You are here

SİGORTANIN SOSYAL VE ÖZEL SİGORTALAR ŞEKLİNDEKİ TAKSİMİNDEN HAREKETLE TİCÂRÎ VE YARDIMLAŞMA SİGORTALARININ İSLÂM HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

BASED ON THE FACT THAT INSURANCE IS DIVIDED INTO TWO PARTS: SOCIAL INSURANCE AND PRIVATE INSURANCE THE EVALUATION OF COMMERCIAL AND SOCIAL ASSISTANCE INSURANCE IN TERMS OF THE ISLAMIC LAW

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Within the scope of law, ınsurance has two kinds called “social insurance” and “private insurance”. By the way, social insurances which are established and protected by state, are found warrantable as a result of several debates mode by modern ıslaic legists.The insurance rates are compre hended as a kind of tax because of the way of it’s cash doesn’t depend on individval wills.The private insurances are either an incorporated company thinking of make prafit or an organisation called cooperative.The aim of a cooperative kind insurer is not making prafit, it’s aim is decreasing the effects of risk by sharing the harms of the risk between the members.This kind of insurers are found warrantable by Islamic legists The general provision of the modern Islamic legists are released and brought deep collisions because of the fact that commercial insurances,handled by incorporated companies contain interest.Modern Islamic legists are divided into two groups because of their approachs towards this kind of insurance.They don’t intend on the kinds of interest forbidden by religion.The studies done in foreign countries, the declarations presented in foreign countries, articles wiritten in foreign countries generally point the relationship between insurance and intirest.The other group of legists finds warrantable by the way not to cause illegal gain.The number of these legists was very few at first but later it increased.In our study we planned to find out that if there is a relationship between insurance and interest and also if suprising religious people with the fear of confess is right or wrong.
Abstract (Original Language): 
Bilindiği gibi sigorta, kurumsal bazda, hukukî yapısı itibariyle, "sosyal sigorta" ve "özel sigorta" şeklinde iki farklı disipline sahiptir. Buna göre devlet tarafından kurulan ve korunan "sosyal sigortalar", çağdaş İslâm hukukçuları tarafından geniş tartışmalar neticesinde genellikle câiz görülmüştür. Sosyal sigortalarda, sigortalının ödediği primler, bireylerin irâdelerine bakılmadan alındığı için bir tür "vergi" niteliğinde algılanmıştır. Yapılan kesintilerin mecburi olması, ödenen fazlalığın devletin vatandaşına bir ihsanı olarak kabul edilmesi gibi gerekçelerle zamanla ihtiyaç ve zarureten de olsa cevaz verilmiştir. Özel sigortalar ise, ya kâr gayesi güden bir "anonim" ticârî şirket ya da "kooperatif" teşekkül tarzında organize olmuş bir ortaklıktır. Kooperatif teşekküllü sigortalarda gaye, sigortacının kâr amacı olmayıp, rizikoların gerçekleşmesiyle doğan zarar ve kötü sonuçların yükünün üyeler arasında paylaşılarak azaltılmasıdır. "Kooperatif teşekküllü sigortalar” da yine çağdaş İslâm hukukçularınca genellikle câiz görülmüştür. Çağdaş İslâm hukukçuları arasındaki bu genel anlayış, "anonim şirketler" tarafından yürütülen "ticârî sigorta" işlemlerinin hükmü konusunda sigortanın “garar ve cehâlet, ribâ ve fâiz” içerdiği gerekçesiyle bozulmakta ve yerini derin bir fikir ayrılığına bırakmaktadır. Bu tür sigortaya yaklaşımları bakımından da çağdaş İslâm hukuk bilginlerini iki gruba ayırmak mümkündür. Birinci grup İslâm hukuk bilginleri, bu özel sigorta sözleşmelerinde, İslâm’ın haram kıldığı, garar ve cehâlet, ribâ ve fâiz gibi sözleşmeden ayrılmayan (lazım) vasıfların varlığını iddia edip alternatif olarak özgün İslâmî kurumların teşekkül edilebileceğini öne sürerek, sigortanın garar ve fâiz ilişkisine dikkat çekmişlerdir. Diğer grup hukuk bilginleri ise, sigorta sözleşmelerini, sözleşme serbestîsi ilkesi gereği, hakkında yasaklayıcı nass da bulunmadığından yeni bir sözleşme addedip her iki sigorta türünün de mahiyeti itibariyle aynı olup aralarında karakteristik bir farkın bulunmadığı, her birinin de sonuçta aynı kapıya çıkacağından, haksız kazanca yol açmamak (ribâdan uzak olmak) kaydıyla meşru saymaktadırlar. Biz bu çalışmamızla sosyal ve özel sigortalar ile ticari ve yardımlaşma sigortası arasında karakteristik bir farkın olup olmadığı konusunun araştırılması amaçlanmıştır.
