You are here

Oğuzca Ayla “Öyle, o şekilde” Kelimesinin Kökeni Üzerine

On The Origin of The Word Ayla “thus, in this way” in Oghuz

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
The present article studies the word ayla “thus, in this way” which first appears in Dîvân Luğât al-Turk as Oghuz. Investigating its variants in historical and modern Turkic languages the author will try to show that the word goes back to OT anılayu and that supposedly Oghuz ayla is in fact a loanword from Kipchak languages.
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada, ilk kez Dıvânü Luğâti’t-Türk’te geçen ve Oğuzca ibaresiyle verilen ayla “öyle, o şekilde” kelimesinin tarihi ve modern Türk dillerindeki varyantları araştırılarak kelimenin Eski Türkçe anılayu kökünden geldiği ortaya konmaya çalışılacak ve Oğuzca ayla kelimesinin aslında Kıpçakçadan bir alıntı olduğu gösterilecektir.
151-165

REFERENCES

References: 

ATA, Aysu (1997), Nâsırü’d-dm Bin Burhânü’d-dın Rabğüzı: Kışâşü’l-Enbiyâ, II: Dizin,
Türk Dil Kurumu Yayınları: 681-2, Ankara.
ATA, Aysu (2002), Harezm - Altın Ordu Türkçesi, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 36,
İstanbul.
ATALAY, Besim (1945), Et-Tuhfetü’z-Zekiyye, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
—, (1970), Abuşka Lügati veya Çağatay Sözlüğü, Ankara.
AzDİL 1= Azarbaycan Dilinin İzahlı Lüğati, (2006), I. Cild, Azârbaycan Milli Elmlâr
Akademiyası, Bakü.
AzDİL 11= Azarbaycan Dilinin İzahlı Lüğati, (2006), II. Cild, Azârbaycan Milli Elmlâr
Akademiyası, Bakü.
BARUTÇU ÖZÖNDER, Sema (2001), “Türkçe Enklitik Edatlar Üzerine: ÇL/ÇU\ LV.
Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri (24-29 Eylül 2000), Türk Dil Kurumu
Yayınları, Ankara.
BASKAKOV, N. A. (1953), Hakassko-Russkiy Slovar, Moskova.
BAYRAM, Bülent (2007), Çuvaş Türkçesi-Türkiye Türkçesi Sözlük, Tablet Yayınları, Konya.
BERTA, Arpâd (1998a), “Middle Kipchak”, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson, Eva
Agnes Csato), Routledge, London-New York, s. 158-165.
—, (1998b), “Tatar and Bashkir”, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson, Eva Agnes Csato),
Routledge, London-New York, s. 283-300.
—, (1998c), “West Kipchak Languages”, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson, Eva Agnes
Csato), Routledge, London-New York, s. 301-317.
BOESCHOTEN, Hendrik, VANDAMME, Marc (1998), “Chagatay”, 'Turkic Languages, (ed.
Lars Johanson, Eva Agnes Csato), Routledge, London-New York, s. 166-178.
BOROVKOV, A. K. (1963), Leksika sredneaziatskogo Tefsira XLU-XV w., İzdatel’ctvo
Vostoçnoy Literaturı, Moskova.
BUDAGOV, Lazar’ (1869), Sravnitelnıy Slovar ’Turetsko-Tatarskih Narçiy, Tom 1, Nauk, St.
Petersburg.
CHIRLI, Nadejda (2005), Ermeni Kıpçakça Dualar Kitabı: Alğış bitiği, Stichting SOTA,
Haarlem/Hollanda.
CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary o f Pre-Thirteenth-Century
Turkish, Clarendon, Oxford.
ÇULHA, Tülay (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı: Karayca-Türkçe Kısa Sözlük, Dil ve
Edebiyat Dizisi 6, İstanbul.
DankKelly = DANKOFF, Robert, KELLY, James (1982-1985), Mahmüd al-Kâsgarı:
Compendium o f the Turkic Dialects (Diwân Lügat at-Turk), Parts I-III, Harvard
University Printing Office, Cambridge.
DİLÇİN, Cem (1991), M e s‘üd Bin Ahmed: Süheyl ü Nev-Bahâr (İnceleme-Metin-Sözlük),
Atatürk Kültür Merkezi Yayını: Sayı 51, Ankara.
DOERFER, Gerhard (1988), Grammatik des Chaladsch, Harrassowitz, Wiesbaden.
DS = http://tdkterim.gov.tr/ttas/ (13.09.2009)
ECKMANN, Janos (2003), Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar, (yay.
haz. Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya), Türk Dil Kurumu Yayınları: 635, Ankara.
EDAL = STAROSTİN, S. A., DYBO A. V., MUDRAK O. A. (2005), An Etymological
Dictionary ofAltaic Languages, Brill.
ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic WordFormation: A Functional Approach to the Lexicon,
I- II, Harrassowitz, Wiesbaden.
—, (2004), A Grammar o f Old Turkic, Brill, Leiden-Boston.
