USLÛB TEDKİKLERİ VE MUHTELİF MEMLEKETLER

Hocam Meyer- Lübke, 1899'da kaleme aldığı < Roman Sentaksı > adîn yazısının ön-sözünün sonunda şöyle diyordu: "Üslûb tahliline gelince, onu başkalarına bırakıyorum. Bu nevi incelemeler yapmak için, artık bütün roman dillerinden alınmış misâlleri, üzerlerine eski yunanca güzel isimlerden etiketler yapıştırılmış gözlere .sıralamak bahis konusu olamaz^; stilistik, dilin sanat olarak tedkiki demektir. Bu mânâda onu incelemek için sanat duygusuna, başkalarının hislerine nüfuz etme kabiliyetine, şahsen ulaşamadığım bir seviyede sahip olmak lâzımdır. Bu çalışmaya, böyle tedkikler için gerekli kabiliyetleri haiz birisi tarafından girişilseydi ne kadar mesud olurdum''. Büyük, kendi sınırlarını bilmesi ile de ayrıca büyük olan bir bilginin alçak gönüllülük ve derin görüşüne ne heyecan verici bir misâldir bu.. Yukarıda zikredilen parçada, bana dikkate değer görünen husus şudur: Beklerdik ki, Meyer- Lübke de zamanının tasnifçileri tarzında, üslûbu, bir dilin onu kullananlara arz ettiği seçme imkânlarını <ele alan bir ilim telâkki etsin. Bu fikir Bally'nin stilistiğinde hâlâ devam eder. Halbuki Meyer- Lübke bir başka imkânı göz önüne, alıyor gibidir. Büyük yazar ve şâirler gibi bazı seçkin dil kullananların, dil-Jerinin kendilerine verdiği malzeme arasından yaptıkları hissî seçmeleri inceleyen bir ilmin mümkün olduğunu görüyor. Bal.ly ile talebeleri Marouzeau ve Devoto,. estetik tenkide has olan sübjektiflik korkusu âle bu tarz tedkikten önemle kaçınmışlardır. Roman dili ilminin büyük pozitivist araştırıcısı Meyer- Lübke, estetik mahiyeti zarurî olan. ve tenkidçiden de «san'at kabiliyeti > isteyen yazarlar stilistiğine hürmetle taraftardır.