You are here

Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki Deyimlerde Görülen Yalancı Eş Değerler

Idiomatic False Equivalence Between Turkish and Turkmen Language

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
One of the problems on transmitting texts among Turkic languages and interpreting them is known as false equivalence. Some words which seem similar as pronunciation and form may have a different meaning among those languages. Ones who transmit the text might be wronged and they may exactly transmit meanings of words as they are used in their own language by interpreting its meaning as the same. When this mistake occurs, the text may be misunderstood and misinterpreted. Another problem on transmitting texts among Turkic languages is transmitting of idioms from source language to target language. False equivalence is the case that the same pronounced, formed and rooted words differ conceptually. False equivalence of idioms occurs when these idioms which are similar as pronunciation and form differ conceptually. Since two or more words gain different meanings than their original ones by clustering, those word groups should be studied as a whole in false equivalence researches. False equivalence among Turkic languages is not only occurs in the word root but also occurs as word groups. It seems that some idioms which are formed similarly in Turkish and Turkmen have different meanings. In this study, in order not to be transmitted wrongly of those idioms, some idioms were compared and contrasted in Turkmen and Turkish which belong to Oghuz (West) part of Turkic languages. Idioms and some word groups which can be false equivalent in both of these languages were determined and presented for attention of researches and readers. Aim of this research is to minimize mistakes which occur on transmitting and to contribute activities of text transmitting and interpreting between Turkish and Turkmen.
Abstract (Original Language): 
Lehçeler arası metin aktarma ve yorumlamada önemli sorunlardan biri de yalancı eş değerlik olarak bilinmektedir. Ses ve şekil olarak benzer görünen bazı kelimeler, lehçeler arasında farklı anlama gelebilmektedir. Metni aktaran kişiler, bu sözcüklerin şekil benzerliğine aldanıp sözcüğü kendi lehçesindeki anlamıyla eş değer görerek birebir ve aynı anlamda aktarabilmektedir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında ise metin yanlış anlaşılmakta ve yorumlanmaktadır. Lehçeler arası aktarma sorunlarından bir diğeri de deyimlerin kaynak lehçeden hedef lehçeye yanlış aktarılması meselesidir. Yalancı eş değerlik ses, şekil ve köken olarak aynı olan veya aynı kaynaktan geldiğine inanılan kelimelerin kavram alanı bakımından farklılık göstermesi durumudur. Deyimlerde görülen yalancı eş değerlik ise, iki anlaşma birliğindeki ses ve yapı olarak benzerlik gösteren deyimlerin kavram alanında farklılık göstermesiyle oluşmaktadır. Deyimlerde iki veya daha çok sözcük bir araya gelerek çoklukla asıl anlamlarından farklı bir anlam ifade ettikleri için, bu söz öbekleri yalancı eş değerlik incelemelerinde bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Türk lehçeleri arasındaki yalancı eş değerlik, sadece sözcük temelinde olmayıp, söz öbeği biçiminde de karşımıza çıkmaktadır. Türkmen Türkçesiyle Türkiye Türkçesinde şekil olarak benzer olan birtakım deyimlerin farklı anlamlar ifade ettiği görülmektedir. Metin aktarma ve yorumlamada bu deyimlerin yanlış aktarılmaması için bu çalışmada, Türk dilinin Oğuz (Batı) grubuna mensup olan Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki deyimler karşılaştırılmış ve her iki lehçede yalancı eş değer olabilecek deyimler ve birtakım söz öbekleri tespit edilerek konuyla ilgili olanların ve araştırmacıların dikkatine sunulmuştur. Bu çalışmayla Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki metin aktarma ve yorumlama faaliyetlerine katkı sağlamak ve aktarmadan kaynaklanan hataların en aza indirgenmesi amaçlanmıştır.
208
248

REFERENCES

References: 

