You are here

Home » Content

KIBRIS SORUNUNUN TÜRK–AMERİKAN İLİŞKİLERİNE YANSIMASI (1958-1974)

THE REPERCUSSIONS OF CYPRUS ISSUE ON TURKISH-AMERICAN RELATIONS (1958-1974)

Journal Name:

  • Türkiyat Mecmuası

Publication Year:

  • 2015

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
In 1958, the US got involved in the Cyprus issue for the first time. Cyprus issue was significant because, in 1964, it profoundly damaged the Turkish-American relations which had been tried to be built since 1945. Turkish intention to take action against the massacres and atrocities perpetrated by Greeks was nullified by a letter send by the US President Johnson. This drew a considerable reaction in Turkey against the US and led to the questioning of and a historical break in the Turkish-American relations.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Kıbrıs sorununa Amerika’nın tam olarak müdahil olması 1958 yılına rastlamaktadır. Kıbrıs sorunu, 1945 yılından itibaren ilk defa derinlikli olarak kurulmaya çalıĢılan Türk–Amerikan iliĢkilerine, 1964 yılında tarihi bir yara aldırması yönüyle çok önemli olmuĢtur. Kıbrıs’ta Rumların yapmıĢ oldukları zulüm ve katliamlara karĢı Türkiye’nin harekete geçme eğilimi Amerikan BaĢkanı Johnson tarafından gönderilen bir mektupla durdurulmuĢtur. Bu durum, Türkiye’de Amerika’ya karĢı büyük bir tepkinin oluĢmasına ve Türk–Amerikan iliĢkilerinde yaĢanan tarihî sorgulama ve kırılmaya ortam hazırlamıĢtır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-kibris-sorununun-turk-amerikan-iliskilerine-yansimasi-1958-1974.pdf
  • 2
255
280
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Arşiv Kaynakları
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Arşivi (National Archives and Records Administration, Washington DC), 19 Ocak 1962, NND 949567, Record Group 59, Box: 2032, Rusk, Deparment of State.
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Arşivi (National Archives and Records Administration, Washington DC), 7 Mayıs 1952, AmConGen, Ġstanbul, Turkey, “Subject: Communism in Turkey” Foreign Service Despatch, NND 842933 Record Group: 59 Box: 4066 Decimal File: 1950-1954, s. 1-5.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 7 Mart 1946, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 110, Dosya Gömlek: 18, Sıra: 8, Konu: “Amerikan Deniz Kuvvetleri’ne mensup Missouri SavaĢ Gemisi ile Pover Destroyeri’nin Ġstanbul Limanı’na gelmelerine izin verilmesi.”
BCA, 3 Nisan 1957, Fon: 30 1 0 0, Kutu: 40, Dosya Gömlek: 238, Sıra: 21, Dosya No: B1, Konu: “Kıbrıs meselesi ile ilgili Amerika ve Ġngiltere’nin tutumunu konu alan BaĢbakan Adnan Menderes ile CumhurbaĢkanı Celal Bayar arasındaki yazıĢmalar.”
BCA, 2 ġubat 1957, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 145, Dosya Gömlek: 109, Sıra: 8, Dosya No: 105/133, Sayı No: 4, Konu: “Ġngiltere tarafından Kıbrıs’a verilecek anayasa hakkında tekliflerle ilgili olarak Kıbrıs Valisi ile görüĢmelerde bulunmak üzere Prof. Dr. Nihat Erim ve Doç. Dr. Suat Bilge’nin Kıbrıs’a, oradan da Ġngiltere’ye gitmeleri.”
