Buradasınız

DOĞU ANADOLU KARASAL İKLİMİNİN BELİRGİN OLARAK YAŞANDIĞI YÖRELERDEN BİRİ OLAN AĞRI İLİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ

CLIMATIC FEATURES OF THE PROVINCE OF AĞRI DOMINATED BY THE EASTERN ANATOLIA TERRESTRIAL CLIMATE

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2330
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Being located within the boundaries of Upper Murat-Van Section of Eastern Anatolia on an area of 11. 376 km², the province of Ağrı roughly covers the depression areas extending in the direction of east-west and the highlands surrounding those areas. Depending on the topographic qualities of the area, it is seen that climatic elements also differ within short distances. This difference, which is especially observed under heat and rainfall conditions, affects the climatic type in the same way. There is no self-contained study on the climatic features of the (general) province of Ağrı. This study partially aims to overcome this deficit. While examining the features of the climate, which dominates in the study field and greatly affects the lifestyle of locals, we used not only the long-term observations of Ağrı meteorology station, but also the observation data of other meteorology stations that are located within the boundaries of the province. According to the data of meteorology stations that make long-term observations in Ağrı (Ağrı, Doğubayazıt and Patnos), the mean yearly temperature of the province varies between 6,2 and 9,2˚C. Examining the rainfall features of the study field according to the long-term observation results (1960-2012), the mean yearly rainfall was determined as 521,8 mm by Ağrı, 333,2 mm by Doğubayazıt and 468,3 mm by Patnos. While this value is averagely 577,2 mm in Eastern Anatolia, it is 643 mm across the country. Altitude and topographic conditions are apparently effective upon the rainfall features of the province of Ağrı, which has a rainfall under the region and country average. Analyzing the climatic elements of the province of Ağrı, it is observed that it generally has the climatic features of the Eastern Anatolia Region due to its geographical position, except for some little differences in local scales. According to the De MARTONNE formula that is used to determine the rainfall efficiency of Ağrı, it has a semi humid transition climate that is generally observed between humid climates and semiarid climates; according to the ERİNÇ Formula, it has a semi humid climate; and according to the THORNTHWAITE climate classification, Ağrı has a semi humid, terrestrial, first-order mesothermal climate lacking water in summer at a moderate rate.
Abstract (Original Language): 
Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Murat–Van Bölümü sınırları içerisinde yer alan ve yüzölçümü 11. 376 km² kadar olan Ağrı ili kabaca doğu-batı yönünde uzanan depresyon alanları ile onları çevreleyen dağlık sahalardan meydana gelmiştir. Sahanın topoğrafik niteliklerine bağlı olarak, iklim elemanlarının da kısa mesafelerde farklılaştığı görülür. Bilhassa sıcaklık ve yağış şartlarında görülen bu farklılık, iklim tipini de aynı ölçüde etkilemiştir. Ağrı ilinin -genelini kapsayan- iklim özellikleriyle ilgili müstakil bir çalışma bugüne kadar yayınlanmamıştır. Bu çalışma ile kısmen de olsa bu eksikliğin giderilmesi amaçlanmıştır. Araştırma sahasında hüküm süren ve yöre insanının hayat tarzı üzerinde büyük etkisi olan iklim özellikleri incelenirken, Ağrı meteoroloji istasyonunun çok uzun bir devreyi kapsayan gözlemleri yanında, il sınırları içerisinde bulunan diğer meteoroloji istasyonlarının rasat verilerinden de yararlanılmıştır. Ağrı’da uzun dönem rasat yapan meteoroloji istasyonları (Ağrı, Doğubayazıt ve Patnos) verilerine göre ilin yıllık ortalama sıcaklıkları 6,2 ile 9,2˚C arasında değişmektedir. Araştırma sahasının yağış özellikleri incelendiğinde ise uzunca bir dönemin rasat sonuçlarına göre Ağrı’nın yıllık ortalama yağış miktarı 521,8 mm, Doğubayazıt’ın 333,2 mm ve Patnos’un da 468,3 mm olarak tespit edilmiştir. Doğu Anadolu Bölgesinde bu değer ortalama 577,2 mm, ülkemiz genelinde ise 643 mm civarındadır. Bölge ve ülke ortalamasının altında yağış kaydedilen Ağrı ilinin yağış özellikleri üzerinde yükselti ve topoğrafya şartlarının etkili olduğu anlaşılmaktadır. Ağrı ilinin iklim elemanları analiz edildiğinde, sahip olduğu coğrafi konumu nedeniyle yerel ölçülerdeki küçük sayılabilecek farklılıklar dışında, genel olarak Doğu Anadolu Bölgesi’nin iklim özelliklerini taşıdığı gözlenmektedir. Ağrı’nın yağış etkinliğini belirleyebilmek amacıyla kullanılan De MARTONNE formülüne göre genel olarak nemli iklimler ile yarı kurak ilkimler arasında kalan yarı nemli bir geçiş iklimi, ERİNÇ formülüne göre yarı nemli bir iklim tipi, THORNTHWAITE iklim tasnifine göre ise Ağrı’da yarı nemli, birinci derecede mezotermal, su noksanı yaz mevsiminde ve orta derecede olan, karasal şartlara yakın bir iklim tipinin hüküm sürdüğü görülmektedir.
27
55

