ERZURUM MÂNİLERİ

Anonim mahsullerimizden olan maniler yurdun bütün bölgelerine yaygın ve sevilen şekillerdendir. Erzurum içinde ve yöresinde «Mani söylemek» halkın başlıca eğlencelerinden birini teşkil eder. Bugün artık yavaş yavaş halkmakta olan Tandır Başı Sohbetlerinde eskiden «Mani atmak, mani söylemek» vazgeçilmez bir âdetti. Akşam herkes evine çekildikten sonra üzeri kilim, halı ve yastıklarla döşenmiş olan tandırın başında kom-7 şu kadınlar toplanır, birbirlerine mani atarak yarışırlardı. Bilhassa mani söylemekle meşhur olmuş kadınlar vardır. Bir dörtlükten meydana geldiği, aşk sevgi ve güzdük konularmı işlediği için kadınlar tarafından benimsenmiş ve sevilmiştir. îyi mani söyleyen kadınlar bunları bir büyüklerinden öğrenir ezberlerler. Faka:t maniler bu şekilde kalıplaşmış olarak da kalmaz. Yarışma sırasında veya herhangi bir vesileyle karşılıklı söyleştiklerinde yeniden yaratmalara veya günün şartlarına göre değişmelere rastlarız. Hele sevgililer karşı karşıya gelip söyleşmeye başlayınca kafiye ve ölçü aynı kalmak şartivle tamamen yeni yaratmalar meydan gelir. Sevgililerin karşılaşması ya bir dost evinde ya bayram düğün gibi bir şenlik dola-yısiyle karşılaşma sonunda veyahut da tarlada çalışma sırasında olur. Halk arasında en makbul sayılanları böyle herhangi bir vesileyle sevgililerin karşılıklı söyledikleri manilerdir. Genç kızların ve erkeklerin söylediği manilerin konusunu sevda, kocalarından ayrılan gelinlerinkini hasret, sevdiklerini kaybedenlerinkini de çekilen acı ve ayrılık duygusu teşkil eder. Sevdadan aşktan bahsedenlerin dışındakilere pek rastlanmaz. Diğer nazım şekilleri onları ifadeye daha elverişlidir.