BCA, 19 ġubat 1964, Fon: 30 1 0 0, Kutu: 71, Dosya Gömlek: 452, Sıra: 4, Dosya No: E5, Konu: “BirleĢmiĢ Milletler Güvenlik Konseyi’nde Kıbrıs meselesi hakkında yapılan müzakereler”.
BCA, 25 Ocak 1964, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 175, Dosya Gömlek: 4, Sıra: 12, Dosya No: 107, Konu: “Kıbrıs meselesini görüĢmek üzere Türkiye, Ġngiltere ve Yunanistan DıĢiĢleri Bakanları ile Kıbrıs Türk ve Rum Cemaatlerinin temsilcilerinin iĢtiraki ile Londra’da yapılacak toplantılara katılacak heyet.”
BCA, 19 Mart 1964, Fon: 30 1 0 0, Kutu: 38, Dosya Gömlek: 238, Sıra: 5, Dosya No: A45, Konu: “Kıbrıs hadiseleri ile ilgili olarak BaĢbakan Ġsmet Ġnönü’ye gönderilen mektup ve telgraflar.”
277
Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, 2015
BCA, 18 Ağustos 1960, Fon: 30 1 0 0, Kutu: 7, Dosya Gömlek: 40, Sıra: 17, Dosya No: A4, Konu: “Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu BaĢkanı Rauf DenktaĢ’ın Devlet ve Hükümet BaĢkanı Cemal Gürsel’e yazılmıĢ teĢekkür telgrafı.”
BCA, 14 Aralık 1964, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 182, Dosya Gömlek: 77, Sıra: 9, Dosya No: 148, Sayı: 6, Konu: “Ġsrail-Kıbrıs-Türkiye arasında kurulacak feribot seferleri için Denizcilik Bankası Türkiye Anonim Ortaklığı tarafından tersanelerimizde feribot yaptırılması.”
BCA, 29 Haziran 1953, Fon: 30 1 0 0, Kutu: 103, Dosya Gömlek: 645, Sıra: 5, Dosya No: F11, Konu: “Amerika’da New York Times ve Ġngiltere’de Yorkshire Post gazetelerinde Boğazlar meselesi ve Türkiye-Rusya münasebetleri hakkında yazılan makaleler.”
BCA, 20 Haziran 1964, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 178, Dosya Gömlek: 34, Sıra: 3, Dosya No: 105, Sayı: 6, Konu: “Kıbrıs konusunda ABD BaĢkanı Johnson’un daveti üzerine Washington’a gidecek BaĢbakan Ġnönü’ye refakat edecekler.”
BCA, 27 Ekim 1964, Fon: 30 18 1 2, Kutu: 181, Dosya Gömlek: 66, Sıra: 9, Dosya No: 105, Sayı: 6, Konu: “Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin daveti üzerine, bu ülkeye DıĢiĢleri Bakanı Feridun Cemal Erkin baĢkanlığında gönderilecek heyetin tespiti.”
Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 7 ġubat 1966, Dönem:1, Cilt: 33, Toplantı: 5, 44. BirleĢim, s.155.
Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, 7 ġubat 1966, Dönem:1, Cilt: 33, Toplantı: 5, 44. BirleĢim, s.156.
TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: VII, Cilt: 18, Toplantı:2, 78. BirleĢim, 25.VI.1945 Pazartesi, s.395.
Gazeteler
Cumhuriyet, 13 Temmuz 1947
Hürriyet, 13 Ocak 1966
Hürriyet, 21 Temmuz 1974
Milliyet, 16 Ocak 1966
278
Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, 2015
Milliyet, 21 Haziran 1966
Milliyet, 3 Temmuz 1974
Milliyet, 6 Ağustos 1974
Milliyet, 23 Temmuz 1974
New York Times, 13. 06. 1953
Tercüman, 7 Haziran 1964
Vatan, 13 Temmuz 1947
Yorkshire Post,12. 06. 1953
Kitap, Makale ve Tezler
AÇIKKAYA, SavaĢ, Solun Türk Devrimiyle İmtihanı, Paraf Yayınları, Ġstanbul, 2011.
AKMAN, Halil, ABD’nin Ortadoğu Politikaları ve Türk Dış Politikasına Etkileri (1952-1964), (BasılmamıĢ Doktora Tezi, Ġ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Ana Bilim Dalı), Ġstanbul, 2013.
AKSOY, Ġlhan– GÜLER, Yavuz, Türk-Amerikan İlişkilerinin Politik ve Ekonomik Boyutu, Gazi Kitabevi, Ankara, 2010.
