You are here

Orijinal Çin Kaynaklarına Göre Hun-Türk Tarihi I. BÖLÜM: Kudretli Büyük Hun Tanrıkutluğu (Türk Halkının Ataları Hunlar ve Hunların Ortaya Çıkışı)

History of Hun- Turks According to Original Chinese Sourcespart I: Powerful Great Hun Empire (Arise of Huns, The Ancestors of Turks)

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
Turkish history takes an important part in the world’s history pages. Turks are the first inventors of collective settlement and city culture on the earth. During the investigation of human history on the earth, first of all it is a must to put the glorious signature of Turks and Tu rkish communities into the first pages of history. The reason for that is that the history of the world begins no doubt with Turks (Kiroren civilization is an example for that)Turkish history with reliable history knowledge and rich source- texts belongs to the period of Kiroren Kingdom which was founded on Holy Tanrı Mountains and on the deserts of Taklımakan, to Uygur- Hun Kingdom, to Great Hun Empire and to many more Turkish Kingdoms, about 7500 years BC. Since the special subject of this manuscript concerns with the Orhun period, here the history of Great Hun Empire will be discussed. In ancient Turkish history Hun Empire’s ruling period takes a very important part. In order to discuss openly and clearly the history, civilization- culture and the absolute domination of Uygur - Hun Turks, first of all we must evaluate very well the notes and the information-file folders about Turks, from ancient Chinese historians, old Chinese travelers, old Chinese Kings and from the writer of Kings Palace, from the Chinese army commanders who fought against Turkish armies and also from people who lived in Turkish territories at that period. We must also evaluate very well the notes and the information-file folders (text- sources) which belong to the branches of Turkish tribes. In this work the history, civilization – culture, foundation, lifestyle, military- economic state of Hun-Empire, which is one of the Kingdoms of Turks during Uygur-Hun period, is described. Here the ancient Chinese sources - texts are taken as the first -hand information. This section is only one part of the manuscripts written about the Hun history. It will continue in further journals.
Abstract (Original Language): 
Türk tarihi, dünya tarih sayfalarında önemli bir sayfaya sahiptir. Türkler, yeryüzünde ilk en eski toplu yerleşimler kurmuş ve ilk şehir kültürünü ortaya çıkarmış, bir millettir. Kainatta insanlık tarihini araştırırken öncelikle Türklerin, Türk topluluklar ının tarih sayfalarında bıraktığı izleri ön sayfalara koymak kesinlikle şarttır. Çünkü dünya tarihi mutlaka Türklerden başlar (Kiroren Medeniyeti bunun örneğidir) .Net tarih bilgileri ve kaynak-metinlerin zengin olduğu Türk tarihi, MÖ 7500 senelerinde Kutsal Tanrı dağları ve Taklımakan çöllerinde kurulan Kiroren Beyliği, Uygur-Hun Beylikleri, Büyük Hun Tanrıkutluğu ve daha nice Türk hükümdarlığı dönemleriyle başlar. Makalenin özel konusu Orhun Dönemi olduğu için, burada Büyük Hun Tanrıkutluğu tarihi anlatılacaktır. Eski çağ Türk tarihinde Hun Tanrıkutluğu’nun hükümranlık dönemleri çok önemli bir yere sahiptir.Uygur-Hun Türklerinin tarihini, medeniyet-kültürünü ve birçok alanda Mutlak hâkimiyetini açık-net şekilde anlatabilmemiz için önce eski Çin tarihçilerini, eski Çin seyyahlarını, eski Çin Bey-Hanlarını ve Saray kâtiplerini, Türk ordusu ile karşı-karşıya savaşmış Çin orduları komutanlarını ve o dönemlerde Türk topraklarına adım atmış şahısların aldığı notları dikkatlice araştırmak ve incelemek gerekir. Ayrıca, çeşitli Türk boylarına ait olan bilgileri-dosyaları (metin-kaynaklar),iyi şekilde değerlendirmemiz gerekir. Bu yazıda Uygur-Hun Türklerinin Hükümdarlık dönemlerinden biri olan Hun Tanrıkutluğu’nun tarihi, medeniyeti-kültürü, hakimiyeti, kuruluşu, hayati faaliyetleri, askeri -ekonomi halleri, bir çok yönleri ele alınarak anlatılmıştır ve Eski Çin kaynak-metinleri birinci el bilgiler olarak alınmıştı.
895-912

REFERENCES

References: 