1-19

REFERENCES

References: 

.
ABBAS, Hüsnü, Akdü’t Te’min fi’l Fıkhhi’l İslâmi ve’l Kanun Mukâren, Kahire trs.
________,"es-Siyâsetü’l-Mâliyye li Devleti’l-İslâmiyye" Adlı Makalesi, Mecelletü’l Şer’ia ve’d-Dirâsati’l İslâmiyye,
V/10. Kuveyt 1988.
ABDUH, Abdülmuttalib, et-Te'minü-l-İslâmiyyü, Daru'l-Kitâbi'l-Câmî, Kahire 1988.
ABDUH, İsa, et-Te’min Beyne’l Hilli ve’t Tahrim, Dâru’l - İ’tisam, Kâhire trs.
ABDUH, Muhammed, "et- Te’min al’l-Hayat", Fetva, Mecelletü’l-Ezher, XXXVIII, sa. 7. Kahire 1966.
ABDÜLAZİZ, Hammad, "Ukudu’t-Te’min ve Hakikatüha ve hükmuha" Adlı Makalesi, Mecelletü’l-Câmiatü’l-İslâmiyye,
sa. 65–66, Kahire 1405.
ABDÜSSETTAR, Ahmet Necdi, Akdü’t-Te’min Beyneş-Şer’iati ve’l-Kanun, Basılmamış Doktora Tezi, Kahire 1972.
AKEV, Sahir Talat, Türk Hususi Hukukunda Kumar ve Bahis, İstanbul 1964.
ALİ HAFİF, "et-Te’min ve Hükmühü ala Hedyi’ş-Şer’iati ve Usulihe’l-Ammeti", Adlı Tebliği Teksir, 1. İslâm İktisat
Toplantısında Sunduğu Tebliğ Mekke 1976.
________,ed-Damânü fi’l-Fıkhi’l-İslâmi, I, Ma’hedü’l-Buhus ve’d-Dirâseti’l-Arabiyye, Dâru’l-Kütüb, Kahire trs.
ALİ HAYDAR, Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, I, Beyrut trs.
ALİYYAN, Şevket, et-Te’min fiş-Şeriati vel Kanun, Suudi 1978.
________,"et-Te’min ve Bediluhu fi Nazari’l-İslâm", Adlı Tebliğ, 1. Uluslar Arası İslâm Konferansı Toplantısı, Mekke
1976.
ARMAĞAN, Servet,"Sigorta Konusu ve İki Belge", Adlı Makalesi Hukuk Fakültesi Halil Arslanlının Anısına
Armağan, İÜHFY, İstanbul 1978.
ARSEVEN, Haydar, Sigorta Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 1991.
ATABEK, Reşat, Sigorta Hukuku, Duygu Matbaası, İstanbul 1950.
ATAK, Coşkun Can, “Osmanlı İltizam Sistemi” Adlı Makale, Türk Dünyası Araştırmalar Dergisi, sayı 71, Nisan 1991.
ATASAGUN, Emin, Türkiye’de Sigortacılığın Gerçek Yönü, Güryay Matb, İstanbul 1978.
ATTAR, Abdunnasır Tevfik, "Hükmu’ş-Şeriati’l-İslâmiyyeti fi’t-Te’min",Teksir, 1. Uluslararası İslâm Ekonomisi
Konferansında sunulan Tebliğ, Mekke 1976.
AVCI, Mustafa, İslâm’a Göre Sigorta, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul 1987.
BARDAKOĞLU Ali, "Sigorta", İnanç İbadet İtikat Günlük Yaşayış Ansiklopedisi, IV. İstanbul 1999.
________,İlmihal, İslâm ve Toplum, İSM Yayınları, I-II, İstanbul 1999.
BEŞER, Faruk, "İslâm Şeriatı Açısından Sigorta", Adlı Tebliği, 1. Uluslararası İslâm Ticaret Hukukunun Günümüzdeki
Meseleleri Kongresi, Şirket ve Yönetimi Finans ve Borsa, Zekat, Fâiz Sigorta, Tebliğler, Müzakereler, Sonuç Bildirileri,
Kombad Yayınları, Konya 1997.
________,İslâm’da Sosyal Güvenlik, DİBY, Ankara 1987.
BİLMEN, Ömer Nasuhî, Hukukî İslâmiyye ve İstılahâtı Fıkhıyye Kâmusu, VI, Bilmen Yayınları, İstanbul 1985.