ALTINKAġ, Evren, “Kıbrıs Sorunu, Türk DıĢ Politikası ve Uluslararası Hukuk”, (Ed. Cenap Çakmak vd.), Uluslararası İlişkilerde Güncel Konular ve Türkiye, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2012.
ARI, Tayyar, Liderler, Kanaat Önderleri ve Kamuoyunun Gözünden Yükselen Güç Türkiye-ABD İlişkileri ve Ortadoğu, Marmara Kitap Merkezi Yayıncılık, Bursa, 2010.
ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980, Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1983.
ARSLAN, Ali, Efendi ve Uşak, Paraf Yayınları, Ġstanbul, 2010.
ARSLAN, Ali, “Sanal Kazançlara KarĢılık Kayıp Sürecine Giren Kıbrıs’ta Sonuç Nedir”, Şükrü Balcı PYO Dergisi/Florya Yıldızı, Sayı: 12, Mayıs 2004.
279
Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, 2015
BALCI, Ali, Türkiye Dış Politikası, İlkeler, Aktörler, Uygulamalar, EtkileĢim Yayınları, Ġstanbul, 2013.
BOSTANOĞLU, Burcu, Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası, Ġmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1999.
DURAN, Hasan-KARACA, Ahmet, “1950-1980 Döneminde Türkiye-Ortadoğu ĠliĢkileri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:14, Sayı: 1, 2013.
ERCAN, Murat, “Türk DıĢ politikasında Kıbrıs”, Değişen Dünyada Türk Dış Politikası (Ed. Murat Ercan), Nobel Yayınları, Ankara, 2011.
GÖKTEPE, Cihat, “Türkiye, Ġngiltere ve NATO (1959-1965), Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 17, (Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
HALĠL, Ali, Atatürkçü Dış Politika ve NATO ve Türkiye, Gerçek Yayınevi, Ġstanbul, 1968.
KALYON, Levent, Cumhuriyet Dönemi Savunma Politikaları, (BasılmamıĢ Doktora Tezi, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara, 2008.
KARAMAN, Suphi, Türkiye’nin Milli Savunma Stratejisi ve Dış Politika Sorunları, Ulusal Basımevi, , Ankara, 1968.
KARPAT, Kemal, Türk Dış Politikası Tarihi, TimaĢ Yayınları, Ġstanbul, 2012.
MCGHEE, George, ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1992.
ORKUNT, Sezai, Türkiye–ABD Askeri İlişkileri, Milliyet Yayınları, Ġstanbul, 1978.
PARSONS, Antony, From Cold War To Hot Peace, Penguin Books, England, 1995.
SOYSAL, Ġsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, I. Cilt (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1983.
SÖNMEZOĞLU, Faruk, ABD’nin Türkiye Politikası, Der Yayınları, Ġstanbul, 1995.
ġAHĠN, Haluk, Johnson Mektubu, GendaĢ Yayınları, Ġstanbul, 2002.
280
Türkiyat Mecmuası, C. 25/Güz, 2015
TUNÇKANAT, Haydar, İkili Anlaşmaların İçyüzü (İktisadi, Askeri, Siyasi), Ekim Yayınevi, Ankara, 1970.
TÜRKMAN, Sayim, ABD, Orta Doğu ve Türkiye, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2007.
TÜRKMEN, Füsun, Kırılgan İttifaktan Model Ortaklığa Türkiye ADB İlişkileri, TimaĢ Yayınları, Ġstanbul, 2012.
USLU, Nasuh, “Türk Tarafı Açısından Kıbrıs Sorununun Boyutları”, (Ed. ġaban ÇalıĢ v.d.), Türkiye’nin Dış Politika Gündemi Kimlik Demokrasi Güvenlik, Liberte Yayınları, Ankara, 2001.
USLU, Nasuh, Türk Amerikan İlişkileri, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara, 2000.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com