Aksan, D. (2007). Her yönüyle dil (Ana çizgileriyle dilbilim) 3. Cilt, Ankara: TDK Yay.
Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler Sözlüğü 1-2, İstanbul: İnkılâp Yay.
Aksoy, Ö. A. (1963). “Atasözleri, deyimler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1962, Ankara: TDK Yay., s. 131-166.
Akyalçın, N. (2012). Türkçemizin anlamsal zenginlikleri deyimlerimiz. Ankara: Eğiten Kitap.
Altaýev. S., Açylowa, G., & Günçükow, S. (1976). Türkmen diliniň frazeologik sözlügi, Aşgabat: Türkmenistan SSR Ylymlar Akademiỳasy Magtymguly Adyndaky Dil we Edebiyat İnstituty, Ylym Neşriỳaty.
Amanova, L. (2014). Türkiye Türkçesindeki deyim ve atasözlerin Özbek Türkçesine aktarma problemi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183, 167-177.
244
Cengiz, M.
Elçin, Ş. (2001). Halk edebiyatına giriş (Gözden Geçirilmiş İlâveli Yeni Baskı) ( 11. Baskı). Ankara: Akçağ Yay.
Ercilasun, A. B. (2014). Oğuz-Türkmen dil kaynakları, Makaleler Dil-Destan-Tarih-Edebiyat (Haz. Ekrem Arıkoğlu) (2. Baskı). Ankara: Akçağ Yay.
Esenova, G. (1996). Türkmence ve Türkiye Türkçesinde biçim ve anlam yönünden benzer deyimler üzerine, Türk Lehçeleri ve Edebiyatı Dergisi, 7, 62-66.
Hamzaýew, M. Y., (1962). Türkmen diliniň sözlügi, Aşgabat: Türkmenistan SSR Ylymlar Akademiỳasy Dil Bilimi İnstituty.
Hatiboğlu, V. (1964). Atasözleri ve deyimler. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 13(152), 468-471.
Kara, M., & Karadoğan, A. (2004). Türkmen Türkçesi – Türkiye Türkçesi deyimler sözlüğü, Ankara: Çağlar Yay.
Karadoğan, A. (2004). Türk lehçeleri arasında aktarma sorunları Türkmen Türkçesi – Türkiye Türkçesi üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
Kirişçioğlu, F. (2006). Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine yapılan aktarmalarda karşılaşılan bazı problemler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 21-35.
Özdemir, E. (2000). Açıklamalı-örnekli deyimler sözlüğü (8. Baskı), Ankara: Bilgi Yay.
Özyön, A. (2014). Çeviride eşdeğerlik kavramının yeniden tanımlanması ve eşdeğerlik kavramı ile ilgili sorunlar, International Journal of Languages’ Education and Teaching, 2, 28-39.
Parlatır, İ. (2008). Atasözleri ve deyimler sözlüğü-II (Deyimler). Ankara: Yargı Yay.
Resulov, A. (1995). Akraba diller ve ‘Yalancı eş değerler’ sorunu”. Türk Dili, 524, 916-924.
Saraçbaşı, M. E. (2010). Örnekleriyle büyük deyimler sözlüğü I-II. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Sinan, A. T. (2015). Türkçenin deyim varlığı. İstanbul: Kesit Yay.
Şenocak, E. (2001). Göktürk yazıtlarında Türk halk edebiyatı unsurları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 165-176.
Tekin, T. & Ölmez, M. & Ceylan, E. & Ölmez, Z. & Eker, S. (1995). Türkmence - Türkçe sözlük. Ankara: Simurg Yay.
Türkçe Sözlük ( 2011). 11. Baskı, Ankara: TDK Yay.
Türkmen Diliniň Düşündirişli Sözlügi (2016). Aşkabat: Türkmenistanyň Ylymlar Akademiỳasy Magtymguly Adyndaky Dil we Edebiỳat İnstituty.
Uğurlu, M. (2004). Türk lehçeleri arasında kelime eşdeğerliği. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 29(29), 29-40.
Uğurlu, M. (2007). “Die ‘Falschen freunde’: ein problem bei der übersetzung zwischen den Türksprachen”, Einheit und Vielfalt in der türkischen Welt. Materialien der 5. Deutschen Turkologenkonferenz Üniversität Mainz, 4.-7. Oktober 2002 [Yayımlayan: Hendrik Boeschoten - Heidi Stein] (=Turkologica 69), Wiesbaden, s. 206-214.
245
International Journal of Humanities and Education
Uğurlu, M. (2012). “Türk lehçeleri arasında benzer kelimelerin eş değerlik durumu”, Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/4, Fall 2012, s. 215-222, Ankara-Turkey. Yazıcı Ersoy, H. (2012) Başkurt Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde yalancı eş değerler, Ankara: Gazi Kitabevi. Yazıcı Ersoy, H. (2016). “ False equivalent words in Turkic written languages in terms of sociolinguistics: The case of Turkish, Bashkir and Tatar”, İnternational Conference on Humanities and Educational Research, February 25-28, Washington D.C., USA, p. 135-171.
Yıldırım, A. (2015). Yeni atasözleri ve deyimler sözlüğü -açıklamalı ve örnekli-, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Yurtbaşı, M. (1996). Örnekleriyle deyimler sözlüğü, İstanbul: Özdemir Yay.
Yurtbaşı, M. (2013). Sınıflandırılmış deyimler sözlüğü, 3. Baskı, İstanbul: Excellenge Publishing.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com