You are here

Home » Content

18. Yüzyılda Yabanabad Kazasında Görülen Kanunsuzluk Hareketleri

Illegal Acts at Yabanabad District in the 18th Century

Journal Name:

  • Ankara Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Just as they do everywhere, illegal acts disturbing the peace and order of the social life also took place frequently in the Ottoman society. They occured in all residential areas ranging from the villages to the cities, and were committed either by individuals or people banded together. The state administration, taking the public complaints seriously and seeking solutions for the sake of communal peace, always stood against those involved personally or collectively in cases of cruelty, especially in those of seizure of goods and usurping of money, encroachment of estate or mansion, and aggressions against one’s life. In this study, we investigated the illegal acts that took place at Yabanabad district of Ankara in the 18th century, with regard to the information and related regulations contained in the archival records and the law registers, so as to see into which events of this period were considered unlawful, how the victimized people reacted to illegal assaults, how the state treated those involved in such crimes, and what sort of judicial proceedings were implemented in preventing these problems.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Toplumsal hayatın huzurunu ve düzenini bozan kanunsuzluk hareketlerine, her toplumda olduğu gibi Osmanlı toplumunda da sıkça rastlanmıştır. Bu yasadışı hareketler, köyden kente kadar her türlü yerleşim yerinde görüldüğü gibi, duruma göre bireysel veya toplu olarak yapılagelmiştir. Huzurun sağlanması adına halktan gelen şikâyetleri her zaman dikkate alıp çözüm üreten devlet, özellikle mal ve parayı gasp etme, toprağa ya da haneye tecavüz, cana kastetme gibi olayların ve bunları yapan insanların her zaman karşısında olmuştur. Bu çalışma ile 18. yüzyılda Ankara’nın Yabanabad kazasında görülen kanunsuzluk hareketleri, arşiv belgelerindeki ve şeriye sicillerindeki ilgili hükümler ve bilgiler doğrultusunda incelenmiş, böylelikle dönem içinde cereyan eden olayların hangi hallerde kanun dışı olarak nitelendiği, yapılan kanunsuzluklar karşısında halkın nasıl etkilendiği ve ne gibi tepkiler verdiği; devletin bu hareketlerde bulunanlara karşı nasıl bir tutum sergilediği ve nasıl bir çözüm ürettiği konuları üzerinde durulmuştur.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-18.yuzyilda-yabanabad-kazasinda-gorulen-kanunsuzluk-hareketleri.pdf
  • 1
51
65
  • Turkish

REFERENCES

References: 

