You are here

Home » Content

ERZURUMLU MÜFESSİR LÜTFULLAH EFENDİDE NAZARÎ SUFÎ TEFSİR ÖRNEĞİ

Theoretical and Mystic Exegesis Sample in the Commentator Lütfullah Efendi from Erzurum

Journal Name:

  • Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Tetkikleri Dergisi

Publication Year:

  • 2013

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
18th century scholar Lütfullah Efendi from Erzurum has copyright works in many branches. In particular, draws attention with the interpretation and his work the "Meâricu'l-Anwar". The interpreter, in his work named as "Risâletu'r-Retk ve'l-Fetk" was discussed the verse Anbiya, 30 in terms of the philosophical tradition of Sufism and has its own comments. Accordingly, the "Retk" concept (the object of universal, the first reason) refers to the unity of the creation and the "fetk" concept refers to dismantling of assets as a whole.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
18. asır âlimlerinden olun Erzurumlu Lütfullah Efendi, birçok dalda eserler telif etmiştir. Özellikle tefsiri ve "Meâricu'l-Envâr" adlı eseriyle dikkat çekmek¬tedir. Müfessirimiz, "Risâletu'r-Retk ve'l-Fetk" isimli eserinde Enbiyâ, 30. ayetini, Felsefî Tasavvuf geleneği açısından ele almış ve kendisine özgü yorumlar yapmıştır. Buna göre, "retk" kavramı (cism-i küll, akl-ı evvel), mevcûdâtın birliğini; "fetk" ise, bir bütün olan mevcûdâtın parçalara ayrılmasını ifade etmektedir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-erzurumlu-mufessir-lutfullah-efendide-nazari-sufi-tefsir-ornegi.pdf
  • 40
1
40
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ veMüzîlü'l-Ilbâs Amme'ş-TehereMinel-Ehâdîsî 'ala Elsinetin-Nâs, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, 3. bsk. Beyrut, 1932.
Adıvar Adnan, Osmanlı Türklerinde İlim, Maarif Matbaası, İst. 1943.
Afîfî Ebu'l-A'lâ, Fusûsul-Hikem Okumaları için Anahtar, çev. Ekrem Demirli, İz Yay. İst. 2000.
Afîfî Ebu'l-A'lâ, Muhyiddin Ibn-i Arabî'de Tasavvuf Felsefesi, çev. Mehmed Dağ, Kır-kanbar yay. 2. bsk. Samsun, 1998.
Ahmed
Negirî
, Mevsûatu Mustelehâtı Câmii'l-Ulûm, thk. Heyet, Mektebetü Lübnân, 1. bsk. Beyrut, 1997.
Alûsî, Neşvetü'ş-Şümûl fi's-Seferi Ilâ Istanbul, Matbaatu Vilâyet-i Bağdad, Bağdat, 1293
h.
Asım Efendi, Kâmûs Tercemesi, İst. 1304.
el-Askerî Ebû Hilâl, el-Furûkfil-Luğe, thk. Cemal Abdulgani, Müessesetü'r-Risâle, 2. bsk. Beyrut, 2006.
Ateş Süleyman, Hazerât-ı Hams mad. DİA. İst. 1998.
,
Iş'ârî Tefsir Okulu, Yeni Ufaklar Neşriyat, 2. bsk. İst. 1998.
,
Yüce Kur'an'ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İst. 1985.
