Oliver, (2006a). The Qur'an: An Encyclopedia, (New York: Routledge).
LEAMAN, Oliver, (2006b). Jewish Thought: An Introduction, (New York: Routledge).
LEWİS, Bernard, (1984). Jews of Islam, (New Jersey: Princeton University Press).
NA’NAE, Remzi, (1390/1970). al-Isra’iliyat wa Atharuha fi Kutubi’t-Tafseer, (Damascus: Dar al-Kalem; Beirut: Daru’d-Diya).
NEWBY, Gordon, (1979). “Tafsir Isra’iliyyat”, Journal of the American Academy of Religion, Thematic Issue S 47/4.
NİCHOLSON, Reynold A., (1978). Islam Sufileri, (Terc. M. Dağ ve diğr.), (Istanbul).
OGMUS, Harun, (2010). “Dirase Manhajiyya Havle al-Hace ila’l-Isra’iliyat fi Tafseeri’l-Kasasi’l-Qorani”, Selçuk Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 29 (Bahar).
ÖZDEMİR, Veysel, (2008). “Abdullah b. Amr’ın İsraili Rivayetleriyle Meşhur Ravilerle İlişksinin Boyutları”, Fırat Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 13, sayi 1.
ÖZDEMİR, Veysel, (2008). “Isra’iliyat Türü Rivayetlerin Hükmünü Belirleme Açısından ‘Ve Haddisu an Beni İsraile vela Harece’ Hadeethi Hakkında Bir Değerlendirme”, Fırat Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 13, sayi 2.
PAÇACI, Mehmet, (1998). “Hadeethte Apolaiptisizim ve Fiten Edebiyatı”, Islamiyat Dergisi, cilt 1, sayi 1 (Ocak-Mart).
al-Râzî, Fahruddin, (1401/1981). Mefâtihu’l-Ğayb, (Dar al-Fikr).
RİDELL,Peter G. –Street,Tony, (1997). Islam: Essays on Scripture, Thought & Society : a Festschrift in Honour of Anthony H. Johns, (Leiden-Brill).
RUBİN, Uri, “Israel”, Encyclopaedia of The Qur’an, (2002). (Edit. Jane Dammen McAuliffe), (Leiden-Boston: Brill).
al-Tha’labi, Abu İshak, (1422/2002). al-Keşf ve’lBeyan al-Ma’ruf Tafseeru’s-Tha’labi, (Edit. Abu Muhammad Ibn Aşur), (Beirut: Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabi).
Kültürlerarası Bir Bilgi Köprüsü Olarak İsrailiyat Ve Osmanlı Halk Kültüründeki Yansımaları 109
SARITOPRAK, Zeki, (1995). “al-Mesihu’d-Deccal fi’l-Akideti’l-Islamiyye”, Harran Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi 1 (Şanlıurfa).
al-Semerkandi, Abu’l-Layth Nasr b. Muhammad, (1413/1993). Tafseeru Ebi’l-Layth al-Semerkandi al-Musemma Bahru’l-Ulum, (Edit. Ali Muhammad Muavvid-Adil Ahmed Abdulmevcud-Zekeriya Abdulmecid en-Nuti), (Beirut: Dar al-Kutubi’l-İlmiyye).
al-Suyuti, Jalaluddin, (1424/2003). ed-Durru’l-Mensur fi’t-Tafseer bi’l-Me’sur, (Edit. Abdullah b. Abdulmuhsin al-Turki), (Cairo: Merkezu Hajar).
al-Tabari, Abu Jafar Muhammad Ibn Jarir, (1422/2001). Jami’u’l-Beyan an Te’vili Ayi’l-Qoran, (Edit. Abdullah b. Abdulmuhsin al-Turki), (Cairo: Daru Hajar).
VAJDA G., (1978). “Isra’iliyat”, The Encyclopaedia of Islam, (Leiden).
WATT, William Montgomery, (1991). Muslim-Christian Encounters: Perceptions and Misperceptions, (New Youk: Routledge).
WENSİNCK A.J., (1965). “Israil”, Islam Ansiklopedisi.
YARGİCİ, Atilla, (2006). “Tafseerlerde Isra’iliyat Konusuna Eleştirel Bir Yaklaşım”, Harran Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, Yıl 11, sayi 15 (Ocak-Haziran).
YASDIMAN, Hakkı Şah, (2011). “Islami Literatürde Isra’iliyat İzleri: Cennetin Kaybı”, Dokuz Eylül Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, sayi XXXIV.
YAZICIOGLU, Ahmed Bican, (1306). Envaru’l-Asıkın, (Istanbul).
YILMAZ, Muhammad, (2001). “Razi Tafseerinde Isra’iliyat”, Çukurova Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi, cilt 1, sayi 2 (Temmuz-Aralık).
al-Zuhayli, Wahba, (no date). al-Tafseeru’l-Veciz ala Hamişi’l-Qorani’l-Azim, (Damascus: Dar al-Fikr).

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com