You are here

İslâm Hukuk Düşüncesinde Bileşik (Mürekkep) Mâlî Sözleşmeler

Journal Name:

Publication Year:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (Original Language): 
İslam hukukunda mürekkep mâlî akidler, yeni ihtiyaçların ortaya çıkardığı bir konudur. Bu çalışma, öncelikle bir akid içinde birden fazla akdin birleşmesinin hükmünü ve katılım bankalarının kullandığı mürekkep ‘murabaha’ ve ‘leasingin’ akid yapısını açıklamayı amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikle bir satışta iki satışı yasaklayan hadislerin mürekkep mâlî akidleri yasaklayıp yasaklamadığı konusu incelenmiştir. Bu bağlamda bazı âlimlerin yasaklayıcı bir yaklaşıma sahip oldukları görülmüştür. Bu çalışmada hadiste yer alan yasağın illet ve sebepleri derinlemesine incelenmiş, ilgili hadislerin mürekkep mâlî akidleri doğrudan yasaklamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Günümüzde katılım bankalarının kullandığı akidlerden bazılarının mürekkep, bazılarının ise karma akidler olduğu tespit edilmiştir.
7
39

REFERENCES

References: 

Afâne, Hüsameddin Musa, Bey‘u’l-murâbaha li’l-âmir-i bi’ş-şirâ , Şirketü
mâli’l-Filistini el-Arabî Yay. Kudüs 1996.
Aktan, Hamza, “Ticaret Hukukunun Yeni Bazı Problemleri Üzerine İslâm
Hukuku Açısından Bir Değerlendirme”, l. Uluslararası İslâm Ticaret
Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi , KOMBAD Yay.,
Konya 1997, ss. 209-228.
Azzâm, Hamid Fahri, “Hükmü ictimâ’ul-ukûd fi safkatin vâhidetin-
Dirâsetün Te’sîliyyetün Tatbîkıyyetün Muâsıratün”, Mecellet’ünÜrdüniyyetün
fi’d-dirâseti’n-İslâmiyye , Ürdün 1428/2007, Cilt: 3, Sayı:
1, ss. 167-184.
IJISEF
36 International Journal of Islamic Economics and Finance Studies
Bardakoğlu, Ali, “Hibe”, DİA, İstanbul 1998, c. XVII.
- “İcâre”, DİA , İstanbul 2000, c. XXI.
Bayındır, Abdülaziz, “Bey‘ bi’l-vefâ”, DİA, İstanbul 1992.
Bayındır, Servet, Faizsiz Bankacılık İşlemlerinin İslâm Fıkhındaki Yeri,
Basılmamış Doktora Tezi , Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İstanbul 2004.
Baysa, Hüseyin, “Hukuk Sosyolojisi Açısından Vahiy Döneminde Ticari
Hayat”, Basılmamış Doktora Tezi , Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Samsun, 2011.
Beşir, Muhammed Osman, et-Tekyîfü’l-fıkhî li’l-vegâiki’l-müsteciddeti ve
tatbîkâtühü’l-fıkhiyye , 2. Baskı, Dâru’l-kalem, Dımeşk 1335/2014.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail el-Câmiu’l-müsnedi’l-sahih-
Sahih-i Buhârî, (Thk. Eden: Muhammed Züheyr en-Nâsır), VI. Baskı,
Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2009/1430.
Buhûtî, Mansur b. Yunus, Keşşâfu’l-kına’ an metni’l-Ikna’ , Dâru’l-kütübi’lilmiyye,
Beyrut, t.y.
Çağrıcı, Mustafa “Basît”, DİA , İstanbul 1992.
Dönmez, İbrahim Kâfi, “Murâbaha”, DİA , Ankara 2006.
Ebû Abdullah en-Nisâbûrî Hâkim, el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn , (Thk Eden:
Mustafa Abdulkadir Atâ), Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 1411/1990.
el-Abd, Usâme Muhammed, el-Murâbaha beyne’l-fıkhi’l-İslamiyyi ve’ttatbiki’l-
amelî (fi’l-bunûk ve’l-masârifi’l-İslâmiyye âmmetün ve’l-
Kuveyt hâssatün), Mecelletü buhûsi’l-kânûniyyeti ve’l-iktisâdiyyeti ,
