Buradasınız

NİDÂÎ ve KIRIM TARİHİ HAKKINDA YENİ BİR ESERİ: NUSRET-İ GAZÂ-YI SÂHİB GERÂY HÂN, HİKÂYET-İ BOĞDAN

NIDÂÎ AND HIS NEW BOOK ON THE HISTORY OF CRIMEA: NUSRAT-I GAZÂ-YI SÂHIB GERÂY KHAN, HIKÂYET-I BOGDAN

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
There are very limited primary sources on the history of the Khanate of Crimea in the 16th century. One of these sources was written by Nidâî or Remmâl Khodja (1508?/ 1567?) who was very close to Sahib Geray Khan (reigned 1532-1551), Târih-i Sâhib Geray Khan. This book was printed two times: Histoire de Sahib Giray, Khan de Crimée de 1532 à 1551/Ankara: 1973; İstanbul: 2000) by Özalp Gökbilgin. This paper is about another book of the same auther on the same subject. This book is written in verse (mathnawi form) and has five parts, three of them about Sahib Geray Khan’s time. Firstly biographical information of the auther is going to be given then the first part of the book, namely Gazâ-yı Sâhib Gerây Khan, Hikâyet-i Boğdan is going to be reviewed historicaly and literaly.
Abstract (Original Language): 
Kırım Hanlığı’nın tarihi ile ilgili, özellikle XVI. yüzyılda yazılmış son derece az kaynak mevcuttur. Bunlardan biri Kırım hanlarından Sahib Geray’ın (hanlığı 1532-1551) yakınında bulunmuş Remmal Hoca Nidâî’nin (1509?-1567?) Târih-i Sâhib Gerây Han isimli eseridir. Bu kitap Histoire de Sahib Giray, Khan de Crimée de 1532 à 1551 ismiyle, Özalp Gökbilgin tarafından iki defa yayımlanmıştır (Ankara: 1973; İstanbul: 2000). Bu makalede, aynı yazarın daha önce bilinmeyen, üçü Sahib Geray Han dönemindeki olayları anlatan, toplam beş bölümden meydana gelen bir kitabını tanıtacağız. Önce Nidâî hakkında genel biyografik bilgi verilecek, sonra eserin birinci bölümü Gazâ-yı Sâhib Gerây Han, Hikâyet-i Boğdan edebî ve tarihî yönleriyle incelenecektir.
145
169

REFERENCES

References: 

