SÜHREVERDİ VE KITABU'L-LEMEHAT ADLI ESERİ

İslam felsefesi tarihinde yer alan filozoflardan biri de'Sühreverdi'dir. O, ortaya koyduğu düşüncelerle, İslam felsefesindeki îşraki Hikmet adı verilen bir geleneğin en önemli temsilcilerinden biri olmuştuör. Sühreverdi, hakikati olanca gerçekliği ile kavramayı amaçlayan ve yöntem olarak fikir ve istidlalden daha çok, keşf ve sezgiyi ön plana çıkaran bir filozof olarak değerlendirilir.1 Nitekim bizzat o da Hikmetu'l-İşrak 'ın baş taraflarında şunları kaydetmektedir: "Bu kitaptan önce... meşşailerin yoluna göre kitaplar yazdım... Bu ise başka bir tarz ve şu yoldan daha kestirme bir yol olup, en düzenli, en sağlam ve ilim elde etmede en az uyulan bir yoldur. (Bundaİaler) önce fikir ile bende meydana gelmiş değildir. Bilakis onlar, başka bir durumla meydana gelmiştir. Daha sonra ben, bunlar için kanıt (hücce) aradım. Hatta kanıt aramaktan geri kaldığımda mesela, herhangi bir şüpheci bunlar hakkında bende bir şüphe uyandırmamıştır."2 Sühreverdi'nin bazı eserleri, araştırmacıların ellerine bu yüzyılın başlarından itibaren tahkikli olarak ulaştırılmıştır. Bunlar içerisinde en önemli eserlerin neşirleri, Henry Corbin tarafından yapılmıştır. Bu neşirler içerisinde sıra.sıy\&Hikmetu'l-î§rak 3, Et-Telvihatu'l-Levhiyye ve'l-Arşîyye (İlahiyat Bölümü), Kitabu'l-Mukavemat (İlahiyat Bölümü), Kitabul'-Meşari ve'l-Mutarahat (İlahiyat Bölümü)4, Risale fı î'ükadİ'l-Hukema ve Kıssatu'l-Gurbeti'l-Garbiye adlı eserler yer alır.5 Bununla birlikte Heyakilu'n-Nur Ğ, Manîıku'î-Telvihat7, Kitaba'l-Lemehat8 ve bazı Farsça risaleler9 çeşitli tarihlerde tahkik edilerek neşredilmiştir. Neşredilen eserlerden Kitabu'l-Lemehat, sonraki döneme rastladığı için araştırmacılar onunla ilgili bilgilere ve değerlendirmelere çok az yer vermiştir. Biz de bu eserin muhtavası ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak henüz bu metne ulaş(a)mayanlar veya metnin muhtavasını merak edenler için eseri çeşitli boyutlarıyla tanıtan bir yazı hazırlamanın uygun olacağını düşündük. Böyle bir yazıda, Sühreverdi'nin düşünce dünyasını sunmak, Kitabu'l-Lemehat'ı değerlerdirmek için gerekli olacağından bu konuya da yer ayırdık. Dolayısıyla yazımız, Sühreverdi'nin hayatından Kitabu'l-Lemehafm tanıtımından ve yazarı ile bazı araştırmacıların bu eserle ilgili değerlendirilmelerinden oluşmaktadır.