Külliyet-ül-hukuk câmiatü’l-Mansûra, Mısır, Sayı: 31, Nisan 2002, ss.
144-266.
Elbânî, Muhammed Nâsiruddin, İrvâu’l-ğalil fi teharri ehâdîs-i menâr’issebil
, II. Baskı, el-Mektebetü’l-İslamiyye, 1985.
Firûzâbâdî, Mecdeddin Muhammed b. Yakub Kâmûsu’l-muhît , VIII. Baskı,
Müessetü’r-risâle, Beyrut, 1426/2005.
Gerni, Cevat, Dış Ticaretin Finansmanı, TOBB Yayını, Ankara, 1990
Gözübenli, Beşir, “Şirketler Hukuku”, İslâm Hukuku El Kitabı İçinde Bölüm,
(Ed. Talip Türcan), 2. Baskı, Grafiker Yay., Ankara, 2013
Günay, Hacı Mehmet, “İslam Hukukunda Akit Teorisi Bağlamında Çağdaş
Finansman Enstrümanlarından Murâbaha Uygulamaları”, Fıkhî
Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzâkereler-, Tartışmalı
IJISEF
International Journal of Islamic Economics and Finance Studies 37
İlmî Toplantı , 27-28 Nisan 2012, Konevi Kültür Merkezi,
Konya/Meram, İstanbul 2012, ss. 207-227.
Halil Akkanat, Emrehan İnal, Bilgehan Çetiner ve Başak Baysal, Özel Borç
İlişkiler (Ders Notları)i , s. 8, http://hukuk.istanbul.edu.tr/wpcontent/
uploads/2015/01/ders_notlari.pdf, 07.06.2015.
Hammâd, Nezih Kemal, “el-Muvâtaatü alâ icrâi’l- ukûdi’l müteaddideti fî
safkatin vâhidetin”, Mecellet-ü mecmei’l-fıkhi’l-İslâmiyyi , Sayı:
XXVII, 1426/2005, ss. 74-108.
- el-Ukûdü’l-mürekkebe fi’l-fıkhi’l-İslâmiyyi, Dâru’l-kalem,
Dımeşk,1325/2004.
Hamûd, Sami Hasan, Tatvîru’l-a’mâli’l-masrafiyye bimâ yettefiku ve’şşerîa’te’l-
İslâmiyye , 2. Basım, Matbaatü’ş-şark, Amman, 1982.
- “Bey‘u’l-murâbaha li’l-âmir-i bi’ş-şirâ ”, Mecelletü mecmei’l-fıkhi’lİslâmiyyi,
Sayı: 5, Cilt: 2
Heysemî, Ali b. Ebî Bekr, Mecmeu’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid , III. Baskı,
Dâru’l-kütübi’l-Arabî, Beyrut, 1402/1982.
İbn Abdilberr, Yusuf b. Abdullah, el-İstizkâr el-Câmi’ li-mezâhib-i fukahâi’l-
emsâr , I. Baskı, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1421/2000.
İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali, Takrîbü’t-Tehzîb , (Thk. Eden:
Muhammed Avvâme), I. Baskı, Dâru’r-Reşîd, Suriye, 1406/1986.
İbn Hazm, Ebû’l Muhammed Endelûsî, Muhallâ bi’l-Âsâr, (Thk. Eden:
Muhammed Münir ed-Dimeşkî), I. Baskı, İdâretü’t-tıbâati’l-münire,
Mısır 1352.
İbn Hemmâm Abdürrezzâk, Musannef, (Thk. Eden, Habibu’r-rahman el-
A’zamî), II. Baskı, el-Mektebü’l-İslâmî, Beyrut 1403/1989.
İbn Kudâme el-Makdîsî, Muhammed Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî alâ
Muhtasarı’l-Hırakî , I. Baskı, Dâru’l-kütübil-ilmiyye, Beyrut 2009.
İbn Manzûr, Cemaleddin Muhammed b. Mükrim, Lisânu’l-Arab, III. Baskı,
Neşr-u Sâdr, Beyrut, 1414/1993.
İbn Müflih, İbrahim b. Muhammed, Mübdi’ fi şerhi’l-Mukni’ , I. Baskı, el-
Kütübü’l-İslâmiyye, , Beyrut 1418/1997.
İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim, el-Bahru’r-râik şerh-u Tebyînu’l-hakâik ,
Dâru’l-kütübi’l-İslâmiyye, II. Baskı, t.y., y.y.
İbn Teymiyye, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim, Mecmû-u
Fetâvâ , III. Baskı, Dâru’l-vefâ, y.y., 1426/2005.
IJISEF
38 International Journal of Islamic Economics and Finance Studies
İmrânî, Abdullah b. Muhammed b. Abdullah, el-Ukûdü’l-maliyyeti’lmürekkebe:
dirasetün fıkhiyyetün ta’siliyyetün ve tatbikiyyetün , Riyâd,
Dâr-u Künûzü İşbîliyâ, 2010/1431.
