ZÂTl'NİN LETÂYİFİ

Üç pâdişâh devrinde yaşamış olan Zâtî'nin 1 Sehî Bey, Lâtîfî, Âşık Çelebi ve Kmalı-zâde Hasan Çelebi tezkirelerinde belirtildiğine göre, dîvânından ayrı olarak Şehr-engîz (Edirne hakkında), Ahmed ü Mahmûd, Siyer-i Nebî, Mevlid, Şem' ü Pervâne, Ferruh-nâme, Manzûm Kur'an falı, (Âşık Çelebi'ye göre) Mensûr Letâyif, (Kınalı-zâde'ye göre) "sayısız,, Manzum Letâyif, gibi eserleri vardır. Süleymâniye Ktb. Lala Ismâil bölümü 443 nr.da kayıtlı bulunan Zâtî dîvânı aynı zamanda bir külliyat mâhiyetinde olup yukarıda adı geçen eserlerden Şem' ü Pervâne (yk. 30/b-161/b kenarda), Edirne Şehr-engîzi (yk. 161/b-167/b. Şem' ü Pervânenin devâmı olarak kenarda), Letâyif (yk. 345/b-362/a) gibi dört tânesini ve ayrıca çoğunluğu heze-liyâttan ibâret olan Müfredâtı (yk. 340/a-344/b) içine almaktadır. Bunlardan ayrı olarak yk. 337/b-339/a'da kaynaklarda hiç anılmayan "Delü Birâzer Mektübına Zâtînün Cevâbıdur,,2 başlıklı bir risâle daha var ki, ayrıca yayınlayacağım. Letâyif diye adlandırdığım yk.- 345/b-362/a'da bulunan kısım aslında iki ayrı risâle teşkil ediyor. Birincisi ^kl jOol j ettV İsTjıa- mısrâ-iyle başlayıp yk. 352/b'de <ül ^/l j Jyl lc iıl^aJ cümlesiyle sona eriyor. İkinci kısım birincinin bitimiyle aynı sahîfeden jlj l/Vj.. ^IjjJJ ibâresiyle başlayan, şimdi yayınladığım metindir ki; kanaatimce asıl letâyif de budur. Esâsen Lâtîfî, tezkiresinde, Zâtî maddesinin sonunda " Merhûm-ı merkûm mecmaü'l-letâyifinde şu'arâ ile vâki' olan mutâye-besin dere ve emsâle müte'allık çok latîf latîfeler hare itmüşdür" diyerek bu kanaatimi doğrulamakta ve letâyif den bir de örnek vermektedir ki metnin dip-notlarında gösterilmiştir. Divanlar Katalogunda birinciden " mensûr mizahî bir risâle " ve ikinciden " Mecmaü'l-letâyif" diye bahsedilmektedir, ikincisinin ad olarak nitelenebilecek bir başlığı olmasına rağmen, birinci kısım doğrudan doğruya metinle başlamaktadır. Neşre hazırladığım için burada ayrıca üzerinda durmaya lüzum görmüyorum. Yalnız, ikisinin ayrı mevzûlarda ve ayrı risâleler olduğunu belirtmek istedim.