GABAİN, Annemarie Von (1959), “Die Sprache des Codex Cumanicus”, Philologiae Turcicae
Fundamenta, Vol. 1, Wiesbaden, s. 46-73.
GOLDEN, Peter (2000), The King ’s Dictionary: The RasulidHexaglot, Handbook of Oriental
Studies, section 8: Central Asia, vol. 4, Brill, Leiden.
GR0NBECH, Kaare (1942), Komanisches Wörterbuch (Türkischer Wortindex zu Codex
Cumanicus), Einar Munksgaard, Kopenhagen.
GRÖNBECH, Kaare (1995), Türkçenin Yapısı, (çev. Mehmet Akalın), Türk Dil Kurumu
Yayınları: 609, Ankara.
GTS = BASKAKOV, Nikolay Aleksandroviç (1991), Gagauz Türkçesinin Sözlüğü, Çev. Prof.
Dr. İsmail Kaynak, Prof. Dr. A. Mecit Doğru, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi
Sözlüğü, I (A-N), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
GÜLLÜDAG, Nesrin, (2005), Kırımçak Türkçesi Grameri, Fırat Üniversitesi, Yayımlanmamış
Doktora Tezi.
HANSER, Oskar (2003), Türkmence Elkitabı, (Çev. Zühal Kargı Ölmez), Türk Dilleri
Araştırmaları Dizisi: 17, İstanbul.
İZBUDAK, Veled (1936), El-îdrâkHaşiyesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
JANHUNAN, Juha (2003), Proto-Mongolic, Mongolic Languages, (ed. Juha Janhunan),:
Routledge, London-New York, s. 1-29.
KERSLAKE, Celia (1998), Ottoman Turkish, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson, Eva
Âgnes Csato), Routledge, London-New York, s. 179-202.
KIRCHNER, Mark (1998), Kazakh and Karakalpak, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson,
Eva Âgnes Csato), Routledge, London-New York, s. 318-332.
KTTTS = KOÇ, Kenan, BAYNİYAZOV, Dr. Ayabek, BAŞKAPAN, Vehbi (2003), Kazak
Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Turan Yayınevi, Türkistan.
KTS = TOPARLI, Recep, VURAL, Hanifi, KARAATLI, Recep (2007), Kıpçak Türkçesi
Sözlüğü, 2. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
LESSİNG, Ferdinand D. (1995), Mongolian-English Dictionary, The Mongolia Society,
Bloomington.
RADLOFF, Wilhelm (1893), Versuch eines Wörterbuches der Türk-Dialecte, Vol. 1, St.
Petersburg.
RÂSÂNEN, Martti (1949),Materialien zur Lautgeschichte der türkischen Sprachen, Sto. XV.
SCHÖNİG, Claus (1998), “Türkmen”, Turkic Languages, (ed. Lars Johanson, Eva Âgnes
Csato), Routledge, London-New York, s. 261-272.
—, (2007), “Some Notes on Modem Kipchak Turkic (Part 1)”, Ural-Altaische Jahrbücher,
Neue Folge, Band 21, 170-202.
SERTKAYA, Osman Fikri (1995), “Köl Tigin ve Köl-iç-çor kitabelerinde geçen oplayu
tegmek deyimi üzerine”, Göktürk tarihinin meseleleri, TKAE Yayınları, Ankara, s.
153-59.
SEVORTYAN, Edvard Vladimiroviç (1974), Etimologiçeskiy Slovar ’ Tyurkskih Yazıkov, 1.1,
Nauk, Moskova.
TAVKUL, Ufuk (2000), Kar aç ay-Malkar Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 770,
Ankara.
TDW = DAWLETSCHİN, Tamurbek, DAWLETSCHİN, Irma, TEZCAN, Semih (1989),
Tatarisch-Deutsches Wörterbuch, Harrassowitz, Wiesbaden.
TEKİN, Talat (2002), “On the Turkic Gerundial Suffix (-mAtl(n)}”, Splitter aus der Gegend
von Turfan, Festschriftfür Peter Zieme, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 35, İstanbul-
Berlin, s. 375-384.
TMEN = Doerfer, Gerhard (1963-1975). Türkische und mongolische Elemente im
Neupersischen, unter besonderer Berücksichtigung alterer neupersischer
Geschichtsquellen, vor allem derMongolen- und Timuridenzeit. Franz Steiner Verlag,
Wiesbaden.
TLG = Türk Lehçeleri Grameri, (2007), (ed. Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun), Akçağ Yayınları,
Ankara.
TS = Tarama Sözlüğü, (1963-1972), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
TS Ekler = Tarama Sözlüğü: Ekler, (1974), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
TTS = TALAT, Tekin, ÖLMEZ, Mehmet, CEYLAN, Emine, ÖLMEZ, Zuhal, EKER, Süer
(1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Simurg, İstanbul.
YTS = Yeni Tarama Sözlüğü, (1983), Düz. Cem Dilçin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
YUDAHİN, Konstantin Kuz’miç (1965), Kirgizsko-Russkiy Slovar ’, İzdatel’ctvo Sovetskaya
Entsiklopediya, Moskova.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com