Lise Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Probiyotik Gıda Tüketimleri Üzerine Bir Araştırma

Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin her birinin, yeterli ve dengeli miktarda alınması ve vücutta uygun biçimde kullanılmasına yeterli ve dengeli beslenme denir. Yeterli ve dengeli beslenme, başarılı çalışma ve sağlıklı bir yaşam için gerekli etmenlerin başında gelmektedir (Demirci, 2002). İnsan yaşamında yeterli ve dengeli beslenmenin çok önemli olduğu birkaç dönem vardır. Bu dönemlerden biri de büyüme ve gelişmenin hızlandığı adölesan dönemdir. Adölesan dönem, bebeklikten sonra en hızlı büyümenin olduğu, önemli bir dönemdir. Hızlı büyüme ve gelişme bu dönemde bireylerin besin öğesi gereksinmelerini arttırır. Sağlıklı ve dengeli beslenmenin büyük önem taşıdığı bu dönemde bireyler besin değeri yüksek olan gıdaları tüketmeye özen göstermelidirler. Bu gıdaların başında probiyotikler gelmektedir. Probiyotikler ağız yoluyla alınan, bağırsaklara yerleşerek insan sağlığına olumlu katkıda bulunan organizmalara olarak tanımlanmaktadır (Özçelik, 1998). Probiyotiklerin başlıca görevleri arasında insan sağlığına sağladığı olumlu etkiler gelmektedir. Bunun yanı sıra probiyotik gıdaların başta sindirim rahatsızlıkları olmak üzere tedavi edici özelliği de bulunmaktadır. Bu nedenlerden ötürü probiyotik gıdaların tüketimi bireylerin sağlıklı beslenebilmeleri için önem taşımaktadır. Son zamanlarda bu ürünlerin üretimi hızla artarken, toplumun bu ürünleri tüketim durumları üzerine araştırmalar çok kısıtlı olduğu dikkati çekmektedir. Bu nedenle yapılmış olan bu araştırmanın, lise öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları, yeme tutumları ve günümüzde kullanımı artan probiyotik gıdaları tüketim durumlarını ve tutumlarını tespit ederek, arzu edilen noktaya gelebilmek için, alınması gereken önlemler ve atılması gereken adımlar üzerinde durulması, bu noktadan hareketle ilgili kurumlara önerilerde bulunulması bakımından önem taşıdığı düşünülmektedir. Araştırma, Konya İli Kulu İlçesi’nde liseye devam eden adölesan çağındaki öğrencilerin, beslenme alışkanlıklarını ve günümüzde kullanımı giderek artan ve sağlık üzerine olumlu etkileri olan probiyotik gıdaları tüketim durum ve tutumlarını saptamak amacıyla planlanmıştır Araştırmaya katılacaklara; beslenme alışkanlıkları ve yeme tutumları ile ilgili sorular sorulmuş, probiyotik gıdalar konusunda tutumları ve bu gıdaları ne kadar tükettikleri sorularına cevap aranmıştır. Tarama modeli kullanılan araştırma ile lise öğrenimine devam eden öğrencilerin beslenme alışkanlıkları, probiyotik gıdaları tüketim durumları ve tutumları belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma verileri anket tekniği ile araştırmacı tarafından toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak geliştirilen anket formu, veri toplamada uygun araç olduğu için tercih edilmiştir. Anket formu hazırlanırken uzman görüşleri alınmış konu ile ilgili tezler ve araştırmalar incelenmiştir Anket formu, araştırmaya katılan öğrencilere bizzat araştırmacı gözetiminde uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini; Konya’nın Kulu İlçe merkezinde bulunan liseler oluşturmuştur ve anket ilçe merkezinde öğrenimine devam eden 1348 öğrenci arasından tesadüfi örnekleme yolu ile seçilen 270 öğrenci üzerinde uygulanmıştır. Araştırmanın problemi çerçevesinde cevapları aranan alt problemlere yönelik olarak toplanan veriler, önce bilgisayarda veri kodlama tablolarına işlenmiştir. Daha sonra veriler üzerinde gerekli istatistiksel çözümlemeler konunun uzmanlarından da yardım alınarak SPSS (Statistical Packet for Social Sciences) 15.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Bulgular, tablolarda kız, erkek seklinde belirlenmiş, sayı ve yüzde olarak gösterilmiştir. Öğrencilerin kişisel ve ailevi özelliklerinin belirlenmesinde frekans (f), yüzde (%), kullanılmıştır. Çalışmanın diğer bölümlerinde, değişkenlerin özelliklerine bağlı olarak; frekans (f), yüzde (%), ki kare, aritmetik ortalama (x) ve standart sapma (ss) kullanılmıştır. Farklılıkların test edilmesi için 0,05 anlamlılık düzeyi alınmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre öğrencilerin beslenme alışkanlıkları incelendiğinde lise öğrencilerin genelinin günde 3 öğün yemek yedikleri, genel olarak kahvaltı başta olmak üzere öğün atladıkları ve ana öğünlerden en fazla akşam yemeğini tükettikleri sonucuna varılmıştır. Öğrencilerin tükettikleri besinler arasında beyaz ekmeğin ilk sırada yer aldığı belirlenmiştir. Probiyotik gıda tüketme durum ve tutumları incelendiğinde ise öğrencilerin büyük çoğunluğunun probiyotik gıdaları tüketmedikleri ve bunun başlıca nedeninin bu gıdaları bilmemeleri olduğu görülmüştür. Bu gıdaları tüketen öğrencilerin ise en fazla yoğurdu tükettikleri ve sindirim rahatsızlıklarının bu gıdaları tüketmelerine neden olan başlıca sağlık problemi olduğu belirlenmiştir. Tüm bu veriler ışığında adölesan dönemde yer alan lise öğrencilerinin sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda birtakım eksiklikleri ve yanlışları olduğu sonucuna ulaşılarak birtakım öneriler sunulmuştur.