You are here

Home » Content

OSMANLI DEVLETİ’NDE ENGELLİLER İÇİN KULLANILAN TABİR, LAKAP VE SIFATLAR

THE TERMS, NICKNAMES AND TITLES USED FOR DISABLED PEOPLE IN THE OTTOMAN STATE

Journal Name:

  • BELGİ Dergisi

Publication Year:

  • 2018

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
This study aims to give comprehensive information on the terms and nicknames used for disabled people living within the Ottoman Empire. The community used an extensive vocabulary to describe disability status. It is remarkable that sometimes particular expressions and sometimes general expressions were used to identify the disability status of an individual. In fact, these expressions were occasionally identified with name of an individual and later with the name of family. The disabled person had a new identity simply by putting his or her disability status before his or her name. In other words, an individual is recognized with his or her disability status within community. Ottoman Archival documents had generally used expression such as sakat, alîl, ma’lûl, ma’lûlîn, amel-mânde to describe disability status. Separate and specific definitions were made for those people who had physical disabilities such as visual, hearing, speech, walking and missing body part. This study will explain these definitions, identify their origin and, give thorough information on them.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nin bünyesinde yaşayan engelliler için kullanılan çeşitli lakaplar ve tabirler hakkında bilgi verilecektir. Osmanlı toplumu, engelli ve engellilik durumunu anlatmak için çok geniş bir kelime hazinesi kullanmıştır. Kişinin engel durumunu belirtmek için bazen genel, bazen de özel ifadelere yer verilmiştir. Hatta bu ifadeler bazen kişinin ve daha sonraki yıllarda sülale adlarıyla özdeşleşmiştir. Kişinin isminin önüne engel durumu getirilerek adeta ona bir kimlik kazandırılmıştır. Yani kişi sahip olduğu engel durumuyla toplumda tanınmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde, genel anlamda engellilik durumunu anlatmak için sakat, alîl, ma’lûl, ma’lûlîn, amel-mânde gibi tabirler kullanılmıştır. Görme, işitme, konuşma, yürüme ve vücudunun herhangi bir organının olmaması gibi fiziksel engeli olanlar ile zihinsel engeli bulunan kişiler için ayrı ayrı ve özel tanımlamalarda bulunulmuştur. Çalışmada bu tanımlamaların neler olduğu ve bu tabirlerin kökenleri tespit edilip ayrıntılı şekilde bilgi verilmesi amaçlanmaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-osmanli-devletinde-engelliler-icin-kullanilan-tabir-lakap-sifatlar.pdf
  • 15
728
740
  • Turkish

REFERENCES

References: 

