Meninski’s Views on the Turkish Language and Culture: An Assessment
Journal Name:
- Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi
Key Words:
Keywords (Original Language):
Author Name | University of Author | Faculty of Author |
---|---|---|
Abstract (2. Language):
Franciscus à Mesgnien Meninski (1628-1698), the Polish orientalist and linguist of the French origin, is one of
the leading pioneers of the oriental studies that began to flourish in the West in the sixteenth century and acquired
much more momentum in the seventeenth century. His writings as well as the writings of other seventeenthcentury
orientalists on the Ottoman Empire and, hence on Turkey, clearly demonstrate to what extent Edward
Said was mistaken in his best known book Orientalism (1978) as regards his perception of the Orient, which,
for him, comprises only the Arab geography of the Middle East, and also his view that orientalism in Europe
began in the eighteenth century. Evidently, Meninski’s Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae, Arabicae [et]
Persicae […]: Lexicon Turcico-Arabico-Persicum[…]& Grammatica Turcica, which was published in Vienna in 1680, and his Complementum Thesauri Linguarum Orientalium seu Onomasticum Latino-Turcico-Arabico-
Persicum, which he published in 1687 also in Vienna as an appendix to his former work, is to be considered
among the most significant sources of seventeenth-century European orientalism concerning Turkey. Moreover,
Meninski’s work is also to be regarded as a serious and major contribution to the attempts at the time to study
and learn about all aspects of the Ottoman Empire, since a full understanding of the Ottoman Empire was among
the fundamental and strategical aims of the European oriental studies. In other words, the European attempts in
the sixteenth and seventeenth centuries to learn about the whole system and power of the Ottoman Empire by
focusing on its various aspects such as its social life, culture, language, history, geography, demographic and
ethnic structure, politics, economy, administration, institutions, army, navy, transportation, architecture, historical
sites, and archaeological remnants, ought to be seen in relation to a basic strategical purpose rather than as a purely
humanistic and academic approach of the period’s orientalists. Indeed, in his dedicatory statement, addressed to
the Habsburg emperor Leopold I, Meninski did include remarks that refer to this purpose. In this regard, besides
being a humanistic and academic study on the Turkish language, Meninski’s Turkish lexicon and grammar become
a serious and comprehensive study that both contains his views on Turkish identity and culture and reflects the
Turkish antagonism common throughout Europe at the time. So this article is mainly concerned with Meninski’s
views on the Turkish language and culture, which is approached within the context of European oriental studies
concerning the Ottoman Empire.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
1628-1698 yılları arasında yaşamış olan Fransız asıllı Polonyalı Doğu dilleri (Türkçe, Arapça ve Farsça; yani,
Osmanlıca) uzmanı Meninski, XVI. yüzyıldan itibaren Avrupa’da güçlenmeye başlayan ve XVII. yüzyılda
daha da ivme kazanan Türkiye odaklı şarkiyatçılığın öncülerinden biridir. Onun ve Avrupalı diğer XVII.
yüzyıl şarkiyatçılarının Osmanlı İmparatorluğu’na ve dolayısıyla Türkiye’ye ilişkin ortaya koydukları eserler,
Orientalism kitabı (1978) ile şöhret kazanan Filistin asıllı günümüz araştırmacısı Edward Said’in XVIII.
yüzyıldan itibaren başlattığı ve sadece “Orta Doğu” Arap coğrafyası ile sınırladığı “şarkiyatçılık” anlayışının
ne denli eksik, yanlış ve geçersiz olduğunun kanıtlarıdır. Bu bağlamda, Meninski’nin 1680’de Viyana’da
yayınladığı Thesaurus Linguarum Orientalium Turcicae, Arabicae [et] Persicae […]: Lexicon Turcico-Arabico-
Persicum[…]& Grammatica Turcica ve 1687’de yine Viyana’da ek olarak yayınladığı Complementum Thesauri
Linguarum Orientalium seu Onomasticum Latino-Turcico-Arabico-Persicum, hem Türkiye odaklı o dönem
Avrupa şarkiyatçılığı bakımından, hem bu şarkiyatçılığın temel stratejik amacı olan Osmanlı İmparatorluğu’nu
her yönüyle tanıma sürecine ciddî bir katkı olması bakımından, en önemli kaynaklar arasındadır. Başka deyişle,
XVI. ve XVII. yüzyıllarda Avrupa’lıların, toplumsal yaşam, kültür, dil, tarih, coğrafya, nüfus ve etnik yapı, siyaset,
ekonomi, yönetim, kurumlar, ordu ve donanma, ulaşım, mimari, tarihî yerler ve arkeolojik kalıntılar gibi pek
çok konulara odaklanarak Osmanlı İmparatorluğu’nun tüm yapısını ve gücünü anlama girişimleri, o dönemdeki
Avrupa şarkiyatçılığının salt bir humanist ve bilimsel yaklaşımı olarak değil, aslında öncelikle temel bir stratejik
amacın gereği olarak algılanmalıdır. Nitekim, Meninski’nin Viyana Habsburg İmparatoru Leopold I’e hitaben
yazdığı ithafnamesinde bu amaca yönelik ifadeler yer almaktadır. Dolayısıyla, Meninski’nin sözlüğü ve Türkçe
dilbilgisi, Türk dili üzerine humanist ve akademik bir çalışma olmasının ötesinde, Türk kimliği ve kültürüne
ilişkin gözlemler içeren ve Avrupa’daki yaygın Türk karşıtlığını yansıtan çalışmalardır. İşte, bu makalede,
Meninski’nin Türk diline ve kültürüne ilişkin gözlemleri ve görüşleri, Avrupa Türk şarkiyatçılığının gelişimi ve
amaçları bağlamında ele alınmaktadır.
- 1