You are here

Home » Content

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ

FREEDOM OF RELIGION AND CONSCIENCE IN THE OTTOMAN EMPIRE

Journal Name:

  • Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Publication Year:

  • 2012

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Ottoman Empire had a governmental system based upon Islamic Law. Basic rights and freedoms as a there were evaluated on the basis of Islamic Law and people of different faith groups were recognized rights within the very same tolerance framework. Freedom of faith and conscience as a theme could be located within the dimension of Islamic Law. All subjects were treated equally irrespective of their religion and sect and the subjects’ were never intervened in terms of their practices of faith and religion. Ottomans, in interest of the Westerners strived to have good relations with the latter from the era of ‘Beylik’ and even granted concessions to the Westerners in such respect. In the aftermath of Ottoman Empire’s demise, the Westerners attempted to intervene in the Ottoman legal order in the name of protecting their fellows of Christian faith and from time to time imposed several measures to have their demands carried out. Ottomans also attempted to have followed such a process of several legal amendments and ameliorations to keep up with the Westerners’ thanks to their pressures. Several edicts of Padişah stipulating basic rights and freedoms of empire’s subjects were proclaimed and freedom faith and conscience became an issue and provisions at capitulations and agreements. Western States kept the issue on the agenda to force the Ottoman Empire under pressure along with supporting the subjects of Christian faith coupled with privileges granted onto them. They also dealt with problems on diplomatic platforms arising due to differences in Ottoman legal jurisdictions and implementation and understanding. Some problems were elevated to the degree of diplomatic crisis. It was thanks to the Westerner States’ attempts that questions in regard to the freedom faith and conscience were mentioned in the Ottoman written legal texts. Even in these texts, the matters pertaining to the freedom faith and conscience succeeding the Western powers’ pressures were evaluated within the very same framework of Islamic Law remaining loyal to the very essence of Islamic legal jurisdiction.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı İmparatorluğu, İslâm hukukunu esas alan bir devlettir. Temel haklar ve özgürlükler konusu da İslâm hukuku çerçevesinde değerlendirilmiş ve İmparatorluk içinde yaşayan farklı dinlere mensup tebaaya da aynı anlayışla haklar tanınmıştır. Din ve vicdan özgürlüğü konusu da bu kapsamdadır. Bütün tebaaya din ve mezhep farkı gözetilmeksizin eşit davranılmış, inançlarına ve dînî uygulamalarına karışılmamıştır. Osmanlı, diyebiliriz ki, beylikler döneminden itibaren batılılarla ilgilenmiş, ilişkilerin iyi olması yolunda çaba harcamış, bu anlamda imtiyazlar da vermiştir. Osmanlı’nın zayıflaması üzerine batılılar dindaşlarını kollamak anlamında Osmanlı’nın hukuk düzenine karışmaya başlamışlar, zaman zaman da isteklerini kabul ettirmek için çeşitli baskılar uygulamışlardır. Osmanlı, bir yandan bu baskılar dolayısıyla, diğer yandan gerisinde kaldıklarını kabul ettikleri batıyı yakalamak düşüncesiyle hukuki alanda bir takım iyileştirmelere teşebbüs etmiştir. Tebaanın haklarını belirten birçok padişah fermanı çıkarılmış, kapitülasyonlarda ve anlaşmalarda din ve vicdan özgürlüğü ile ilgili hükümlere yer verilmiştir. Batılı devletler, Osmanlı’yı baskı altında tutmak, Hristiyanları kollamak, onlara ayrıcalıklar sağlamak amacıyla konuyu sürekli gündemde tutmuş, gerek hukuk sistemlerinin farklılığından ve gerekse uygulama ve anlayış farklılığından