Bağdâdî İsmail, Hediyyetül-Arifîne Esmâu'l-Müellifîne ve Asâru'l-Müellifîne, Vekâletü'l-Maârif, İst. 1951.
,
Idâhu'l-Meknûn fi'z-zeyli 'alâ Keşfiz-Zunûn 'an Asâmil-Kütüb vel-
Fünûn, MEB. Basımevi, 2. bsk. İst., 1972.
Baltacı Cahit, XV ve XVI Yüzyılda Osmanlı Medreseleri, İst. 1972.
Bayraktar Mehmet, islâm'da Evrimci Yaratılış Teorisi, Kitâbiyat, 2. bsk. Ankara, 2001.
,
Tasavvuf ve Modern Bilim, Seha Neşriyat, İst. 1989.
Bilmen Ö. Nasuhî, Büyük Tefsir Tarihi, Bilmen Yay., İst. 1974.
Birışık Abdulhamit, Tefsir Mad. DİA. İst. 2011.
Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, Meral Yay., İst. tsz.
Bursevî, İ.Hakkı, Tefsîru Rûhul-Beyân, Dersaâdet, 1330 h.
Cebecioğlu Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ağaç Kitabevi Yay. 5. bsk.
İst. 2009.
Cerrahoğlu İsmail, Tefsir Tarihi, DİB. Yay. Ankara, 1988.
el-Cîlî Abdülkerim, İnsân-ı Kâmil, Abdulaziz Mecdi Tolon, İz Yay. 2. bsk. İst. 2002. Claude Attas, Ibn Arabî Kibrît-i Ahmer'in Peşinde, çev. Atıla Ataman, Gelenek Yay. 3.
bsk. İst. 2004.
Cürcânî, et-Tarifat, İst. 1837.
Çelik Ahmet, Tarihi Süreçte Batînî ve Iş'ârî Yorum, Aktif Yay. Erzurum, 2008.
38
Zeki YILDIRIM
,
Tasavvufî Tefsir Alûsî Örneği, Ekev Yay. Erzurum, 2002.
Çöğenli Sadi-Bakırcı Selami, Erzurum Müftüsü Sakıp Efendi, AÜEF. Yay. Erzurum,
2009.
Dağcı Şamil, Osmanlı Dönemi Kaynaklarında Yer Alan Ispirli Alimler, AÜİF Dergisi, Sayı 29 Erzurum, 2008.
Demirci Muhsin, Tefsir Terimleri Sözlüğü, İFAV. Yay. İst. 2011.
Demirli Ekrem, Sadreddin Konevî Mad. DİA. İst. 2008.
,
Sadreddin Konevî'de Bilgi ve Varlık, İz Yay. İst. 2005.
Efil Şahin, Islâm ve Batı Düşüncesinde Yaradılış Modelleri, Pınar Yay. İst. 2002.
Elmalılı M.H.Yazır, Hak Dini Kur'an Dili, Eser Kitabevi, İst. tsz.
Endelûsî Ebû Hayyan, el-Bahru'l-Muhîd, thk. Heyet, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. bsk.
Beyrut, 2001.
Ertuğrul İsmail Fenni, Vahdet-i Vucûd ve Ibn Arabî, nşr. Mustafa Kara, İnsan Yay. İst.
1997.
Erzurum'lu İbrahim Hakkı, Insân-ı Kâmil. haz. Mehmet Suat Demir, Erihder Yay. Erzurum, 2010.
Fâyis Nâyif Münir, el-I'câzu'l-Ilmifi'l-Kur'an ve's-Sünne, Mektebetü İbn Kesîr, 1. bsk.
Beyrut, 2006.
Goldziher, Mezâhibu't-Tefsîri'l-Islâmî li'l-Alemi'l-Müsteşrik, Almanca'dan Arapça'ya çev. Abdülhalim en-Neccâr, Mektebetü'l-Hancî, Kahire, 1955.
Görgün Tahsin, 18. Asır Osmanlı Düşüncesi ve Erzurumlu Ibrahim Hakkı'yı Okumak (Bütün Yönleriyle Erzurum'lu İ. Hakkı Sempozyumu) A.Üniv. Yay. Erzurum, 2012.
Güllüce Hüseyin, Kur'an Tefsiri Açısından Mesnevi, Ötüken Yay. İst. 1999.
el-Hakîm Suad, Ibnü'l-Arabî Sözlüğü, çev. Ekrem Demirli, Kabalcı Yay. İst. 2005.
Hatipoğlu Haydar, Sünenü Ibn Mâce Tercemesi ve Şerhi, Kahraman Yay. İst. 1982.