REFERENCES

References: 

ARINÇ, K., 1998,Coğrafi Özellikleri Bakımından, Gürbulak Gümrük Kapısı ve Çevresi, Atatürk Üniv. Fen – Ed. Fak. Edeb. Bil. Araştırma Dergisi, Sayı:25 Erzurum.
ATALAY,İ.,2004,Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği,Meta Basım Matbaacılık Hiz., İzmir.
ÇİÇEK, İ. (2000). “Türkiye’de Termik Dönemlerin Yayılışı ve Süreleri”, Ankara Üniversitesi DTC Fak., Fakülte Dergisi, 40: 189-212
ÇÖLAŞAN, Ü.E., 1970, Türkiye İklim Klavuzu. Olgun Kardeşler Matbaası, Ankara,
DEMİR, İ.& KILIÇ, G.&COŞKUN, M.&SÜMER, M.U., (2008). "Türkiye’de Maksimum, Minimum ve Ortalama Hava Sıcaklıkları İle Yağış Dizilerinde Gözlenen Değişiklikler ve Eğilimler", TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 69-84.
DÖNMEZ, Y., 1984. Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İst. Üniv. Yay. No:2506. Coğrafya Enstitüsü. Yay. No: 102, İstanbul.
DÖNMEZ. Y., 1990, Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları,İstanbul.
ELİBÜYÜK, M.,&YILMAZ,E,2012, Türkiye’de Sıcaklık Mevsimlerinin Ana Morfolojik Ünitelere Göre Değişimi 1: Ovalar ve Havzalar, Coğrafi Bilimler Dergisi, CBD 10 (2), 165-193 (2012),
ENGİN, İ. &AYDINÖZÜ, D.1998,“Artvin’in İklim Özellikleri”,Türk Coğrafya Dergisi.,
ERİNÇ, S., 1957, Tatbiki Klimatoloji ve Türkiye’nin İklim Şartları, İstanbul Teknik Üniv. Hidrojeoloji Enst. Yay. Sayı:2,, İstanbul.
ERİNÇ, S., 1965, Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis. İst. Üniv. Coğr. Enst. Yay. No: 41, İstanbul.
ERİNÇ, S., 1969, Klimatoloji ve Metodları İstanbul Üniv. Yay. No:3278, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enst. Yay. No:2, İstanbul.
ERİNÇ. S., 1971, Jeomorfoloji II İst. Ün iv. Yay No: 1628, İstanbul.
ERİNÇ, S., 1984, Klimatoloji ve Metodları İstanbul Üniv. Deniz Bil. ve Coğrafya Enst. Yay. No: 2, İstanbul.
54
Faruk KAYA
GİRGİN, M., 1991-Eleşkirt Ovası ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası.,Atatürk Üniv. Sos. Bil. Enst. Coğrafya Ana Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi. Erzurum.
EROL, O., 1991, Genel Klimatoloji, Gazi Büro Kitapevi, Ankara. HANAUSEK, E., 1996" Untersuchung der Schneedecke Lawinenhandbuch"",Tyrolia-Verlag
IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change), 1990. Climate Change: The IPCC Scientific Assessment; J.T. Houghton, G.J. Jenkins, J.J. Ephraums, Eds.; Cambridge University Press, Cambridge
IPCC. 2007. Assessment of adaptation practices, options, constraints and capacity. Climate Change: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. http://www.unfccc.int.
İZBIRAK, R.1992, “Coğrafya Terimler Sözlüğü”, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
KADIOĞLU. M., 1993, GAP Bölgesinde Beklenen İklim Değişiklikleri, TMMOB, GAP'ta Teknik Hizmetler Sempozyumu, 10-12 Kasım 1993, Ankara. 327-343