doğan sorunları diplomatik platformda dile getirmişlerdir. Bunlar arasında diplomatik kriz derecesine varan bazı sorunlar da olmuştur. Batılıların bu diplomatik çabalarının sonucunda temel haklar ve özgürlükler, bu arada din ve vicdan özgürlüğü konusu Osmanlı yazılı hukuk metinleri içinde yer almıştır. Batılıların baskıları üzerine Osmanlı hukuk metinlerine giren din ve vicdan özgürlüğü ile ilgili kuralların, içerik olarak değerlendirildiğinde İslâm hukuku kurallarının dışına çıkmadığı anlaşılmaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-osmanli-imparatorlugunda-din-vicdan-ozgurlugu.pdf
  • 1
221-247
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKŞİT, M. Cevat (1976), İslâm Ceza Hukuku ve İnsani Esasları, İstanbul.
ANSAY, Sabri Şakir (1958), Hukuk Tarihinde İslâm Hukuku, Ankara.
ARMAĞAN, Servet (1992), İslâm Hukukunda Temel Hak ve Özgürlükler, Ankara.
ARMAĞAN, Servet (2003), Din-Vicdan Hürriyeti ve Laiklik, İstanbul.
AVCI, Mustafa (2004): Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, İstanbul.
BARDAKOĞLU, Ali (2000): “İslâm Kültüründe Din ve Vicdan Özgürlüğü”, Osmanlı Devleti’nde Din ve Vicdan Hürriyeti, İstanbul, s.41-57.
BAŞGİL, Ali Fuat (1960): İlmin Işığında Günün Meseleleri, (Derleyen: Ali Hatipoğlu-İsmail Dayı), İstanbul.
BİLMEN, Ömer Nasuhi (1970), Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul.
BOZKURT, Gülnihal (1983): “İslâm Hukuku’nda Müste’menler”, Prof. Dr. Fadıl H. Sur’un Anısına Armağan, Ankara, s. 361-379.
BOZKURT, Gülnihal (1996): Alman-İngiliz Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığı Altında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu, (1839–1914), Ankara.
BOZKURT, Mahmut Esat (2008), Osmanlı Kapitülasyonları Rejimi Üzerine, (Du regime des Capitulations Ottomanes), çev. Ahmet Öylek, Ankara.
BOZKURT, Nebi (1995), Eman, TDVİA., XI, 75 vd., İstanbul
Sosyal Bilimler Dergisi Cilt:10, Sayı:1, Mart 2012
Doç. Dr. Mustafa Aksoy Armağan Sayısı
245
BUHARÎ, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail (1313/1897), Sahih (Abdülhamit baskısı), İstanbul.
BÜYÜK HAYDAR EFENDİ (1966), Usul-i Fıkıh Dersleri, İstanbul.
CİLACI, Osman (1990): Hristiyanlık Propagandası ve Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara.
COLLAS, Camille Collas (2005), 1864’te Türkiye Tanzimat Sonrası Düzenlemeler ve Kapitülasyonların Tam Metni, çev. Teoman Tunçdoğan, İstanbul.
ENGELHARDT, Edouard-Philippe (1999), Türkiye ve Tanzimat, Çev: Ali Reşat, İstanbul.
ERDÖNMEZ, Celal (2008), “Şer’iyye Sicillerine Göre Tanzimat Döneminde Kıbrıs’ta Bir İrtidad ve Tanassur Vakası”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. X, sayı 1, Haziran, s.99- 123
ERMAN, Barış (2003), “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararında Din ve Vicdan Özgürlüğü”, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan, İstanbul, C.III, s. 285-308.
ESKİCİOĞLU, Osman (1996), İslâm Hukuku Açısından Hukuk ve İnsan Hakları, İzmir.
FRAŞERLİ Mehdi (1325/1909), İmtiyazat-ı Ecnebiyye’nin Tatbikat-ı Hazırası, Samsun.
GULİYEV, Fuad (2006), İslâm Hukukunda Müslüman Olmayanlara Yönelik Kısıtlamalar, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
HAMİDULLAH, Muhammed (1963), İslâm’da Devlet İdaresi, Çev: Kemal Kuşçu, İstanbul.
İBN HİŞAM (1871), es-Siretü’n-Nebeviyye, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabi, Beyrut.
İBN SELLÂM, Ebu Ubeyd Kasım b. Sellâm (1388/1968), Kitabü’l-Emvâl, Mektebetü’l-Külliyati’l-Ezher, Kahire.
İBNÜ’L-HÜMÂM, Kemalüddin Muhammed b. Abdilvahid (1316/1900), Şerhu Fethi'l-Kadir, Beyrut.
İNALCIK, Halil (2000), “İmtiyaz” maddesi, “Osmanlı Dönemi Kapitülasyonların Karakter ve Mahiyeti”, TDVİA, XXII, 245 – 252.
JUYNBOLL, Th. W. (1964), Emân, MEBİA., IV, 240, Ankara.
KABOĞLU, İbrahim (1991), “Din Özgürlüğü”, Prof. Dr. Muammer Aksoy’a Armağan, A.Ü. S.B.F. Dergisi, Ocak-Haziran 1991, No:1-2, s. 265-278.