Heyet, Aydınlanma Düşüncesi Dizisi, Editör, Veysel Atayman, Kayhan Matbaası, İst.
2011.
Heyet, Kur'an Yolu Meâl ve Tefsir, DİB. Yay. Ankara, 2007.
Heytemî Şihâbuddin b. Hacer, el-Fetâval-Hedîsiyye, M. el-Bâbî el-Helebî, 2. bsk. Ka¬hire, 1970.
İbn Aşûr Muhammed Tahir, Tefsîru't-Tahrîr vet-Tenvîr, Müessesetu't-Tarih, 1. bsk. Beyrut, tsz.
İbn Ebî'd-Dünya, Hadislerde Yağmur, Gökgürültüsü, Şimşek ve Rüzgâr, çev. Hüseyin Kaya, Ocak Yayıncılık, 1. bsk, İst. 2007.
İbn Hanbel, Müsned.
İbn Kesîr, Tefsîru'l-Kur'anı'l-AAzîm, Dâru'l-Ma'rife, Beyrut, 1969. İbn Mâce, Sünenü İbn Mâce.
İbnü'l-Arabî el-Mâlikî, Aridetul-Ehvezî bi-Şerhi Sahîhi't-Tirmîzî, Daru'l-Kütübi'l-İl-miyye, Beyrut, tsz.
ERZURUMLU
MÜFESSİ
R LÜTFULLAH EFENDİ'DE
NAZARÎ SUFÎ TEFSİR ÖRNEĞİ
39
İbnü'l-Arabî Muhyiddin, Fusûsul-Hikem, thk. Ebu'l-Alâ Afîfî, Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, Beyrut, tsz.
,
Futûhâtul-Mekkiyye, Dâru Sâdır, Beyrut, tsz.
İzutsu Toshihiko, Ibn Arabînin Fusûsundaki Anahtar Kavramlar, çev. Ahmet Yüksel Özemre, Kaknus Yay. 4. bsk. İst. 2005.
Kam Ferid-Aynî Mehmet Ali, Ibn Arabî'de Varlık Düşüncesi, İnsan Yay. İst. 1992.
Karaçam İsmail, En Büyük Mucize Kur'an-ı Kerimin Ilmî ve Edebî Sırları, Yeni Şafak Kültür Armağanı, İst. 2005.
Karadaş Ca'fer, Ibnü'l-Arabî'nin Itikâdî Görüşleri, Beyan Yay. İst. 1997.
Kâtip Çelebî, Keşfu'z-Zunûn an Asâmil-Kütüb vel-Fünûn, nşr. Kilisli Rifat-Şerafettin
Yaltkaya, İst. 1941.
Kaya Mahmut, Ibnül-ArabîMad. DİA. İst. 1999.
Kehhâle Ömer Rıza, Mu'cemü'l-Müellifîne, Mektebetü't-Terakkı, Dimeşk, 1959. Keklik Nihat, Muhyiddin Ibn Arabî Hayatı ve Çevresi, Sufî Yay. İst. 2008. , Sadreddin Konevî Felsefesinde Allah-Kâinat ve Insan, İÜEF. Yay. İst.
1967.
Kılıç M. Erol, Fusûsul-Hikem Mad. DİA. İst. 1996.
,
İbnü'l-Arabî Mad. DİA. İst. 1999.
Kılıç Sadık, Benliği İnşası, İnsan Yay. İst. 2000.
Konevî Sadreddin, Fusûsu'l-Hikem'in Sırları, çev. Ekrem Demirli, İz Yay. 2. bsk. İst.
2003.
,
Miftâhu Gaybi'l-Cem ve'l-Vucûd (: Tasavvuf Metafiziği), çev. Ekrem
Demirli, İz Yay. İst. 2002.
,
Mir'âtü'l-Arifîne, çev. Heyet, Gelenek Yay. İst. 2010.
,
Vahdet-i Vucûd ve Esasları, çev. E. Demirli, İz Yay. İst. 2004.
Kurtûbî, el-Câmiu li-Ahkâmi'l-Kur'an, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. bsk. Beyrut,
1988.
Lütfüllah Erzurumî, Meâricül-Envâr fî Medâricil-Esrâr, Topkapı Müzesi, Emanet Hazinesi Kitaplığı, nu, 917.
,
Râmûzut-Tahrîr ve't-Tefsîr, Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi
Böl. Nu: 20.
,
Risâletür-Ratk ve Feyzul-Fetk ven-Netk, nşr. Sadi Çöğenli, Süleyma-
niye Kütüphanesi Şehit Ali Paşa Böl. 2730. Nolu Risâleler Mecmuası içerisinde 89-110 sayfaları arasında bulunmaktadır.