1- Sı Maçien (Sı MaQian). Tarihî Tezkireler (Tarihname) (Çince: Shı Ji): “Li Mu
Hakkında Beyanname”; “Beş Padişahlığın Tercüme Hali”. Çince eski cilt
kitaplar.
2- Eski Çağda Çinin Kuzeyinde Yaşayan Toplulukların Tarihi, (Umumi beyan )
Çince.
3- Ben Gu (Ban Gu). Hen Hanedanlığı Yılnamesi (Takvimi) (Çince:Han Shu),
Çince eski cilt kitap kayıtlarının bölümleri: “Hunlar Hakkında Tarihi
Tezkireler”;“Cang Çien ( Zhang Qian), Li GuangLi Hakkında Kayıtlar”; “Vey
Çing (Wei Qing), Hu CuPing (Hu ZhuPing) Hakkında Kayıtlar”; “Li Guang, Su
Qian hakkında kayıtlar”; “Batı Hunlar İlleri Hakkında Kayıtlar”; “Fergane
Devleti Hakkında” çok özel kaynaklardır .
4- Pen Vinlen ( Pan WenLan) (1979). Çinin Umumi Tarihi. 2. baskı, Çince.
5- Vang Yüşin (Wang YüXin). Batı Cu(Zhu) Hanedanlığı Tarihi. Eski cilt, Çince.
6- Rın Çuv (Rın Chu) ve Wang TungLing. Çin Millî Tarihi. Çince yeni baskısı
1980‟li senelerde ders kitabı olarak da kullanılmıştır.
7- Çinin Umumî Tarihi. (1982). Çince Tarih Araştırmaları.. Xi‟An yayını.
8- Moğol Tarihi Araştırmalarında Tarihî Kaynaklar. Kökhot yayını (1980), Çince.
9- Yü Heng. Hen(Han ) Hanedanlığı Kızları Uysun’ da. Eski Çince cilt.
10- Li Gan (1964). Hun Tarihi. Eski cilt, Pekin yayını.
11- Pen Huva (Pan Hua). Sonraki Hen (Han ) Hanedanlığı Yılnamesi (Takvimi):
“Guva Liyu Din‟in ( Gua LiuDi) Tercüme Hali” ; “Batı Diyarı Hakkında
Kayıtlar”. Eski Çince cilt, He Bei baskısı.
12- Doğunun Tarihi. Çince Tarih Araştırmaları, 1932-1950-1992 yıllarına ait ciltler.
13- Yü TenÇing (Yü TanQing) (1984). Batı Diyarı Medeniyeti Tarihi. Çince, Nan
Jing yayını.
14- Liyang (Liang) Hanedanlığı Yılnamesi (Takvimi).(1952-1953-1954). Çince. Çin
Devleti İçtimai Fenler (Sosyal Bilimler) Akademi Araştırma Merkezi yayını.
15- Vey (Wei) Hanedanlığı Yılnamesi (Takvimi). Uluğ Yavcılar Devleti, Çince eski
cilt.
16- L . Ligeti. (1970). Bilinmeyen İç Asya, Türkçe , MEB yayınları,1000 temel eser.
17- Rus Baskakof (1954). Türk Dili. Pekin yayını; Uygur Türkçesi 1986, Çin
Milletler Yayın Evi.
GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 3 (2010) 895-912 912
18- Gamelov. Hunlar. (1981) Çince çevirme baskısı, Shang Hai yayını.
19- Gamelov. (1981). Eski Türkler. Çince çevirme nüshası, Shang Hai yayını.
20- Bahaeddin Ögel.(1981.) Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi. (2 cilt) Kültür
Bakanlığı Yayınları.
21- Bahaeddin Ögel. (1984). Türk Kültür Tarihine Giriş (VI. cilt) Kültür Ve Turizm
Bakanlığı Yayınları.
22- Oğuz Name ve Oğuz Han Destanları, (1981-1988) Uygur Türkçesi, Ürümçi.
23- Mehmut Keşkıri (Kaşkarli Mahmut), Divan Lugeti ( Divani Lügati Türk),
Uygurca .
24- Mehemmetcan Nimetulla (Ziyai) (1969).Uygur Boyları. İngiltere, Londra yayını.
25- Mehemmetcan Nimetulla (Ziyai) (1953). Uygurlar ve Anadolu Çelebileri.
İngiltere, Londra yayını.
26- Mehemmetcan Nimetulla (Ziyai) (1958). Alemi Şaşırtanlar. Finlandiya, Helsinki
yayını.
27- Orhun- Yenisey Abideler. Orhunca aslı nüsha ( Kaya taş ve mağara örnek nüshası
). Çin Sosyal Bilimler Arşiv Merkezi.
28- İbrahim Mutıyi, (1979- 1984) Tarihi Delillerimiz. ( Türk Tarihi Araştırmaları
Dizisi ). Doğu Türkistan Sosyal Bilimler Akademisi, Akademi Dergisi.
29- Cien Bozen ( Jian Bozan ).(1997). Hunların Soyları Hakkında Araştırmalar. Xi
Bei yayin evi.
30- A. Ötkür . Uygurlar. (1983, 1985). Uygur Türkçesi nüshası. Doğu Türkistan
Halk Yayınları.
31- Turgun Almas. (1986). Hunların Kısaca Tarihi. Uygur Türkçesi nüshası.Doğu
Türkistan Halk Yayinları.
32- Uygur Edebiyatı. Umumî Beyan. Doğu Türkistan üniversitesi için ders kitabı.
33- Arkeoloji Bilminde İlmi Araştırmalar.(1997-1999). Çince üç aylık kitapça (dizi).
Pekin yayını.
34- Arkeoloji-Edebiyat Araştırmalar Dergisi. (1988).Çince aylık dergi. Shan Xi
yayını.
35- Tarihî Araştırmalar Dergisi. ( 1961). Xi „An yayınları, aylık mecmua.
(Eski Çince cilt kitaplarının çoğu Pekin ve Xi „An şehri Tarih müzesinde ve Arkeoloji
müzesinde uzun zamanlardır saklanmaktadırlar. Orijinal nüshasını doğrudan
elimize alabilme- imkanı olmadığı için, zor da olsa sadece fotokopileri
çektirilerek faydalanıldı)

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com