BOZER, Ali, Sigorta Hukuku, BTHAEY, Ankara 1965.
________, "Sosyal ve Özel Sigortalar Arasındaki Münasebetler", Adlı Malale, AÜSBFD, sa. 2, XVII, Ankara 1963.
________Sigorta Hukuku Ders Notları, Ankara 1976.
BÜYÜKDENİZ, Adnan,"İslâmi Açıdan Sigorta" Adlı Makalesi, İzlenim Dergisi, sa. 40, Aralık 1996.
CAHİT, Nomer, "Türkiye’de Reasürans İnhisarı" Adlı Makale, Reasürans Hukuku, II. sa. 1-2, 1984.
CEMAL, Ahmet Muhammed, Mecelletü’ş Şer’ia ve’l Kanun, "Teemmülât fi Mevâkı’l-fıkhı’l İslâmi min Kadiyyeti’l
Te’min" adlı makalesinden, Birleşik Arap Emirlikleri Ü. Hukuk ve İslâm Hukuku Fakültesi. sa, 7, 1993.
________,Ukudu’t-Te’min Beyne’l-İtiraz ve’t-Te’yid, Mekke 1980.
CEVZİ, İbn Kayyım, Muhammed b. Ebu Bekr, İ’lâmü’l-Muvakkîn an Rabbi’l-Âlemin, II, Beyrut 1993.
ÇALDAĞ, Yurdakul, Sigorta İşletmeleri ve Muharebesinin İncelenmesi, İTİA Yayınları 1979.
ÇEKER, Orhan,"Bir Sigorta Müessesesi Uygulama Projesi" Adlı Makalesi, İlim ve Sanat Dergisi, sa.43, Mart 1997.
ÇETİN, Bahattin, Tarım Sigortaları, Mobil Yayınları, Ankara 2007.
DALGIN, Nihat, "Kaza, Hayat ve İşsizlik Sigortalarına Yeni Bir Yaklaşım", Adlı Tebliği, 1. Uluslararası İslâm Ticaret
Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi, Şirket ve Yönetimi Finans ve Borsa, Zekat, Fâiz Sigorta, Tebliğler,
Müzakereler, Sonuç Bildirileri, Kombad Yayınları, Konya 1997.
AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ
Sayı: 31 Temmuz – Ağustos 2012
Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi
ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası
Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN
http://www.akademikbakis.org
18
________, İslâm’ın Işığında Sigortacılık, Trabzon 1996.
DERYAL, Yahya, "Türk Hukukunda Kooperatiflerin Hukukî Niteliği" Adlı Makalesi, Oğuz İmregün'e Armağan,
İÜHFYayınları, İstanbul 1998.
DESCHENAUX, Henri Tercier Pierre, Sorumluluk Hukuku, (çev: Özdemir Salim), Adalet Bakanlığı Yayınları, Ankara
1983.
DİLİK, "Sosyal Güvenlik Kavramı", Adlı Makale, BTHD, sa. I. Haziran 1987.
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI, Din İşleri Yüksek Kurulu, Diyanet Dergisi, sa. 83, Kasım 1997.
DÖNMEZ, "Garar ", XIII, 366- 371
DÖNDÜREN, Hamdi, Ticaret Rehberi, Erkam Yayınları, İstanbul trs.
EBU CEYB, Sa’di, et-Te’min beye’l-Hatarı ve’l-İbahâ, Beyrut 1989.
EBU’L MECİD, Hark, Min Ecli Te’mini’l-İslâmi Muâsır, Mısır 1993.
EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, I, Beka Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 1998.
Frank, Knight, Risk, Uncertainity and Profit, Houghton Mifflin Company, Boston 1921, s. 223.
GEORGE WANNAGAT, Lehrbuch des Sozialversicherungsrechts, I, Band 1 ve oradan alınan; Kaskel/Sitzler, Grundriss
des sozialen Versicherungsrechts, Berlin 1912.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref, Yönetim Hukuku, Turhan Kitapevi, Ankara 1995.
GÜRİZ, Adnan, Hukuk Başlangıcı, Siyasal Kitabevi, Ankara 1997.
HATEMİ, Hüseyin / Serozan, Rona / Arpacı, Abdülkadır, Borçlar Hukuku Özel Bölüm; Filiz Kitabevi, İstanbul 1992.
HEYET, Feteva'l Hindiyye, VI, Beyrut 1980.
HAMİDULLAH, Muhammed, İslâma Giriş, Nur Yayınları, Ankara 1961.