Abdullah Battal, “Kazan Yurdunda Bulunmuş Tarihi Bir Vesika, Sâhib
Gerây Han Yarlığı”, Türkiyat Mecmuası, C. 2, İstanbul 1926, s. 75-
101.
ADIVAR, Adnan, Osmanlı Türklerinde İlim, Maarif Matbaası, 2. bs.,
İstanbul 1943.
ACAR, Serkan, “St. Petersburg Devlet Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi
Kütüphanesinde Bulunan Kırım Tarihi ile İlgili Eserlerin
Bibliyografyası”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/ Journal of
Turkish World Studies, X/2, Kış, 2010, s. 39-49.
Ankaralı Hekim Nidâî, Genc-i Esrâr-ı Ma‘nî, İnceleme-Metin, (Haz. Nuran
Öztürk), Karahan Kitabevi, Adana 2011.
ARGUNŞAH, Mustafa- SAĞOL YÜKSEKKAYA Gülden- TABAKLAR,
Özcan, Tarihî Türk Lehçeleri, Karahanlıca, Harezmce, Kıpçakça
Dersleri, Kesit, İstanbul 2010.
Âşık Paşa, Garib-nâme (Tıpkıbasım, Karşılaştırmalı Metin ve Aktarma),
(Haz. Kemal Yavuz), 2 Cilt, Türk Dil Kurumu, İstanbul 2000.
AY, Ümran, “Bir Deniz Savaşımızın Manzum Hikayesi: Fetihnâme-i Kal‘a-i
Cerbe” 2. Turgut Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Uluslararası
Sempozyumu, 1,-4 Kasım 2013, Turgut Reis – Bodrum.
_______, Nidâî, Dürr-i Manzûm, İnceleme, Karşılaştırmalı Metin, Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları
Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı
Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2000.
166
Türkiyat Mecmuası, C. 23/Güz, 2013
BABINGER, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (Çev. Coşkun
Üçok), Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara 1982.
BAŞER, Alper, “Kırım Hanlığı Tarihini Konu Alan Müstakil Eserler ve
Yeni Bir Kaynak, Tarih-i Mevkûfâtî”, Turkish Studies – International
Peridodical for the Languages, Literature and History of Turkish or
Turkic, Vol. 6/1, Winter 2011, p. 747-762.
BİLGE, Mustafa L., “Arif Hikmet Bey, Şeyhülislam”, TDVİA, C. 3, İstanbul
1991, s. 365-366.
BİLGİN, Azmi, “Abdullah Nidâî ve İki Şiiri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXVII, 1994-1997,
Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1997, s. 61-71
BOSTAN, İdris, “Piyâle Paşa”, TDVİA, C. 34, İstanbul, 2007, s. 296-297.
Bursalı Mehmed Tahir, İdare-i Osmaniyye Zamanında Yetişen Kırım
Müellifleri, Kitabhane-i Sûdî, İstanbul 1335.
_______, Osmanlı Müellifleri, III. Cilt, Matbaa-i Amire, İstanbul 1343.
DEMİRHAN ERDEMİR, Ayşegül, “Hekim Nidâî”, Türk Dünyası Tarih
Dergisi, Temmuz 94/ sayı 91, 8. Yıl, Türk Dünyası Araştırmaları
Vakfı, s. 30-35.
DİRİÖZ, Meserret, “Şaban Nidâî”, Hekimbaşı Kaysuni-zade Mehmed Efendi
ve Ankara’lı Şair Hekim Nidâî Kongresi, 14 Mart 1990 Kayseri,
Erciyes Üniversitesi, Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayın no. 9,
s. 42-65.
DOĞANAY, Mehmet-ALAY, Yusuf, “Rebiü’s-Selâme”, Hekimbaşı
Kaysuni-zade Mehmed Efendi ve Ankara’lı Şair Hekim Nidai
Kongresi, 14 Mart 1990 Kayseri, Erciyes Üniversitesi, Gevher Nesibe
Tıp Tarihi Enstitüsü Yayın no. 9, s. 28-33.
Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi,
(Çev. A. Sait Aykut), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
EMECEN, Feridun, “Sâhib Giray (ö. 958/1551) Kırım hanı (1532-1551)”,
TDVİA, C. 35, Ankara, 2008, s. 519-520.
GİBB, E. J. W., A History of Ottoman Poetry, Vol. III, London 1904.
167
Türkiyat Mecmuası, C. 23/Güz, 2013
GÖKBİLGİN, Özalp, 1532-1577 Yılları Arasında Kırım Hanlığı’nın Siyasi
Durumu, Sevinç Matbaası, Ankara 1973.
_______, Histoire de Sahib Giray, Khan de Crimée de 1532 à 1551, Edition
Critique, Traduction, Notes et Glossaire, I. bs. Baylan Matbaası,
Ankara 1973, Atatürk Üniversitesi Yayınları no. 212, Edebiyat
Fakültesi no. 45, Araştırma no. 37.
_______, Kırım Hanı Sahib Giray Devri ile İlgili Bazı Kaynaklar”, Atatürk
Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, S. 2, Nisan 1971,
s. 91-94.