KADIOĞLU, M., 1997. Trends in Surface Air Temperature Data Over Turkey. Int. Journal of Climatology, 17, 511-520.
KARL, T., 1992. Nighttime Warming Trend Identified, Science News, 140 (1), 4
KAYA, F., 1996, Doğubayazıt İlçe Merkezi’nin Coğrafi Etüdü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum
KAYA, F., 2001,Ağrı Ovası ve Çevresi’nin Coğrafi Etüdü, . Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, ERZURUM.
KAYA,F., Ağrı Merkez İlçede Köy Yerleşmelerinin Coğrafi Şartlarla İlişkisi, (Relatıon Of Vıllage Settlements Wıth Geographıcal Condıtıons In Merkez Dıstrıct Of Ağrı), International Journal of Social Science Doi number: http://dx.doi. org/10. 9761/ JASSS 1957 Volume 6 Issue 8, p. 297-328, October 2013
KLEİN, R.J.T., Alam, M., Burton, I., Dougherty, W.W., Ebi, K.L., Fernandes, M.,Huber-lee, A., Rahman, A.A.,Swartz, C. 2006. Application of environmentally sound Technologies for adaptation to climate change. Technical Paper. http://www..unfccc..int. http://www..Munichre..com
KOÇ, T. “Ayvalık Kıyılarında İnsan Ortam Etkileşiminde Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türk Coğrafya Dergisi, 1999, (34).
KOÇMAN. A., 1993, Türkiye İklimi. Ege Üniv. Edebiyat Fak. Yay. No:72. İzmir.
NİŞANCI, A., 1979, Iğdır Ovası ve Yakın Çevresinde Uygulamalı İklim Çalışmaları.. Atatürk Üniv. Fen Ed. Fak.Coğ. Böl.Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum.
OBASİ, G.O.P., 2001 WMO-No 920, WMO Statement On The Status Of The Global Climate in 2001. Geneva, Switzerland
ÖZEY, R., 1997, Dünya Denkleminde Ortadoğu ,Ülkeler, İnsanlar, Sorunlar,Öz Eğitim Yay: 9, İstanbul.
ÖZTÜRK, K., 2002, "Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri", Gazi Üni. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 22, S. I, s. 47-65.
TUNÇDİLEK, N.,1978,Türkiye’nin Kır Potansiyeli ve Sorunları, İstanbul Üniv. Yay. No:2364., İstanbul.
TÜRKEŞ, M., 1996, "Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey", International Journal of Climatology, S. 16 s. 1057-1076.
Doğu Anadolu Karasal İkliminin Belirgin Olarak Yaşandığı Yörelerden Biri Olan Ağrı İlinin… 55
TÜRKEŞ, M., Sümer, M., Utku Çetiner, G., 2000, "Küresel İklim Değişikliği ve Olası Etkileri", Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları, s. 7-24.
UNISDR.2005. Union Nations International Strategy Disaster Reduction. Hygoo Frame Work For action 2005-2015: Building the resilience of Nations and communities to Disasters. World confeence on disaster reduction.
http://www..unisdr..org/wcdr.
http://www.mgm.gov.tr/fıles/iklim/iklim_siniflandirmalari.pdf
YILMAZ. Ö., 1984, Horasan Sarıkamış Arasındaki Aras Nehri Havzasını Fiziki ve Tatbiki Fiziki Coğrafyası (Basılmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniv. Fen. Ed. Fak. Coğrafya Böl., Erzurum.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com