IRWİNG, Ffeffer, Insurance and Economic Theory Homewood, Illinios Richard D. Irwin Inc, 1956,
İBN ÂBİDİN, Muhammed b. Emin, Hâşiyetü Reddü-l Muhtâr ale'd-Dürri'l-Muhtâr, IV, Karaman Yayınları, İstanbul
1984.
________,Mecmuatür Resâil, II, stanbul 1325.
İNALCIK, Halil, “İslâm Arazi ve Vergi Sisteminin Teşekkülü ve Osmanlı Devletindeki Şekillerle Mukayesesi” Adlı
Makale, İslâmi İlimler Enstitüsü Dergisi
İNAN, Ali Naim, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, AÜHFY, Ankara 1984.
İSLÂM ANSİKLOPEDİSİ, III, M.E. B.Yayınları, İstanbul 1977.
İSLÂM FIKIH AKADEMİSİ MECMUALARI, II, sa. 2, s.544–1211..
İSLÂM FIKIH AKADEMİSİNİN (Rabıtaya bağlı) Karar 5 Nolu Kararı, 1397.
İSLÂM FIKIH KURULU, Mecelletü’l-Buhusi’l-İslâmiyye, sa.19–20, Riyad 1407.
İSLÂM KONFERANSI TEŞKİLATI, İslâm Fıkıh Akademisi, Kararlar ve Tavsiyeler, Karar 9, İstanbul 1995.
İSLÂM MEDENİYETİ, DERGİSİ, IV, Üç Aylık Dini, İlmi Edebi Araştırmalar, sa. 4, Ağustos 1980.
İŞCAN Yaşar, (Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi), Güncel Dini Konular, DİBY, Ankara 1998.
KALACI, Muhammed Revvas, Mebâhis fi’l iktisâdil İslâmi min Usuli’l fıkhıyye, Beyrut 1991, s. 131;
KARAHASAN, Mustafa Reşit, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, I, Sermet Matbaası Hukuk Dizisi, İstanbul 1989.
KARAMAN, Hayrettin, İslâm’a Göre Banka ve Sigorta, Nesil Yayınları, İstanbul 1992.
KARDÂVİ, Yusuf, İslâm’da Helal ve Haram, (Ter: Ramazan Nazlı), Hilal Yayınları, İstanbul trs.
________,Fıkhu’z-Zekat, II, Beyrut 1991.
KÂSÂNİ, Kâsâni, Alaeddin Ebu Bekir b. Mesud, Bedâi’u’ş-Sanâi’ fi tertibi’ş-Şerâi, V, Kahire 1910.
KAZICI, Ziya, Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul 1977.
KENDER, Rayegân, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku, Filiz Yayınları, İstanbul 1995.
KUBİLAY, Huriye, Özel Sigorta Hukuku, Barış Yayınları, İzmir 2003.
MERGİNÂNİ, Ali . Bekr, el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l—Mübtedi, IV, Fethu’l-Kadir ile Birlikte, İstanbul 1986.
MEVSİLİ, Abdullah b. Muhammed, el İhtiyâr li Tali’lil-Muhtâr, V, İstanbul 1990.
MISRİ, Abdüssemi, et-Te’minü’l-İslâmi, Kahire 1987.
MUSLEH-UD-DİN, Mohammad, Insurance And Islamıc Law, Londra 1969.
NECİP EL-MUTİ, Muhammed., (İmam Nevevi’nin el Mecmu adlı kitabının tetimmesini yazan) Tekmiletü Kitabi’l-
Mecmu (Nevevi'nin eseri olan el-Mecmu ile Birlikte) XIII Cidde trs.
NEZİH, Hammâd, İktisadi Fıkıh Terimleri, (Çev: Recep Ulusoy), İz yayıncılık, İstanbul 1996.
OĞUZMAN, Kemal-ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Yayınları, İstanbul 1995.
OMAĞ, K. Merih, Banka ve Sigorta Hukuku, AÜAÖFY, Eskişehir, 1995.
OKUR, Rıza Ali – GÜZEL, Ali, Sosyal Güvenlik Hukuku, 5. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 1996.
ÖZDEMİR, H. Enver, Tazminat ve Sigorta Davaları, Batur Matbaası, İstanbul 1975.
ÖZEL, Ahmet, İslâm Hukuku’nda Ülke Kavramı: Dâr’ul-islâm Dâr’ul-harb, 4. Baskı, İstanbul 1991.
________,"Dâru’l-harb-Dâru’l-İslâm", DVİA, VIII, s. 536–542; "Dâru’l-harb-Dâru’l-İslâm", İİİGYA, I. s. 384–385.
ÖZSUNAY, Ergün – DURAL, Mustafa, "Sorumluluk Hukuku’ndaki Değişiklikler Karşısında Sigorta", Adlı Makale,
Sigorta Hukuku Dergisi, III. sa. 1. AİDA Türk Gurubu Yayınları, Ankara 1986.