989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evahir-i Safer 1169
[Hicri]). (Defter No: 26, Sayfa No: 4, Hüküm No: 12). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evasıt-ı Şevvâl 1174
[Hicri]). (Defter No: 37, Sayfa No: 3, Hüküm No: 10). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evahir-i Muharrem
1175 [Hicri]). (Defter No: 37, Sayfa No: 269, Hüküm No:
528). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evail-i Rebiulâhir 1175
[Hicri]). (Defter No: 37, Sayfa No: 369, Hüküm No: 816).
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evahir-i Safer 1182
[Hicri]). (Defter No: 55, Sayfa No: 10, Hüküm No: 31). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evahir-i Zilhicce 1220
[Hicri]). (Defter No: 136, Sayfa No: 13, Hüküm No: 35). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu Ahkâm
Defterleri, Anadolu Ahkâm Defteri (Evâil-i Cemaziyelahir
1221[Hicri]). (Defter No: 136, Sayfa No: 155, Hüküm No:
380). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü
Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu, Şikâyet
Defterleri, Atik Şikâyet [A. DVN.]. (Evasıt-ı Rebiulevvel 1142
[Hicri]). (Defter No: 123, Sayfa No: 41, Hüküm No: 1). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
989 Numaralı Divân-ı Hümayûn Defterleri Kataloğu, Şikâyet
Defterleri, Atik Şikâyet [A. DVN.]. (Evâil-i Rebiulevvel 1153
[Hicri]). (Defter No: 164, Sayfa No: 184, Hüküm No: 578).
T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
Ali Emiri, Üçüncü Ahmed Fonu [AE. SAMD. III]. (29/Z
/1133 [Hicri]). (Dosya No: 210, Gömlek No:20335). T.C.
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı
Arşivi [BOA], İstanbul.
Ali Emiri, Üçüncü Ahmed Fonu [AE. SAMD. III]. (29/Z /1140
[Hicri]). (Dosya No: 84, Gömlek No:8435). T.C. Başbakanlık
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA],
İstanbul.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (1155 [Hicri]). (Defter No: 121,
Hüküm No: 671). El Yazmaları ve Nadir Eserler Koleksiyonu,
Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (15/Ra/1183 [Hicri]). (Defter No:
156, Hüküm No: 205-206). El Yazmaları ve Nadir Eserler
Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA],
Ankara.Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Evasıt-ı Rebîulâhir 1184/
Cemaziyelahir 1184 [Hicri]). (Defter No: 157, Hüküm No:
143-165). El Yazmaları ve Nadir Eserler Koleksiyonu, Milli
Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Evasıt-ı Cemaziyelahir 1191
[Hicri]). (Defter No: 167, Hüküm No: 17). El Yazmaları ve
Nadir Eserler Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm
Arşivi [MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Rebîulevvel 1192 [Hicri]).
(Defter No: 166, Hüküm No: 302-303-304-306). El Yazmaları
ve Nadir Eserler Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm
Arşivi [MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Evasıt-ı Muharrem 1194 [Hicri]).
(Defter No: 169, Hüküm No: 230). El Yazmaları ve Nadir
Eserler Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi
[MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (20/L/1197 [Hicri]). (Defter
No: 172, Hüküm No: 4). El Yazmaları ve Nadir Eserler
Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA],
Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (18/M/1202[Hicri]). (Defter
No: 178, Hüküm No: 5). El Yazmaları ve Nadir Eserler
Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA],
Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (20/N/1203 [Hicri]). (Defter
No: 179, Sayfa No: 234). El Yazmaları ve Nadir Eserler
Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA],
Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Cemaziyelevvel 1203/Evâil-i Safer
1203/Evâhir-i Şaban 1203 [Hicri]). (Defter No: 177, Hüküm
No: 25-197-272). El Yazmaları ve Nadir Eserler Koleksiyonu,
Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Evâsıt-ı Zilhicce 1214 [Hicri]).
(Defter No: 192, Hüküm No: 219). El Yazmaları ve Nadir
Eserler Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi
[MKMA], Ankara.
Ankara Şer’iye Sicilleri [AŞS.]. (Safer 1231 [Hicri]). (Defter
No: 215, Hüküm No: 47). El Yazmaları ve Nadir Eserler
Koleksiyonu, Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi [MKMA],
Ankara.
Ankara vilayet salnamesi 1325 (1907). (1995). Ankara: Ankara
Enstitüsü Vakfı Yayınları.
Bab-ı Defteri, Muhallefât Halifeliği Fonu [D. BŞM. MHF.d.]. (t.y.).
(Dosya No: 467, Gömlek No: 12820). T.C. Başbakanlık Devlet
Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Barkey, K. (1999). Eşkıyalar ve devlet Osmanlı tarzı devlet
merkezileşmesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Barkey, K. (2011). Farklılıkların imparatorluğu-karşılaştırmalı
tarih perspektifinden-Osmanlılar. İstanbul: Versus Kitap.Beyazıt, Y. (2010). Osmanlı ilmiyye bürokrasisinde merkez çevre
iletişimine dair sorunlar (XVI. Yüzyıl). Tarih Araştırmaları
Dergisi, XXIX(47), 157-176.
Cevdet, Adliye Fonu. [C. ADL.]. (02/C /1189 [Hicri]). (Dosya
No: 78, Gömlek No: 4725), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Dahiliye Fonu [C.DH.]. (10/R/1149[Hicri]). (Dosya No:
75, Gömlek No: 3732), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul
Cevdet, Dahiliye Fonu [C.DH.]. (02/B/1208 [Hicri]). (Dosya No:
216, Gömlek No: 10780), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Dahiliye Fonu [C.DH.]. (28/L/1211 [Hicri]). (Dosya No:
126, Gömlek No: 6297), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi (BOA), İstanbul.
Cevdet, Evkaf Fonu. [C.EV.]. (17/Ra/1174 [Hicri]). (Dosya No:
207, Gömlek No: 10315). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Evkaf Fonu [C.EV.]. (29/Za/1181 [Hicri]). (Dosya No:
531, Gömlek No: 26813). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Maliye Fonu [C.ML.]. (28/Ca/1200 [Hicri]). (Dosya No:
319, Gömlek No: 13150). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Zabtiye Fonu [C.ZB.]. (30/M/1201 [Hicri]). (Dosya No:
91, Gömlek No: 4516), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Zabtiye Fonu [C.ZB.]. (26/Ca/1207 [Hicri]). (Dosya No:
2, Gömlek No: 81), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel
Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Cevdet, Zabtiye Fonu [C.ZB.]. (30/Ca/1211 [Hicri]). (Dosya No:
91, Gömlek No: 4511). T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
Çelik, G.B. (2011). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Aydos Kalesi
2010 yılı kazı çalışmaları. Aydos Kalesi ve İstanbul’un fethi:
Sempozyum bildirileri: 28 Mayıs 2011 içinde (ss. 47-54).
İstanbul: Sultanbeyli Belediyesi Yayınları.
Emecen, F. (1994). Devre çıkmak. TDV İslam ansiklopedisi (DİA)
içinde (C.IX, s.250). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Emecen, F. (2001). Doğu Karadeniz’de âyânlık: Tirebolulu
Kethüdazâde Mehmed Emin Ağa. Belleten, LXV(242), 193-
214.
Erdoğan, A. (2010). Geçmişten günümüze Kızılcahamam
Çamlıdere. Ankara: ESYAV Kızılcahamam-Çamlıdere Eğitim
ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayınları.
Ergenç, Ö. (1992). Osmanlı klasik dönemindeki ‘eşraf ve âyan’
üzerine bazı bilgiler. Osmanlı Araştırmaları The Journal of
Ottoman Studies, III, 105-118.Ertaş, M.Y. (2009). XVIII. ve XIX. yüzyılda Osmanlı taşrasında
yasadışılık: Yerel İdarecilerle eşkıya ilişkileri. Osman Köse
(Ed.) Osmanlıdan günümüze eşkıyalık ve terör içinde (ss. 147-
156). Samsun: Samsun İlkadım Belediyesi Kültür Müdürlüğü.
Güngör, A. (1997). Kızılcahamam-Çamlıdere’de idari yapılanma.
Tarihte ve günümüzde Kızılcahamam-Çamlıdere yöresi içinde
(ss.133-140). Ankara: ESYAV Kızılcahamam-Çamlıdere
Eğitim ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayını.
İbn’ül Emin, Şükr-ü Şikayet Fonu [İE.ŞKRT.]. (29/S/1133 [Hicri]).
(Dosya No: 7, Gömlek No: 645). T.C. Başbakanlık Devlet
Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA], İstanbul.
İbn’ül Emin, Şükr-ü Şikayet Fonu [İE.ŞKRT.]. (10/Ca/1140
[Hicri]). (Dosya No: 7, Gömlek No: 610). T.C. Başbakanlık
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi [BOA],
İstanbul.
İnalcık, H. (1965). Adaletnameler. Belgeler Dergisi, II(3-4),
49-142.
İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu klasik çağ (1300-1600).
(R. Sezer, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Orijinali
1973’te yayımlanmıştır).
İnalcık, H. (2008). Adalet, şikâyet hakkı: Arz-i hal ve Arz-i
mahzar’lar. Doğu-Batı Dergisi Makaleler-II içinde (ss. 169-
185). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
İpşirli, M. (1994). Ehl-i örf. TDV İslam ansiklopedisi (DİA) içinde
(C.X, s.520). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Karpat, K. (2002). Osmanlı modernleşmesi toplum, kuramsal
değişim ve nüfus.( A. Zorlu Durukan ve K. Durukan Çev.).
Ankara: İmge Kitabevi. (Orijinali yayımlanmamıştır).
Kaya, M. (2012). 18. yüzyılda Ankara’da âyanlık mücadeleleri.
Hacettepe Türkiyat Enstitüsü Dergisi, 9(17), 119-138.
Küpeli, Ö. (2010). Anadolu’da âyanlık tarihine dair bir derkenar:
Gönen Âyanı Sepetoğlu Osman. E. Causevic, N. Moacanin,
V. Kursar (Ed.), Perspectives on Ottoman studies: Papers from
the 18th symposium of the International Committee of Pre-
Ottoman and Ottoman studies (CIEPO) içinde (ss. 981-995).
Berlin: LIT Verlag.McGowan, B. (2006). Seçkinler ve kapıkulları. H. İnalcık ve D.
Quataert (Ed.). Osmanlı İmparatorluğunun ekonomik ve sosyal
tarihi (1600 - 1914) (Cilt 2) içinde (ss.761-884). İstanbul: Eren
Yayıncılık.
Mumcu, A. (1985). Osmanlı hukukunda zulüm kavramı. Ankara:
Birey ve Toplum Yayınları.
Osmanlı devri Yabanabad vakıfları. 10 Mart 2013 tarihinde
ht tp: / /www.muz af fe reke r. com/ki z i l c ahamam/
din/3yabanabadvakif.htm adresinden erişildi.
Özkaya, Y. (1978). XVIII. yüzyılın ilk yarısında yerli ailelerin
âyanlıkları ele geçirişleri ve büyük hanedanlıkların kuruluşu.
Belleten, 168, 667-723.
Özkaya, Y. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nda âyanlık. Ankara:
TTK Basımevi.
Özkaya, Y. (1999). Merkezi devlet yapısının zayıflaması sonuçları:
Âyanlık sistemi ve büyük hanedanlıklar. G. Eren (Ed.).
Osmanlı VI içinde (ss. 165-173). Ankara Yeni Türkiye
Yayınları.
Pakalın, M. Z. (2004). Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü
(Cilt II). İstanbul: M.E.B. Yay.
Polat, S. (2012). XVII. yüzyılda Kütahya ve çevresinde yönetenyönetilen
ilişkisi. Bilig, Yaz (62), 247-268.
Taş, H. (2007). Osmanlıda “şikâyet hakkı”nın kullanımı üzerine
düşünceler. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 3, 187-204.
Turan, A.N. (1999). Yabanâbâd tarihini ararken (KızılcahamamÇamlıdere)
: XV. yüzyıldan XIX. yüzyıla bir genel tasvir ve
tahlil denemesi. Ankara: Kızılcahamam Belediyesi.
Türk hukuk lügâtı. (1944). Ankara: Maarif Matbası.
Yılmaz, A. (1998). 19.yüzyılın ilk yarısında Ankara Sancağı’na
bağlı Yabanabad kazası ve köylerinin sosyal ve iktisadi
durumu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com