SİYASİ YAPILANMA SÜRECİNDE 1961 ve 1982 ANAYASASI

Osmanlı’da ve Türk siyasal yaşamında yapılan tüm darbelerin -27 Mayıs 1960 darbesi hariç- güçsüzleşen merkezi otoriteyi güçlendirmek adına temel hak ve özgürlükleri kısıtlama noktasında birleştiğini görürüz. 31 Mart olayı II. Meşrutiyetin askeri bir darbeyle sekteye uğratılmasına neden olmuş, 71 Muhtırası ve 80 Darbeleri de merkezi otoriteyi güçlendirme endişeleri ile gelişmiştir. Ancak, 60 Darbesi ve sonunda gelişen 1961 Anayasası, temel hak ve özgürlükler açısından diğerlerinden farklı uygulamalar getirmiştir. Demokrasinin temellerini geliştirip pekiştirmesi açısından hem bir darbe hem de bir devrim olarak değerlendirilen 27 Mayıs hareketi, klasik demokrasi anlayışının temel ilkelerini yansıtan ve gerçek bir parlamenter düzene geçişi sağlayan 1961 Anayasası’nın oluşumu bakımından da önemli bir aşama olarak değerlendirilmelidir. 1961 Anayasasına bir tepki olarak geliştiği gözlenen 1982 Anayasası ise, 27 Mayıs Hareketi ile çoğulcu bir demokrasi anlayışının egemen olmasına bağlanan, gerçekte ise anayasada yer alan düzenlemeleri içine sindiremeyen demokrasi karşıtı –iç ve dış-güçlerin neden olduğu olumsuz siyasal ve toplumsal gelişmelerin sonucudur. Devlet otoritesini güçlendirme, yürütmeye daha fazla yetki verme ve yargıyı zayıflatma girişimleri ile oluşturulmuş 1982 Anayasası, yetki imkânları, 1961 Anayasasının getirdiği gerçek parlamenter düzenle çatışan iktidarların ürünüdür. Bu çalışmanın amacı, 1961 ve 1982 Anayasasını siyasi yapılanma süreci ile birlikte ele alıp değerlendirmek ve bu süreç içerisinde yaşanan toplumsal ve siyasal gelişmeleri anayasal düzenlemelere etkileri bakımından incelemektir.