You are here

Osmanlı Sarayında Ermeni Ressamlar: Manas Ailesi

Manas Family: The Armenian Artists Working for the Ottoman Court

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Activities of non-Muslim Ottoman artists who received education in Europe since the 18th century are important in terms of the European style in Ottoman painting. Apart from founding workshops, giving courses, joining national and international exhibitions, some of them had worked as court-artist in the decoration of courts and pavillions. Activities of the artist members of Manas family have great importance showing the contribution of non-Muslim Ottoman artists in the adoption and development of European style in Ottoman painting. However, due to the limited number of the studies on the activities of non-Muslim Ottomans, many important points remain unknown about this family. In this study activities of the painters from Manas family for two centuries and their roles have been discussed. The Manasses from Cappadocian Armenians settled in İstanbul in the 16th century and worked for the Ottoman Court from the18th century to beginning of the 20th century. The origins and the genealogy of the family show that the artists were diplomats as well, and had received education in Europe, primarily in Italy. The first family members whose works are known - Raphael and his son Manas; Zenop, the grandson of Raphael; his sons Rupen, Sebuh, Gaspar, Alexander and his nephew Joseph Manas are the artists through whom we have received information about the activities of the family. Apart from these artists, many diplomats, thespians, writers, journalists, and musicians were active members of the family. Some of the members of Manas family who had become Catholic converts in the 18th century received education in Europe, which enabled them to learn foreign languages and improve themselves in art. Therefore, they had been among the people who would primarily answer the demand for diplomats in Ottoman foreign affairs, and played an important role in the field of art. These artists who worked as diplomats from one generation to the other painted the sultans' portraits in the European style and they carried over to the world of art the renovation attempts of the sultans who wanted to spread their images to the Ottoman world. The general profile of the artists of Manas family, which had not been studied comprehensively in the previous publications, were reflected through Armenian, Ottoman resources; in the documents and signed works in various special collections, in Topkapı Palace Museum, in Dolmabahçe Palace Museum. Sultans supported the art education of the members of this family who were mainly ordered medallion portrait during the period of their job. Moreover, it was understood that being a diplomat was the primary occupation of the 19th century artists of Manas family and that their being entitled as "court-artists" does not mean that they were merely courtiers and artists; in short, their employment was not restricted to being an artist. As a result, the role of the non-Muslim artists in the Ottoman service both in the field of art history and European affairs in presented through the example of Manas family.
Abstract (Original Language): 
18. yüzyılda n itibaren Avrupa'da eğitim alan gayrimüslim Osmanlı ressamlarının etkinlikleri Avrupai tarzda Osmanlı resim sanatı açısından önemlidir. Kurdukları atölyelerin, verdikleri derslerin, yurtiçi ve yurtdışında düzenlenen sergilere katılmalarının yanı sıra bazıları Osmanlı saray ressamlığı yapmış, saray ve kasırların süslemelerinde çalışmıştır. Avrupa tarzında Osmanlı resim sanatının benimsenip gelişmesinde gayrimüslim Osmanlı ressamlarını katkısını göstermesi bakımından Manas ailesinin ressam üyelerinin etkinlikleri ayrı bir önem taşımaktadır. Fakat Osmanlı hizmetinde çalışmış gayrimüslim sanatçıların etkinlikleri hakkında yapılan araştırmaların sınırlı oluşu bu aile hakkında da birçok noktayı karanlıkta