You are here

Home » Content

Ermeni Patriği Zaven Efendi’nin Siyasî Faaliyetleri, 1918-1922

Journal Name:

  • Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2009

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Zaven Der Yeghiayan was the Apostolic Armenian Patriarch in Ottoman Empire during the Second Constitutional Monarchy between the years 1913-1916 and 1918- 1922. He had an important role with an opposing stance on ruling the Armenian people during the rule of the Union and Progress Party government. He has left a memoir behind when he passed away in 1947 which includes many topics related to the events that Armenian people in Ottoman Empire involved in such as Armenian displacement and signing of the Armistice of Moudros and afterwards. He narrates his struggle to solve the social and economic problems of Armenian people and to secure an Armenian State under the idea of “Great Armenia”. In this study it is aimed to shed light on the memoir of Patriarch Zaven Der Yeghiayan by analysing it with respect to both negative and positive sides of memoirs as a historical source.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
CTAD Yıl 5, Sayı 9 (Bahar 2009), 5-40. Türkiye Ermenileri Apostolik Patrigi Zaven Der Yeghiayan Osmanlı Devleti’nin, II. Mesrutiyet döneminde iki defa; 1913-1916 ve 1918-1922 yılları arasında Patriklik görevine getirilmis, Gttihat ve Terakki iktidarında olayların merkezinde yer alarak, Fırkası’nın Ermeni siyasetine, gel-gitleriyle beraber muhalif bir portre çizerek kendi cemaatini siyaseten yönlendirmistir. Patrik Zaven Der Yeghiayan, Lozan Andlasmasıyla “Ermeni Yurdu” meselesinin bertaraf edilmesine kosut bir zamanda, 1922 yılından çok sonra, 1947’deki ölümünden hemen önce Osmanlı Ermenilerinin yakın tarihine de ısık tutan içerigiyle bir Hatırat kaleme almıstır. Bu Hatıratı’nda Ermeni tehciri milat alınarak, tehcir öncesi, tehcir, tehcir sonrası; Mondros Mütarekesi’nin imzalanması sonrası Ermeni olaylarını kendi tecrübe ve merceginden yansıtmıs ve degerlendirmistir. Bu makalede söz konusu Hatırat’ın bilgisi, anlatısı tarihî kaynak olarak hatıratların olumlu ve olumsuz yönleri de dikkate alınarak ve Ermeni meselesi üzerine Türk literatüründeki çalısmalarla sorgulanarak degerlendirilmistir. Ermeni Patrigi kendi cemaatinin karsılastıgı, sosyal ve ekonomik sorunları çözmeye çalıstıgı kadar bir “tarihî fırsat” olarak gördügü I. Dünya Savası sonrası durumdan faydalanarak “Büyük Ermenistan” kurulması için yurt içi ve yurt dısında yogun çabalar sarf etmistir. Ancak bir din adamı olarak yürüttügü siyasî faaliyetler zaman zaman rahatsızlık dogurmus ve Millî Mücadele sonrasında Anadolu’yu terk etmek zorunda kalmıstır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-ermeni-patrigi-zaven-efendinin-siyasi-faaliyetleri-1918-1922.pdf
  • 9
5-40
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKÇA, Bayram (2006) 1915 Ermeni Tehciri ve Mondros Mütarekesi’nden Sonra
Kurulan Osmanlı Hükümetleri’nin Olaya Bakısı, Gdris BAL, Mustafa ÇUFALI
(Ed.), Dünden Bugüne Türk Ermeni liskileri, Lalezar Kitabevi, Ankara, 441-450.
AKGÜL, Suat (2001) Rusya’nın Dogu Anadolu Politikası, Ankara.
AKSGN, Sina (1998) stanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele, Cilt 1, Türkiye Gs Bankası
Yayınları, Ankara.
ATA, Feridun (2005) sgal stanbul’unda Tehcir Yargılamaları, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
BAKAR, Bülent (2007) Malların Gadesi, Türk-Ermeni htilâfı Makaleler, Hikmet
ÖZDEMGR (Ed.), TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
Basbakanlık Osmanlı Arsivi [BOA, Gstanbul]
Hariciye Nezâreti Siyasî Kısım Evrakı-Dosya Envanteri [BOA HR. SYS], 2543-10/26
15/16 Ocak 1920.
BGLDGRGCG, Yusuf Ziya (1999) Adana Ermenilerinin Yaptıgı Katliamlar ve Fransız Ermeni
liskileri, KÖK Sosyal ve Stratejik Arastırmalar Vakfı Yayınları (KÖKSAV),
Ankara.
GÖL, Hacer (2009) Hürriyet ve Gtilâf Fırkası’nın Program ve Politikasında Ermeniler,
Osmanlı Siyasal ve Sosyal Hayatında Ermeniler, Gbrahim ERDAL, Ahmet
KARAÇAVUS (Ed.), IQ Yayınları, Ankara, 159-184.
GÜLER, Ali (1995) Yakın Tarihimizde Pontus Meselesi ve Rum-Yunan Terör Örgütleri,
Rizeliler Kültür ve Dayanısma Dernegi Yayınları, Ankara.
GÜLER, Ali, AKGÜL Suat (1993) Sorun Olan Ermeniler, Berikan Yayınları, Ankara.