,
Şerhu Lâmiyyetil-Acem, Süleymaniye Kütüphanesi, Şehit Ali Paşa
Böl. nu:
2812/13
.
Mâverdî, en-Nüketü ve'l-'Uyûn (Tefsîru Mâverdî), thk. Seyyid b. Abdulmaksûd, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1. bsk. Beyrut, 1992.
Mehmet Süreyya, Sicill-î Osmânî, Matbaayı Âmire, İst. 1308 h.
40
Zeki YILDIRIM
Mekkî Efendi, Ibn Arabî Müdafası, çev. Ahmet Meylî, nşr. Halil Baltacı, Gelenek Yay.,
1. bsk. İst. 2004.
Mesih İbrahim Hakkıoğlu, Erzurumlu Ibrahim Hakkı, İst. 1973.
Muhammed Nusret Efendi, Tarihçe-i Erzurum, Ali Şükrü Matbaası, İst. 1338.
Nasr Seyyid Hüseyin, Üç Müslüman Bilge, çev. Ali Ünal, İnsan Yay. İst. 1985.
Ören Halis, Göğsügür Lütfüllah Erzurumî ve Râmûzut-Tahrîr vet-Tefsîr Adlı Tefsiri, M.Ü. SBE. İst. 1995. (Basılmamış Doktora Tezi).
Ragıb el-İsfehânî, el-Müfredât fî Garîbil-Kur'an, Kahraman Yay. İst. 1986.
Râzî, Mefâtihu'l-Gayb (et-Tefsîru'l-Kebîr), Matbaatü'l-Behiyyeti'l-Mışrıyye, 1. bsk. Kahire, tsz.
Sarp Erk Ulaş, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay. Ankara, 2002.
Sunar Cavit, Varlık Hakkında Ana Düşünceler, AÜİF. Yay. Ankara, 1977.
Şahatî Abdullah, Tefsîru'l-Kur'anı'l-Kerîm, Dâru Ğârîb, Kahire, tsz.
Şenkîtî M.Emin, Edvâul-Beyân fî Idâhil Kur'an bi'l-Kur'an, 'Alemu'l-Kütüb, Beyrut,
tsz.
Şimşek Sait, Günümüz Tefsir Problemleri, Kitap Dünyası, Konya, 2011.
,
Hayat Kaynağı Kur'an Tefsiri, Beyan Yay. İst. 2012.
Taberî İbn Cerîr, Câmiul-Beyân 'an Te'vîli'l-Kur'an, M. el-Bâbî el-Helebî, 2. bsk. Ka¬hire, 1954.
Tantavî, el-Cevâhir fî Tefsîri'l-Kur'anı'l-Kerîm, M. el-Bâbî el-Elebî, 2. bsk. Mısır, 1350
h.
Taşköprüzade, eş-Şekâikun-Numaniyyefî Ulemâi'd-Devleti'l-Osmâniyye, thk. A. Suphi
Furat, İst. 1985.
Tehânevî, Keşşâfu Istılahatı'l-Funûn, Kalkuta, tsz. Tirmizî, Sünenu Tirmizî.
Turhan Mümtüz, Kültür Değişmeleri, MEB. Basımevi, İst. 1972. Uludağ Süleyman, Ama Mad. DİA. İst. 1989. , Arş Mad. DİA. İst. 1991.
Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Ilmiye Teşkilatı, Ankara, 1988.
Ülken Hilmi Ziya, Islâm Düşüncesi, İÜEF. Yay. İst. 1946.
Yıldırım Celal, Ilmin Işığında Asrın Kur'an Tefsiri, Anadolu Yay. İst. tsz.
Yıldırım Zeki, Râzî'nin et-Tefsîru'l-Kebir'inde Fıkıh Usulu Uygulaması, SBE Erzurum 1997 (Basılmamış Doktora Tezi).
ez-Zirikli Hayreddin, el-Alâm Kâmûsu Terâcim li-Eşherir-Ricâl ven-Nisâ Minel-Arab vel-Müstağribîne vel-Müsteşrikîne, Beyrut, 1990.
Zebîdî, Sahih-î Buhârî Muhtasari Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi, çev. Kâmil Miras, DİB Yay. Ankara, 1971.
Zehebî M.Hüseyin, et-Tefsîr vel-Müfessirûn, Dâru'l-Kütübi'l-Hâdise, 2. bsk. Beyrut,
1976.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com