You are here

Mütareke Dönemi’nde Osmanlı Hapishanelerinin Durumu

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
During the years of World War I general negligence of the Ottoman prisons caused deterioration on health and well-being of the inmates whose number approximately reached 28,000 in 1919. Inspectors were appointed by the Ministry of the Interior in order to determine and settle the main deficiencies in prisons in the armistice period. Apart from the governmental authorities inspection councils of the Entente also dealt with the prison system in order to release the prisoners of war, Armenians and the non-Muslims. The inspection reports prepared by both sides stressed those deficiencies such as physical disability, dirtyness, non-security, disorder, medical treatment of the inmates, registration problems, low quality of nutrition, insufficient segregation of convicted prisoners and detainees, discouragement of the inmates for labor and disqualified administrators. Problems derived from overcapacity could have only been settled through the construction of new facilities. However, the physical and financial restrictions at the armistice period made that outcome highly improbable. Furthermore unawareness of either the directors and the staff in prisons deteriorated the circumstance. Finally, inspection on the situation of the prisons also revealed cumbersomeness in the justice system due to the overcapacity.
Abstract (Original Language): 
Balkan ve I. Dünya Savası yıllarında yeterli kaynagın ayrılamadıgı Osmanlı hapishanelerindeki tutuklu ve hükümlü sayısı 1919 yılında 28.000 kisiye ulasmıstı ki bu, o dönemin hapishanelerinin fiziki sartları düsünüldügünde oldukça yüksek bir rakamdı. Hapishanelerin savas döneminde ihmal edilmisligine çözüm bulmak amacıyla Mütareke Dönemi’nde çisleri Bakanlıgınca görevlendirilen müfettisler vasıtasıyla hapishaneler teftis edilerek eksiklikleri belirlenmeye çalısılmıstır. tilaf Devletleri de Mondros Ateskes Antlasması sonrası hapishanelerdeki esirler, Ermeniler ve Gayrı Müslimlerin serbest bırakılmasını saglamak amacıyla hapishaneler üzerinde bir denetim olusturmustur. Bu denetim neticesinde tilaf Devletleri temsilcilerince olusturulan heyetler de Osmanlı hapishanelerini teftis ederek eksiklikleriyle ilgili raporlar hazırlamıstır. Gerek hükümet yetkililerince ve gerekse tilaf Devletleri teftis heyetlerince hapishanelerle ilgili hazırlanan bu raporlarda; fiziki yetersizlik, temizlik sorunu, güvenlik sorunu, düzensizlik, mahkûmların tedavileri, kayıtların kötü tutulması, beslenme yetersizligi, tutuklu ve hükümlülerin ayrılmaması, mahkûmların çalıstırılmaması ve yöneticilerin yetersizligi gibi problemlere dikkat çekilmistir. Fakat hapishanelerde belirtilen eksikliklerin birçogu ancak yeni binaların insası ile halledilebilirdi ve Mütareke Dönemi’nin agır sartları bunları saglamaktan oldukça uzaktı. Ayrıca hapishane müdürleri ile çalısanlarının yetersizligi ve vurdumduymazlıgı da hapishanelerdeki ortamı bir kat daha kötülestirmekteydi. Hapishane teftisleri hapishanelerde bulunan tutuklu sayısının çoklugundan dolayı yavas isleyen adalet sistemini de gözler önüne sermistir.
16-39

REFERENCES

References: 