GÜNAYDIN, Adem (2007) The Return and Resettlement of the Relocated Armenians (1918-
1920), Yüksek Lisans Tezi, Ortadogu Teknik Üniversitesi, Ankara.
GLTER, Erdal (1996) Ermeni Kilisesi ve Terör, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi
Arastırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Ankara.
KARACAKAYA, Recep (2005) Ermeni Meselesi (Kronoloji ve Kaynakça), Gökkubbe
Yayınları, Gstanbul.
Seyfi YILDIRIM, Ermeni Patrigi Zaven Efendi’nin Siyasî Faaliyetleri, 1918-1922
39
KARACAKAYA, Recep (2005) Türk Kamuoyu ve Ermeni Meselesi (1908-1923), Toplumsal
Dönüsüm Yayınları, Gstanbul.
KARAYAKA, Ali (2001) Harbord ve King-Crane Heyetleri, Baskent Klise ve Matbaacılık,
Ankara.
KILIÇ, Davut (2001) Rusya’nın Dogu Anadolu Siyasetinde Eçmiyazin Kilisesinin Rolü
(1828-1915), Ermeni Arastırmaları, Sayı 2 (Haziran-Temmuz-Agustos), Ankara, 49-
64.
KILIÇ, Davut (2009) Tarihten Günümüze stanbul Ermeni Patrikhanesi, Atatürk Arastırma
Merkezi, Ankara.
LÜTEM, Ömer E. (2006) 1919 Paris Barıs Konfreansında Ermeni Talepleri, Ermeni Arastırmaları,
Sayı 22, Yaz.
Meclis-i Mebusân Zabıt Ceridesi, Cilt 1, Devre: 3, Gçtima Senesi: 5.
ÖKE, Mim Kemal (1996) Ermeni Sorunu, Uluslar Arası Boyutlarıyla Anadolu-Kafkasya
Ekseninde, Gz Yayıncılık, Gstanbul.
OLCAY, Osman (1981) Sèvres Andlasması’na Dogru (Çesitli Konferans ve Toplantıların
Tutanakları ve Bunlara Ait Belgeler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi
Yayınları, Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Ermeniler (1915-1920) (1994) T.C. Basbakanlık Devlet Arsivleri Genel
Müdürlügü Osmanlı Arsivi Daire Baskanlıgı Yayın Nu. 14, Basbakanlık Basımevi,
Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Rus liskileri (1841-1898) I (2006) T.C. Basbakanlık Devlet
Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Daire Baskanlıgı Yayın Nu. 78,
Basbakanlık Basımevi, Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Rus liskileri (1899-1906) II (2006) T.C. Basbakanlık Devlet
Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Daire Baskanlıgı Yayın Nu. 79,
Basbakanlık Basımevi, Ankara.
Osmanlı Belgelerinde Ermeni-Rus liskileri (1907-1921) III (2006) T.C. Basbakanlık Devlet
Arsivleri Genel Müdürlügü Osmanlı Arsivi Daire Baskanlıgı Yayın Nu. 80,
Basbakanlık Basımevi, Ankara.
ÖKSÜZ, Hikmet, OKUR, Mehmet (2006) Milli Mücadele Yıllarında Ermeni Sorunu ve
Ermenilerin Avrupa’daki Faaliyetleri, Türk Yurdu, Cilt 26, Sayı 226 (Haziran), 99-
104.
PAMUKCGYAN, Kevork (2003) Biyografileriyle Ermeniler, Ermeni Kaynaklarından Tarihe
Katkılar IV, Aras Yayıncılık, Gstanbul.
SARIHAN, Zeki (1996) Kurtulus Savası Günlügü IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları,
Ankara.
SARINAY, Yusuf (1995) Pontus Meselesi ve Yunanistan’ın Politikası, Atatürk Arastırma
Merkezi Dergisi, Cilt XI, Sayı 31 (Haziran), 107-145.
SERTÇELGK, Seyit (2009) Rus ve Ermeni Kaynakları Isıgında Ermeni Sorununun Ortaya
Çıkıs Süreci 1678-1914, TBMM Yayınları, Ankara.
SONYEL, Salâhi R. (1977) Tehcir ve Kırım Konusunda Ermeni Propagandası
Hıristiyanlık Dünyasını Nasıl Aldattı, Belleten, Cilt XLI, Sayı 161 (Ocak).
SONYEL, Salâhi R. (1993) Minorities and The Destruction of the Ottoman Empire, Türk Tarih
Kurumu Yayınları, Ankara.
Cumhuriyet Tarihi Arastırmaları Dergisi Yıl 5 Sayı 9 (Bahar 2009)
40
SÜKAN, Yavuz Bige (2003) Kurtulus Savası Sırasında Kurulması Düsünülen Rum-
Ermeni Konfederasyonu, Atatürk Arastırma Merkezi Dergisi, Cilt XIX, Sayı 55
(Mart).
SÜSLÜ, Azmi (1990) Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Ankara.
SGMSGR, Bilal (1985) Malta Sürgünleri, Bilgi Yayınevi, Ankara.
TANSEL, Selahattin (1991) Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Cilt II, Milli Egitim Bakanlıgı,
Gstanbul.
TÜRKMEN, Zekeriya (2000) Gsgal Yıllarında Gstanbul’daki Uygulamalar: Mütareke
Döneminde Ermeniler Tarafından Türk Çocuklarının Kaçırılması ve
Hıristiyanlastırılması, KÖK Arastırmalar, Cilt II, Sayı 2 (Güz).
URAS, Esat (1987) Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, Gstanbul.
Zaven DER YEGHIAYAN (2002) My Patriarchal Memoirs: Zaven Der Yeghiayan Armenian
Patriarch of Constantinople, 1913-1922, Vatche GHAZARIAN (Ed.), Tr. Ared
MISIRLIYAN Mayreni Publishing, Barrington.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com