bırakmıştır. Bu çalışmada birinci el kaynaklara ulaşılarak Manas ailesinin ressamlarının iki yüzyıl boyunca etkinliklerine bakılmış, üstlendikleri roller tar¬tışılmıştır. Kapadokya Ermenileri'nden Manas ailesi, 16. yüzyılda İstanbul'a yerleşmiş ve 18. yüzyıldan 20. yüzyıl başına kadar Osmanlı Sarayı için çalışmıştır. Çalışmada ailenin kökenleri, soyağacıyla ilgili veriler sunulurken, ressamlık yapanların aynı zamanda diplomat olduğu ve başta İtalya olmak üzere Avrupa'da eğitim aldığı anlaşılmıştır. Eserleri bilinen ilk ressam Rafael ve oğlu Manas, Rafael'in torunu Zenop; onun oğulları Rupen, Sebuh, Gaspar, Aleksandr ve yeğeni Josef Manas, ailenin et¬kinlikleri hakkında verilere ulaştığımız ressamlardandır. Manas ailesinden bu ressamların dışında, birçok değerli diplomat, tiyatrocu, yazar, gazeteci, müzisyen yetişmiştir. 18. yüzyılda Katolikliğe geçen aileden bazı kişilerin Avrupa'da eğitim alması, dil öğrenmelerinin yanı sıra sanatta da kendilerini geliştirmelerine olanak sağlamıştır. Dolayısıyla hem Osmanlı devletinin dış ilişkilerinde gerekli diplomat ihtiyacını karşılayacak öncelikli kişiler arasında olmuş, hem de sanat alanında gerekli rolü üstlenmişlerdir. Babadan oğula diplomatlık yapan söz konusu ressamlar daha çok Avru¬pai tarzda padişah portreleri resmederek, Osmanlı dünyasında imgelerinin yaygınlaşmasını isteyen padişahların yenileşme hareketlerini sanat alanına taşımışlardır. Yayınlarda daha önce kapsamlı olarak ele alınmamış Manas ailesi ressamlarının genel profili Ermenice, Osmanlıca kaynaklar, çeşitli belgeler ile Topkapı Sarayı Müzesi, Dolmabahçe Sarayı Müzesi ve çeşitli özel koleksiyon¬larda bulunan imzalı eserlerinin sunduklarıyla yansıtılmıştır. Görev yaptıkları dönemde saraydan ağırlıklı olarak tasvir-i hümâyûn siparişi alan bu ressamların sanat eğitimleri padişahlar tarafından da desteklenmiştir. Öte yandan Manas ailesi ressamlarının 19. yüzyıldaki birincil mesleklerinin diplomatlık olduğu ve 'saray ressamı' olarak tanımlanmalarının sürekli saray çevresinde olup resim yapan kişi anlamına gelmediği, kısacası istihdamlarının salt bu şekilde yapılmadığı anlaşılmıştır.Sonuç olarak hem sanat tarihi hem de Avrupa ile ilişkiler açısından Osmanlı hizmetinde gayrimüs¬lim sanatçıların oynadığı rol, Manas ailesi örneklemesiyle sunulmuştur.
165-181

REFERENCES

References: 

Aceryan, H. (1976). HayotzAntznanunneri Bararan (Ermeni Şahıs isimleri Sözlüğü). Erivan.
Alguadiş, J., Çağman, F. ve Bağcı, S.vd., (2000). Padişahın portresi, Tasvir-i Al-i Osman. İstanbul:
Türkiye İş Bankası Yayınları. Anonim.
(1894)
. Annuaire Oriental Commerce, industrie, administration, magistrature de
['Orient, Costantinople: Annuaire Oriental Ltd. Anonim. (1998). Osmanlı hat ve tablo müzayedesi (3 Mart 1998). İstanbul: Portakal
Sanat ve Kültür Evi.
Anonim. (2001). Antik A.Ş. Müzayede Kataloğu (4 Kasım 2001). İstanbul: Antik A.Ş. Arseven, C. E. (1955). Türk sanatı tarihi. İstanbul.
40
Padişah portreleri hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Alguadiş, Çağman ve Bağcı, (2000).
178
Nurdan
KÜÇÜKHASKÖYLÜ
Avedissian, O.
(1959). Peintres et sculpteurs Armeniens. Le Caire.
Azaryan, M. (1981). Manas. Haykakan Sovetakan Hanragitran içinde, vol. VII. Erivan.
Bacque-Grammont, J. L., Kuneralp S. ve Hitzel F. (1991). Representantspermanents de la
France en Turquie (1536-1991) et de la Turquie en France (1797-1991). Paris-İstanbul. Beydilli, K. (1995). II. Mahmud devrinde Katolik Ermeni Cemaati ve Kilisesi'nin tanınması
(1830). Harvard: Harvard
Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü. Bohçaliyan, A Bohçaliyan, A. (1989). Anarg mı Hay nıgariçutyan vra (Ermeni Resmine Bir
Bakış). Viyana: Mıkhitaristler Matbaası. Cezar, M. (1995). SanattaBatı'ya açılış ve OsmanHamdiI-II. İstanbul: Erol Kerim Aksoy
Kültür, Eğitim, Spor ve Sağlık Vakfı yayınları. Çark, Y. G. (1966). Türk Devleti hizmetinde Ermeniler. İstanbul: Yeni Basımevi. D'Ohsson, I. M. (t.y.) 18. yüzyıl Türkiyesinde örf ve adetler.(Çev. Z. Yüksel),
İstanbul: Kervan Kitapçılık.
