MAX SCHELER’İN İNSAN ve KİŞİ ANLAYIŞI

Fenomenoloj akımı içerisinde yer alan Max Scheler (1874-1928), özellikle insan ve değer felsefesi alanlarına fenomenolojik yöntemle yaklaşması ile meşhurdur. İnsan konusuna bu yöntemle yaklaşan Scheler, insana dair görüşlerinde insanın hayvanlardan bütünüyle farklı tinsel/manevi bir boyuta sahip olduğu sonucuna ulaşmıştır. Bu tinsel boyut yaşamsal, doğal boyutun üzerinde olan ve dolayısıyla bunlarla açıklanamayan yeni bir boyuttur. Özellikle değerler, dini inanç ve bir takım yüksek duygular insanın bu boyutu sayesinde ortaya çıkan olgulardır. Ayrıca Scheler’e göre insanın doğadaki en değerli varlık olduğu şeklindeki bir iddiayı objektif bir tarzda savunabilmek için, insanın biyolojik boyutunun üstünde başka bir boyut ve yine yaşamsal değerlerin üzerinde bir takım manevi ve kutsal değerleri kabul etmek gerekir. İnsan bu tür değerleri kavrayabildiği ve bunları bu dünyaya taşıyabildiği için değerlidir ve diğer doğal varlıklardan üstündür. Scheler’in bu insan anlayışı hem naturalist insan anlayışlarından, hem de rasyonalist insan anlayışlarından farklıdır. Dolayısıyla onun insan anlayışının bu tür natüralist ve rasyonalist anlayışlar karşısında alternatif bir bakış açısı sunması açısından önemli olduğu söylenebilir. Ayrıca, Scheler’in bu sonuçlara bir takım bilimsel, felsefî, dinî vb. üst kabullerden hareketle değil de, sırf insana ait bir takım fenomenlerden hareketle ulaşmaya çalışmış olmasının da onun değerlendirmelerini daha önemli kıldığı söylenebilir.