AKADEMİK BAKIŞ DERGİSİ
Sayı: 31 Temmuz – Ağustos 2012
Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi
ISSN:1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası
Kırgız – Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat – KIRGIZİSTAN
http://www.akademikbakis.org
19
PEKİNER, Kamuran, Sigorta İşletmeciliği, İÜİFY, İstanbul 1981.
RASHİD, S.K." Insurance in İslâmic Law", K. Laws, I.I.U., (n.d. and unpublished) Malaysia 1980.
RECEP TEMİMİ, İFAM; II, sa. 2, s. 557.
RICHARDSON, J. Henry, İktisâdî ve Mâlî Yönüyle Sosyal Güvenlik, (Çev: Turan Yazgan) İstanbul Üniversitesi
Yayınları, İstanbul 1970.
SALUS, Ali Ahmet, el-Muamelatü’l-Mâliye el-Muasıra fi Mizani’l Fıkhı’l İslâmi, Kahire 1987.
SEMÂHİ Muhammed Muhammed, "Bedilün li’t-Te’min", 1. İslâm İktisat Toplantısında sunmuş olduğu tebliği, Teksir
1976.
SENUSİ, Ahmet Taha, "Akdü’t-Te’min fi’t-Teşrii’l-İslâmi" Adlı Tebliği, Mecelletü’l-Ezher, XXV/2-3, Kahire 1954.
SERÂHSÎ, Şemsûddin Ebu Bekr Muhammed b. Ahmet, Mebsud, XXVI, Beyrut trs.
SIDDIK, Muhammed Salahaddin, Mebâdiü’t-Te’min, Darun Nehzati’l-Arabiyye, Kahire 1980.
SIDDIKİ, Muhammed Necatullah, İslâm Ekonomi Düşüncesi, (çev: Yaşar KAPLAN), Bir Yay. İstanbul 1984.
SIDDIQİ, Mohd Nejatullah "Insurance in an Islamic Economiy, The Islamic Foundation, London 1985.
SPURLİNG, Daid, İş Dünyası ve Ticâret, MEBY, Ankara 1995.
ŞAKAR, Müjdat, Sosyal Sigortalar Uygulaması, Beta Yayınları, İstanbul 1996.
ŞERKADİ, Muhammed,"Te’minü’l-Müteamiliyne Zıddü’l-Hudai ve’l-Garar", Mecelletü’l-Ezher, XXV/2, Kahire 1954.
TUNCAY, A. Can, Sosya Güvenlik Hukuku Dersleri, Beta Yayınları, İstanbul 1996.
TUNÇOMAĞ, Kenan, "Sosyal Sigortalar Kavramı ve Özellikleri" Adlı Makalesi, Reasürör Dergisi, sa. 23, Ocak 1977.
________,Sosyal Sigortalar, Beta Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 1990.
ULVAN, Abdullah Nasıh, "Hükmü'l-İslâm fi't-Te'min" Daru'l-İslâm, Cidde 1987.
VEHBE, Ali Terfik,"Çağdaş Hukukta ve İslâm Hukuku’nda Sigorta" adlı makale (Çeç: Servet Armağan), Mukâyeseli
Hukuk Araştırmalar Dergisi, İÜMHEY, sa.10, İstanbul 1973.
YAZGAN, Turan, İktisatçılar İçin Sosyal Güvenlik, T.D. Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992.
YUSUF, Muhammed Fazlı, "Brıef Outlıne Of On The Concept And Operatıonal System Of Takaful Busıness (Islamıc
Insurance)", Adlı Tebliğ, 1. Uluslararası İslâm Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi, Kombad,
Konya, 1977.
ZERKA, M. Ahmet, Nizâmü’t-Te’min Hakikatühü ve-er-Ra’yüş-Şer’iyyi fihi, Beyrut 1984.
________,"et-Te’min ve İadetü’t-Te’min", Adlı Tebliği, Fıkıh Akademisi Dergisi İçinde, II, sa. 2, Riyad 1986.
ZÜHAYLİ, Vehbe, İslâm Fıkıh Ansiklopedisi, ( Ter: Heyet), Feza Yayınları, I-X, İstanbul 1994.
________,et-Te’min ve İâdetü’t-Te’min" Adlı Tebliği, (Fıkıh Akademisi Dergisi İçinde), II. sa. 2, Riyat 1986.
________,el-Fıkhu’l-İslâmiyyü ve Edilletühü, Daru’l-Fikr, I-VIII, Dimeşk 1989.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com