D'Ohsson, I. M. (1788, 1790, 1824). Tableau general de l'Empire Othoman.I-III. Paris: Monsieur.
D'Ohsson, I. M. (2001). Tableau general de l'Empire Othoman.I-V. İstanbul: İsis Yayınları.
Halil Edhem. (1924). Elvah-ı Nakşiye koleksiyonu (Haz. G. Elibal). İstanbul: Karacan Yayını.
İnciciyan, P. Ğ. (1956). XVIII. Asırda istanbul. İstanbul: İstanbul Fethi Derneği. İrepoğlu, G. (1999). Lale Devri'nin 'Çelebi' nakkaşı: Levni. Sanat Dünyamız, 73, 235-243. İrepoğlu, G. (2000). Kitaptan tuvale, yenilik ve değişim. S. Kangal (Ed.) Padişahın portresi,
Tesavir-i Al-iOsman. içinde (s. 376-439). İstanbul: İş Bankası Yayınları. Kuran, E. (1988). Avrupa'da ikamet elçiliklerinin kuruluşu ve ilk elçiliklerin siyasi
faaliyetleri, 1793-1821. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları 20. Küçükhasköylü, N. (2007). Dolmabahçe Sarayı'ndan bir ressam: Josef Manas. K. Kahraman
(Ed.),150. Yılında Dolmabahçe Sarayı Uluslararası Sempozyumu- Bildiriler, I içinde
(ss. 377-392). İstanbul: TBMM Yayınları.
Kürkman, G. (2004). Osmanlı imparatorluğu'nda Ermeni ressamlar I-II. İstanbul: Mathusalem Yayınları.
Lewis, B. (1970). Modern Türkiye'nin doğuşu. (M. Kıratlı, Çev.), Ankara.
Mantran, R. (1995). XVI-XVIII Yüzyıllarda Osmanlı imparatorluğu. (M. A. Kılıçbay, Çev.),
Ankara: İmge Yayınları. Ortaylı, İ. (1985). Osmanlı İmparatorluğu'nda millet. Tanzimat'tan Cumhuriyete Türkiye
Ansiklopedisii içinde, cilt IV (ss. 996-1001). İstanbul: İletişim Yayınları. Ozanoğlu, G. S. (1983). Şeker Ahmed Paşa ve Türkiye'de Resim Sergisinin 110. Yılı, Yeni
Boyut Plastik Sanatlar Dergisi- Mayıs,14-15. Özendes, E. (1999). Sebah&Joallier 'den Foto Sabah'a Fotoğrafta Oryantalizm. İstanbul:
Yapı Kredi Yayınları.
179
Osmanlı Sarayında
Ermeni
Ressamlar: Manas Ailesi
Özendes, E. (1995). Osmanlı imparatorluğu'nda fotoğrafçılık (1839-1919). İstanbul: İletişim Yayınları.
Özendes, E. (1996). İmparatorluk başkentinde 19. yüzyıl fotoğrafçılığı. 19. yüzyıl istanbul
Sanat Ortamı (Habitat II'ye Hazırlık Sempozyumu) 14-15 Mart 1996 Bildiriler, içinde (ss. 81-94). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları.
Özendes, E. (1998). Abdullah Freres, Osmanlı Sarayının fotoğrafçıları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Öztuncay, B. (2000). Vasilaki Kargopulo. İstanbul: Bos Yayınları.
Pamukciyan, K. (1987). Ünlü hassa ressamı Rapayel ve Eserleri (? - 1780). Tarih ve Toplum, 40, 28-33.
Pamukciyan, K. (1990). Osmanlı döneminde İstanbul sergilerine katılan Ermeni ressamlar.
Tarih ve Toplum, 80 (Ağustos), 34-98. Pamukciyan, K. (1994). Manas Ailesi. N. Akbayar vd.(Ed.) Dünden Bugüne istanbul
Ansiklopedisi içinde, cilt V (ss. 286-287). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal
Tarih Vakfı Yayını.