Arsivler
Basbakanlık Osmanlı Arsivleri
BOA. DH. EUM. AYS. (Basbakanlık Osmanlı Arsivi Dâhiliye Nezareti Asayis Kalemi
Belgeleri) Dosya No:7 Gömlek No:122.
BOA. DH. HMS. (Dâhiliye Nezareti Hukuk Müsavirligi Belgeleri) Dosya No:5 Gömlek
No:12/5.
BOA. DH. MB. HPS. (Dâhiliye Nezareti Mebânî-i Emîriye ve Hapishaneler Müdüriyeti
Belgeleri) Dosya No:130 Gömlek No:71.
BOA. DH. MB. HPS. Dosya No:161 Gömlek No:35.
BOA. DH. MB. HPS. Dosya No:80 Gömlek No:45.
BOA. DH. MB. HPS. M… (Dâhiliye Nezareti Mebânî-i Emîriye ve Hapishaneler Müdüriyeti
Müteferrik) Dosya No:51 Gömlek No:44.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:38 Gömlek No:43.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:39 Gömlek No:15.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:41 Gömlek No:32.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:41 Gömlek No:40.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:42 Gömlek No:10.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:46 Gömlek No:79.
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:48 Gömlek No:2
BOA. DH. MB. HPS. M… Dosya No:50 Gömlek No:74
BOA. DH. SRF. (Dâhiliye Nezareti Sifre Kalemi Belgeleri) Dosya No:96 Gömlek No:152.
BOA. HR. SYS. (Hariciye Nezareti Siyasi Kısım) Dosya No:2232 Gömlek No:43.
Kitap ve Makeleler
ADAK Ufuk (2006) XIX. Yüzyılın Sonları ve XX. Yüzyılın Baslarında Aydın Vilayetindeki
Hapishaneler (Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi.
BARAN Tülay Alim (2008) “Mütareke Döneminde tilaf Devletleri’nin Hapishaneler
Üzerindeki Denetimi”, Belleten, Cilt LXXII, Sayı 263, s.155-174.
BARDAKOGLU Ali (1997) Hapis, slam Ansiklopedisi, stanbul.
BUDAK Mustafa (1997) Mütareke Dönemi’nde tilaf Devletleri’nin Müdahaleleri, lmi
Arastırmalar, Sayı 5, s.81-105.
ÇÇEN Ahmet (2010) II. Mesrutiyet Dönemi Cezaevi Islahatı, (Yayımlanmamıs Yüksek Lisans
Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Cumhuriyet Tarihi Arastırmaları Dergisi Yıl 7 Sayı 14 (Güz 2011)
38
DEMRBAS Timur (2010) Hürriyeti Baglayıcı Cezaların ve Cezaevlerinin Evrimi,
Hapishane Kitabı, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun), Kitapevi,
stanbul.
DEMREL Fatmagül (2010) Adliye Nezareti Kurulusu ve Faaliyetleri (1876-1914), Bogaziçi
Üniversitesi Yayınevi, stanbul.
DEMREL Fatmagül (t.y) Osmanlı Adliye Teskilatında Yasanan Sorunların
Hapishanelere Yansıması (1876-1909), Osmanlı’da Asayis, Suç ve Ceza 18.-20.
Yüzyıllar, Derleyenler: Noemi Levy ve Alexandre Toumarkıne, Tarih Vakfı Yurt
Yayınları, stanbul.
GAZEL Ahmet Ali (2010) Tanin Muhabiri Ahmet Serif Beyin Notlarında Osmanlı
Hapishaneleri, Hapishane Kitabı, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun
Altun), Kitapevi, stanbul.
GÖNEN Yasemin Saner (2010) Osmanlı mparatorlugu’nda Hapishaneleri yilestirme
Girisimi, Hapishane Kitabı, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun),
Kitapevi, stanbul.
GÖNÜLLÜ Ali Rıza (2011) Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Isparta
Hapishanesi(1867-1920), Selçuk Üniversitesi Türkiyat Arastırmaları Dergisi, Sayı 29, s.
349-392.
GÖNÜLLÜ Ali Rıza (2006) 20. Yüzyılın Basında Alanya Hapishanesi, Zindanlar ve
Mahkûmlar, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali Hilal Oytun Altun), Babil Yayınları,
stanbul.
KARACA Ali (2010) XIX. Yüzyılda Osmanlı Devletinde Fahise Hatunlara Uygulanan
Cezalar: Hapis ve Sürgün, Hapishane Kitabı, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal
Oytun Altun), Kitapevi, stanbul.
KENT Schull (t.y) Tutuklu Sayımı: Jön Türklerin Sistematik Bir sekilde Hapishane
statistikleri Toplama Çalısmaları ve Bunların 1911-1918 Hapishane Reformu
Üzerine Etkileri, Osmanlı’da Asayis, Suç ve Ceza 18.-20. Yüzyıllar, Derleyenler: Noemi
Levy ve Alexandre Toumarkıne, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, stanbul.
KURU Alev Çakmakoglu (2004) Sinop Hapishanesi, Atatürk Yüksek Kurumu Kültür
Merkezi Yayını, Ankara.
OKUR Mehmet (2003) tilaf Devletleri’nin stanbul’daki Faaliyetleri, Osmanlı
Hükümetleri Üzerindeki Etkileri ve Hükümetlerin Tutumu, Atatürk Arastırma
Merkezi Dergisi, Sayı 57, Cilt XIX, s. 1133-1156.
ÖZTÜRK Necdet (2010) Osmanlılarda Hapis Olayları (1300-1512), Hapishane Kitabı,
(Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun), Kitapevi, stanbul.
SANER Yasemin (t.y) Osmanlı’nın Yüzyıllarca Süren Cezalandırma ve Korkutma Refleksi
Prangaya Vurma, Osmanlı’da Asayis, Suç ve Ceza 18.-20. Yüzyıllar, Derleyenler:
Noemi Levy ve Alexandre Toumarkıne, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, stanbul.
SOFUOGLU Ebubekir (2010) Osmanlı Hapishanesinde Islah ve Firar Tesebbüsleri,
Hapishane Kitabı, (Editörler: Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun), Kitapevi,
stanbul.
SEN Hasan (t.y) Osmanlı’da Hapishane Mefhumu, Osmanlı’da Asayis, Suç ve Ceza 18.-
20. Yüzyıllar, Derleyenler: Noemi Levy ve Alexandre Toumarkıne, stanbul, Tarih
Vakfı Yurt Yayınları.
TEKN Saadet (2008) Dr. Polliç Bey’in 1918 Tarihli Raporuna Göre Berlin ve Aydın
Vilayeti Hapishanelerine Genel Bir Bakıs, OTAM, Sayı 24, s. 205-222.
TEKN Saadet, ÖZKES Sevilay (2008) Cumhuriyet Öncesi Türkiye’de Hapishane
Sorunu, ÇTTAD, VII/16-17, s. 187-201.
TEMEL Mehmet (2009) XX. Yüzyıl Baslarında Mentese Sancagı Hapishaneleri, Selçuk
Üniversitesi Türkiyat Arastırmaları Dergisi, Sayı 26, s. 109-135.
Mücahit ÖZÇELK, Mütareke Dönemi’nde Osmanlı Hapishanelerinin Durumu 39
URAL Selçuk (2003) tilaf ve Ermeni Esirlerin adesi Meselesi, Atatürk Dergisi, Cilt III,
Sayı 3, s. 151-167.
YILDIZTAS Mümin (2010) Yaralı Payitaht stanbul’un sgali, Yeditepe Yayınevi, stanbul.
YILDIZTAS Mümin (1997) Mütareke Dönemi’nde Suç Unsurları ve stanbul Hapishaneleri
(Yüksek Lisans Tezi), stanbul Üniversitesi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com