_______, Târih-i Sâhip Girây Hân, 2. Cilt, İstanbul 2000.
Halim Giray, Gülbün-ü Hânân (Kırım Hanları Tarihi) Değerlendirme –
Metin – Tıpkıbasım, (Haz. Alper Başer, Alper Günaydın), İstanbul
Üniversitesi Avrasya Enstitüsü Yayınları: 3, İstanbul 2013,
HAMMER-PURGSTALL, Joseph Von, Kırım Hanlığı Tarihi, İnsan
Yayınları, İstanbul 2013.
İNALCIK, Halil, “Giray”, Emel, 41 Temmuz – Ağustos 1967, s. 9-16.
_______, “Giray”, TDVİA, C. 14, s. 76-78.
_______, “Han ve Kabile Aristokrasisi: I. Sahib Giray Döneminde Kırım
Hanlığı”, Emel, Özel 135, Mart-Nisan 1983, s. 51-72.
_______, “Kırım Hanlığı”, TDVİA, c. 25, Ankara 2002, s. 450-458.
İPEKTEN, Haluk, Divan Edebiyatında Edebî Muhitler, Millî Eğitim
Bakanlığı, İstanbul 1996.
KANÇAL-FERRARİ, Nicole, Kırım’dan Kalan Miras, Hansaray, Klâsik,
İstanbul 2005.
“Kırım”, TDVİA, C. 25, Ankara 2002, s. 447-450.
KIRIMLI, Hakan, Kırım Tatarlarında Millî Kimlik ve Millî Hareketler
(1905-1916), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2010.
_______, Türkiye’deki Kırım Tatar ve Nogay Köy Yerleşimleri, Tarih Vakfı
Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
_______, AKTAŞ, Ünsal, Kırım Bibliyografyası, Türkiye Cumhuriyeti
Dönemi, (1923-1986), Ankara t. y.
KURDOĞLU, Behçet, Şair Tabipler, Baha Matbaası, İstanbul 1967.
168
Türkiyat Mecmuası, C. 23/Güz, 2013
LEVEND, Agâh Sırrı, “Bakû’de Fuzuli’yi Anarken”, Türk Dili, Cilt VIII, 1
Mart 1959, sayı 90, s. 293-303.
_______, Gazavatnameler ve Mihaloğlu Ali Bey’in Gazavatnamesi, Türk
Tarih Kurumu, Ankara, 1956.
_______, Türk Edebiyatı Tarihi, I. Cilt, Giriş, Türk Tarih Kurumu, Ankara
1988.
Nidâî, Târih-i Sâhib Gerây Han, Bibliotheque Nationale, Department des
Manuscrits Supplement Turc 164.
Osman Şevki, Beşbuçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi, İnceleme ve
Dipnotlarını Yazan ve Yeni Harflerle Sadeleştiren İlter Uzel, Kültür
Bakanlığı, Ankara 1991.
Osmanlı Tıbbî Bilimler Literatürü Tarihi, (History of the Literature of
Medical Sciences During the Ottoman Period), (Haz. Ekmeleddin
İhsanoğlu, Ramazan Şeşen, M. Serdar Bekar, Gülcan Gündüz, Veysel
Bulut), 4 Cilt, Islam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi
(IRCICA), İstanbul 2008.
ÖLKER, Perihan, DİREKÇİ, Bekir, “Hekim Mehmed Nidâî’nin Manzum
Tıp Risâlesi Keyf-I Kitâb-ı Nidâî”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 22, 2009, s. 295-305.
ÖZÇELİK, Sadettin, “Nidâî”, TDVİA, C. 33, s. 77-78.
_______, Nidâyî Menâfi’ü’n-Nâs, Dil Özellikleri- Metin- Söz Dizimi, İnönü
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı
Eğitimi Bölümü, (Yayımlanmamış doktora tezi), Malatya 1990.
ÖZEL, Ahmet, “Kaysûnîzâde Bedrüddîn Muhammed b. Muhammed b.
Muhammed el-Kûsûnî el-Mısrî (ö. 975/1568)” TDVİA, C. 25, s. 105-
107.
ÖZYETKİN, Melek, Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve
Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi, Ankara 1996, Atatürk Kültür, Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 658.
SARAY, Mehmet, “Altın Orda Hanlığı”, TDVİA, C. 2, İstanbul 1989, s. 538-
540.
SOYSAL, Abdullah, “Sahib Giray Han” Emel, S. 65, Yıl 11, Temmuz
Ağustos 1971, s. 13-16.
169
Türkiyat Mecmuası, C. 23/Güz, 2013
TOGAN, Zeki Velidi, Umumî Türk Tarihine Giriş, Enderun Kitabevi, 3. bs.,
İstanbul 1981.
ULUÇAM, Müjdat, “Nidaî’, Osmanlılar, YKY, İstanbul 1999, s. 365-366.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, II. Cilt, Türk Tarih Kurumu,
Ankara 1994.
ÜLKÜSAL, Müstecib, Kırım Türk-Tatarları, Dünü-Bugünü-Yarını, Baha
Matbaası, İstanbul 1980.
VÁSÁRY, István, Kumanlar ve Tatarlar, Osmanlı Öncesi Balkanlar’da
Doğulu Askerler (1185-1365), (Çev. Ali Cevat Koyuncu), Yapı Kredi
Yayınları, İstanbul 2008.
YAKUBOVSKIY, A. Y., Altın Ordu ve Çöküşü, (Çev. Hasan Eren), Türk
Tarih Kurumu, 2. bs., Ankara 2000.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com