Renda, G. (1977). Batılılaşma dönemi Türk resim sanatı 1700-1850. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
Renda, G. (Ed.) (1994). Çağlarboyu Anadolu'da kadın. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları. Renda, G. (1996). Ressam Konstantin Kapıdağlı hakkında yeni görüşler. 19. yüzyıl
istanbul'unda Sanat Ortamı (Habitat II'ye Hazırlık Sempozyumu) 14-15 Mart 1996
Bildiriler içinde (ss. 139-162). İstanbul: Sanat Tarihi Derneği Yayınları. Renda, G. (2000). Portrenin son yüzyılı. S. Kangal (Ed.) Padişah Portresi, Tasvir-i Al-i ,
Osman içinde (ss. 440-543). İstanbul: Türkiye İş Bankası. Renda, G. (2002). Osmanlılarda Portreli Nişanlar, Uluslararası Sanat tarihi Sempozyumu,
Prof. Dr. Gönül Öney'e Armağan, İzmir, Ege Üniversitesi Yayınları, 491-501. Sakızyan (Sakisian), A. (1940). Page's d'ArtArmenien. Paris: Fonds Melkonian. Sakızyan, A. (1932). 19. daru sultannerun hay manranıkariçnerı (19. yüzyıl sultanlarının Ermeni
minyatüristleri). Surp Pıgırdiç Hastahanesi Yıllığı içinde, (ss.144-148). İstanbul. Sakızyan, A. (1933). Manasnerı hay nıgariçnerı harstin mı (Manaslar, bir Ermeni ressam
hanedanı). Surp Pıgırdiç Hastahanesi Yıllığı içinde, (ss.52-57). İstanbul. Saris, M. (2010). İstanbullu Rum ressamlar/Greek painters of İstanbul. İstanbul:
Birzamanlar Yayıncılık. Saris, M. (2003). Ermeni resim sanatı. İstanbul: Agos Yayınları.
Stepanyan, G. (1981). Manas. Kensagrakan Bararan (BiyografikSözlük) içinde. Erivan: Sovetakan Kırog.
Sürbahan, N. (2002). 19. Yüzyıl Osmanlı Sarayı'nda ressam Manas ailesi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara.
180
Nurdan
KÜÇÜKHASKÖYLÜ
Şehsuvaroğlu, B. N. (1972a). Alman İmparatoru II. Wilhelm'in yurdumuzu ziyaretleri I.
Hayat Tarih Mecmuası, 6, 20-27. Şehsuvaroğlu, B. N. (1972b). Alman İmparatoru II. Wilhelm'in yurdumuzu ziyaretleri II.
Hayat Tarih Mecmuası, 7, 80-87. Şimşir, B. (1982). ingiliz belgelerinde Osmanlı Ermenileri I, (1856-1880). Ankara: Türk tarih
Kurumu Yayınları.
Şişman, A. (2004). Tanzimat döneminde Fransa'ya gönderilen Osmanlı öğrencileri (1839¬1876). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Tajan, A. P.
(1991)
. Art Islamique, Paris-Hotel Drouot- Sailes, 18-19.XI. Paris.
Tekin, T. (1997). Tarih boyunca Türkçenin yazımı. İstanbul: Simurg Kitabevi.
Toderini, G. (1787). Letteratura Turchesca, III. Venezia: Giacomo Storti.
Tuğlacı, P. (1981). Osmanlı mimarlığında batılılaşma dönemi ve Balyan ailesi. İstanbul: İnkılap ve Aka Yayınları.
Tuğlacı, P. (1983). Ayvazovski Türkiye'de. İstanbul: İnkılap ve Aka Yayınları.
Tuncer, H. (2000). 19. yüzyılda Osmanlı Avrupa ilişkileri. Ankara: Ümit yayınları.
Unat, F. R. (1968). Osmanlı sefirleri ve sefaretnameleri. (Haz. B.S. Baykal), Ankara.
Uzunçarşılı, İ. H. (1983). Osmanlı tarihi. Ankara: TTK Basımevi.
Williamson, G. C. (1904). History of portrait miniatures, London: George Bell Sons.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com