1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri:
Babıâli Evrak Odası: (BEO.) 1006/75400; 1006/75446; 1011/75810; 91/6793; 98/7344;
636/47680; 1027/76967; 1028/77072; 1050/78698; 115/8583; 402/30140; 444/332;
631/47271; 1403/105195; 21/1573; 802/60078; 604/45285; 829/62152; 883/66167;
901/67533; 903/67701; 1493/111953; 1517/113762; 402/30140; 802/60078; 342/25585;
380/28499; 2394/179482; 399/29883; 728/54592; 42/3111; 547/40998; 1496/112142;
1518/113777; 2919/218885; 216/16130; 1016/76144; 1029/77159; 1150/86233;
1216/91197; 2839/212883; 3482/261083; 3692/276846; 2487/186462; 357/26770.
Dâhiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi: (DH. MUİ.) 80-1/53.
Dâhiliye Nezareti, Mektubi Kalemi: (DH. MKT.) 250/37; 871/2; 886/54; 402/56; 466/24;
1102/4; 402/56; 1580/47; 1480/28; 1544/15; 1656/69; 2581/14; 2474/71; 812/79;
1045/47.
İrade Askeri: (İ. AS.) 22/20.
81 BOA, A. MKT. MHM. 632/45, 8 Eylül 1897 (10 R 1315); BEO. 3692/276846, 23 Ocak 1910 (11 M 1328);
2487/186462, 18 Ocak 1905 (13 Za 1322); 357/26770, 11 Şubat 1894 (5 Ş 1311); DH. MKT. 812/79, 23 Ocak 1904
(5 Za 1321); 1045/47, 29 Ocak 1906 (3 Z 1323).
82 Çolak Hüseyin Paşa, 1648 yılında ölmüştür. Yine beylerden olup İran’a karşı yapılan savaşlarda yer almış olan
Çolak İbrahim Paşa 1745 yılında Çorum mutasarrıflığına getirilmiştir. 1760 yılına kadar görevini yerine getirmiş
ve ardından vefat etmiştir. Mehmed Süreyya, age, c. 3, s. 720, 777.
83 1755’te Kudüs mollalığı yapmıştır. Mehmed Süreyya, age, c. 4, s. 1180.
Sayı 15 (Kış 2018/I) K.Şimşek
739
İrade Dahiliye: (İ. DH.) 440/29070.
İrade Hususi: (İ. HUS.) 56/101; 59/26; 56/43; 9/38.
Maarif Nezareti, Mektubi Kalemi: (MF. MKT.) 463/49; 550/41.
Meclis-i Vala: (MVL.) 569/59.
Rumeli Müfettişliği Arzuhaller: (TFR. I. ŞKT.) 73/7220; 112/11130.
Sadaret Mektubi, Mühimme Kalemi: (A. MKT. MHM.) 515/5; 632/45.
Sadaret Mektubi, Meclis-i Vala: (A. MKT. MVL.) 140/21; 141/5.
Sadaret Mektubi, Nezaret ve Deva’ir: (A. MKT. NZD.) 196/88.
Şura-yı Devlet: (ŞD.) 374/33.
Yıldız Evrakı, Mütenevvi Maruzat: (Y. MTV.) 294/65.
Zabtiye Nezareti: (ZB.) 468/5; 458/87; 375/52; 373/35; 332/98; 300/13; 355/32; 363/64;
419/24; 446/129.
2. Araştırma Eserler ve Makaleler:
“Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında
Yönetmelik”, Resmi Gazete, 30 Mart 2013 Cumartesi, S. 28603.
ABDÜLAZİZ BEY, Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri, Yay. Haz. Kâzım Arısan-Duygu Arısan
Günay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2002.
ALTINÖLÇEK, Haşmet, “Bedende Müziğin Terapötik Etkileri”, Beden Kitabı, Edt: Emine
Gürsoy Naskali-Aylin Koç, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009, s. 381-388.
ARTVİNLİ, Fatih, Siyaset ve Toplum Toptaşı Bimarhanesi (1873-1927), Boğaziçi Üniversitesi
Yayınevi, İstanbul 2013.
BECKER, C. H., “Cizye”, İslâm Ansiklopedisi, c. 3, MEB Yayınları, Eskişehir 1997, s. 199-201.
BOYRAZ, Şeref “Lakaplar Konusunda Bazı Dikkatler ve Bir Yöre Örneği”, Türklük Bilimi
Araştırmaları, Sayı VII, Sivas 1998, s. 107-138.
BOZKURT, Nebi, “Lakap”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı
Yayınları, C. 27, Ankara 2003, s. 65-67.
CANTAY, Gönül Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları, Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih
Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1992.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları,
Ankara 2002.
DİKİCİ, Ayşe Ezgi, “Saltanat Sembolü Olarak Farklı Bedenler Osmanlı Sarayında Cüceler ve
Dilsizler”, Toplumsal Tarih, S. 248, Ağustos 2014, s. 16-25.
EVLİYA ÇELEBİ, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: İstanbul, Haz. Seyit Ali
Kahraman-Yücel Dağlı, 1. Kitap-1. Cilt, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
EVLİYA ÇELEBİ, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Konya, Kayseri,
Antakya, Şam, Urfa, Maraş, Sivas, Gazze, Sofya, Edirne, Haz. Seyit Ali Kahraman-
Yücel Dağlı, 3. Kitap-2. Cilt, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012.
GÜLENSOY, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk
Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
İPŞİRLİ, Mehmet “Osmanlılar’da Lakap”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye
Diyanet Vakfı Yayınları, C. 27, Ankara 2003, s. 67.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Menteşe Sancağı 1830 (Nüfus ve Toplum Yapısı), Türk Tarih
Kurumu Basımevi, Ankara 2010.
MAHMÛD EL-KÂŞGARÎ, Dîvânü Lugâti’t Türk, Türkçe Çev. ve Düz. Serap Tuba Yurteser-
Seçkin Erdi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005.
MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî Osmanlı Ünlüleri, (6 cilt), Yay. Haz. Nuri Akbayar, Tarih
Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
ÖZBAYRAK, İzi Karakaş II. Abdülhamid Döneminde Uygulanan Sosyal Yardım Politikaları
(1876-1909), Libra Yayınları, İstanbul 2013.
ÖZEL, Oktay, “Avarız ve Cizye Defterleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Der. Halil
İnalcık-Şevket Pamuk, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara
2000, s. 33-50.
PARLATIR, İsmail, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi Yayınları, Ankara 2011.
SARI, Nil, “Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Türk Tarihi’nde Acizlerin Korunmasına Kısa Bir
Bakış I”, Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 5, Edt. Nil Sarı, Hüsrev Hatemi, İstanbul
1993, s. 21-33.
SHEFER-MOSSENSOHN, Miri, Osmanlı Tıbbı Tedavi ve Tıbbi Kurumlar 1500-1700, Çev.
Bülent Uçpınar, Kitap Yayınevi, İstanbul 2014.
SOYATA, Fulya, “Müzikle Bedeni Tedavi”, Beden Kitabı, Edt: Emine Gürsoy Naskali-Aylin
Koç, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009, s. 371-379.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul 2006.
UNAT, Ekrem Kadri- Ekmeleddin İhsanoğlu, Suat Vural, Osmanlıca Tıp Terimleri Sözlüğü,
Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2004.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com