KARAMAN, Hayreddin (2004), İslâm’da İnsan Hakları Din ve Vicdan Hürriyeti, İstanbul.
KARAMAN, Hayreddin (2000), Günlük Hayatımızda Helaller ve Haramlar, İstanbul.
KARAMAN, Hayreddin (2009), Mukayeseli İslâm Hukuku, İstanbul.
Celal Bayar Üniversitesi
246
KÂSÂNÎ, Alâuddin Ebi Bekr B. Mes'ud (1974), Bedâiu's-Sanâyi' fî Tertîbi'ş-Şerâi', Beyrut.
KIRŞEHİRLİOĞLU, Erol (1963), Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri, İstanbul.
KOCABAŞOĞLU, Uygur (1989), Anadolu’daki Amerika, İstanbul.
KONAN, Belkıs (2008), “Osmanlı Devleti’nde Kapitülasyonlar Çerçevesinde Yabancıların Din ve Vicdan Özgürlüğü”, AÜ. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 57, Sayı 1 [167-182], Ankara.
KONAN, Belkıs (2006), Osmanlı Devleti’nde Yabancıların Kapitülasyonlar Kapsamında Hukuki Durumu, Doktora Tezi, AÜ. Sosyal Bilimler Ens., Ankara.
KONAN, Belkıs (2011), “İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Açısından Osmanlı Devletine Bakış”, Gazi Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, Sayı 4 [253-288], Ankara.
KURDAKUL, Necdet (1981), Osmanlı Devleti’nde Ticaret Antlaşmaları ve Kapitülasyonlar, İstanbul.
KURT, Ali Osman (2004), Yahudilik, Hristiyanlık ve İslâm’da Din Değiştirme, İstanbul.
MUMCU, Ahmet (1991), Atatürk’ün Kültür Anlayışında Din ve Vicdan Özgürlüğü’nün Yeri, Ankara.
NORA, Noradounghian, Gabriel Efendi (1897-1903), Recueil D’Actes Internationaux de L’Empire Ottoman: Traités, Conventions, Arrangements, Déclarations, Protocoles, Proces-Verbaux, Firmans, Berats, Lettres-Patentes et autre Documents Relatifs au Droit Public Extérieur de la Turquie. (4 Cilt), Paris.
ORTAYLI, İlber (2004), “Tanzimat Döneminde Tanassur ve Din Değiştirme Olayları” (Tanzimat’ın 150. Yıl Sempozyumu, TTK, Ankara, 1989)”, Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi ve Sosyal Değişim Makaleler I, Ankara.
ORTAYLI, İlber (2007), Batılılaşma Yolunda, Merkez Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul.
ÖZEL, Ahmet (1993), Dârülharp, TDVİA., VIII, 536,537, İstanbul.
ÖZEL, Ahmet (1993), Dârüssulh, TDVİA., VIII, 541-543, İstanbul.
ÖZEK, Çetin (1982), Devlet ve Din, İstanbul.
ÖZMEN, Cengiz (2002), 91/2 numaralı Kayseri Şer’iye Sicili ( H. 1094-1095 / M. 1683-1684) Transkripsiyon ve Değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sos. Bil Ens., Kayseri.
REŞAT EKREM (KOÇU)(1934), Osmanlı Muahedeleri ve Kapitülasyonlar: (1300-1920 ve Lozan Muahedesi 24 Temmuz 1923), İstanbul.
SAVA PAŞA (1955), İslâm Hukuku Nazariyatı Hakkında Bir Etüd, cilt I, Diyanet İşleri Bşk. Yay., Ankara
SEZER, Ayten (1999), Atatürk Döneminde Yabancı Okullar, TTK yayınları, Ankara.
Sosyal Bilimler Dergisi Cilt:10, Sayı:1, Mart 2012
Doç. Dr. Mustafa Aksoy Armağan Sayısı
247
SOYSAL, Mümtaz (1986), 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul.
TANİLLİ, Server (1980), Türk Anayasaları ve İlgili Mevzuat, İstanbul.
Türk Hukuk Lügatı (1991), (tıpkıbasım), Türk Hukuk Kurumu yay., Ankara.
TİRMİZİ, Ebu İsa Muhammed bin İsa (1973), Sünen-i Tirmizi Tercemesi, çev. Osman Zeki Mollamehmetoğlu, İstanbul.
WALTER, Hamel (1973), Din ve Vicdan Hürriyeti, Çev: Servet Armağan, İstanbul.
YAZIR, Elmalı’lı Muhammed Hamdi (1935), Hak Dini Kur’an Dili, Matbaai Ebuzziya, İstanbul.
YURDAYDIN, Hüseyin Gazi (1985) , “İslâm Devletlerinde Müslüman Olmayanların Durumu”, AÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 27, s. 97-110, Ankara.
YUSUF EL-KARDAVİ (2005), “İrtidad Sorunu: Yaşanan Sosyal Değişimler ve Tehdit Boyutu”, çev. Osman Güner, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. V, sayı 2, s.259-273, Samsun.
ZEYDAN, Abdülkerim (1988), Ahkâmü’z-Zimmiyyîn ve’l-Müste’minîn fi Dâri’l-İslâm, Beyrut.
ZÜHAYLÎ, Vehbe ez-Zühaylî (1995), Eman, TDVİA., XI, 79-81.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com