İnanır, Ahmet, İslam Hukukunda Bileşik-Mürekkep Mâlî Sözleşmeler ve
Çağdaş Finansman Yöntemlerindeki Uygulamaları , Gece Kitaplığı,
Ankara 2015
İzzeddin Hûce, Edevâtü’l-istismâri’l-İslamiyyi , Masraf-ı Zeytûne, 1. Baskı,
Tunus, 2014.
Kal’acı, Muhammed Ravvâs, el-Muâmelâtü’l-mâliyyetü’l-muâsıra, Dâru’nnefâis,
Beyrut, I. Baskı, 1420.
Kallek, Cengiz, “Narh”, DİA , İstanbul 2006, c. XXXII, ss. 387-389.
- Asr-ı Saâdet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi, İz Yayıncılık, İstanbul 1997.
Karadâğî, Ali, Bühûsûn fi fıkhı’l-muâmelâti’l-mâliyyeti’l-muâsıra , I. Baskı,
Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut,1421/2001.
Karâfî, Ebû’l-Abbâs Şehâbeddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdürrahîm, el-Furûk ev
Envâru’l-burûk fî Envâ-i’l-Furûk (Mea’l-hevâmiş), (Thk. Eden: Halil
Mansur), Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1418/1998.
Karaman, Hayrettin, İslam Hukuk Tarihi , IX. Baskı, İz Yay., İstanbul, 2012.
Kister, M. J., “Peygamber’in Pazarı”, Çev. Abdullah Kahraman, Cumhuriyet
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , Sivas, 2002, Sayı: VI/II, ss. 25-
29.
Komisyon, Diyanet İslam İlmihali, TDV Yay., Ankara t.y.
Mâlik b. Enes, el-Muvatta, (Thk. Eden: M. Fuad Abdu’l-bâkî), Dâr-u ihyâ-i
türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1985/1406.
Müslim b. el-Haccâc, Ebû’l-Hüseyn, Sahîh-i Müslim, (Thk. Eden: M. Fuad
Abdu’l-bâkî), Dâr-u ihyâ-i türâsi’l-Arabî, Beyrut, t.y..
Nassâr, Ahmed Muhammed Mahmud, “et-Tekyîfü’l-fıkhî li’lukûdi’lmüstciddeti
ve tatbîkâtühâ alâ nemûzeci’t-temvîli’l-İslâmiyyeti’lmuâsıra”,
Macestiru’l-iktisad ve’l-el-Banki’l-İslâmî, el-Bankü’lİslâmiyyü’l-
Ürdünî, 2004-2005.
San’ânî, Muhammed b. İsmail, Sübülü’s-selâm şerhu Bulûği’l-merâm, nşr.
Muhammed Abdülazîz el-Hûli, Kahire 1379/1960, I-IV.
Senhuri, Abdürrezzâk Ahmed, Mesadirü’l-hak fi’l-fıkhi’l-İslâmî , III. Baskı,
Câmiatü’d-Düveli’l-Arabiyye, Kahire 1967.
IJISEF
International Journal of Islamic Economics and Finance Studies 39
Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr (ö. 911/1505), el-Eşbâh ve’nnezâir,
fi kavâidi ve furû-i’ş-Şâfiîyye , (Thk. Eden: Muhammed Hasan
eş-Şâfiîyye), I. Baskı, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 1990.
Şâzelî, Hasen Ali, el-îcâru’l-müntehî bi’t-temlik, Mecelletü mecme’i fıkhı’lİslâmiyyi,
Sayı: 5, 1409/1988.
Şevkânî, Muhammed b. Ali, Neylü’l-evtâr min ehâdîsi Seyyidi’l-ahyâr , (Thk.
Eden: Usâmeddin es-Subâbetî, I. Baskı, Dâru’l-hadis, Mısır,
1413/1993.
Yeniçeri, Celal, İslam İktisâdının Esasları , Şamil Yay., İstanbul 1980.
Zebîdî, Muhammed, Tâcu’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs , Dâru’l-hidâye, y.y.,
y.y..
Zerkâ, Mustafa Ahmed, el-Medhalu’l-fıkhi’l-âmm, 2. Baskı, Dâru’l-kalem,
Dımaşk, 2004/1425.
Zeydan, Abdulkerim, el-Medhal li-diraseti’ş-şeriati’l-İslamiyye , Mektebetu'l-
Kuds - Müessesetü'r-Risale, Bağdad 1976.
Zeylaî, Cemalüddin Abdullah b. Yusuf, Nasbu’r-râ’ye li-ehâdîsi’l-Hidâye ,
(Thk. Eden: Muhammed Avvâme), I. Baskı, Müessesetü’r-rayyân,
Beyrut, Dâru’l-kıbleti’s-sikâfeti’l-İslamî, Cidde, 1418/1997.
Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali, Tebyinu’l-hakâik şerh-u Kenzi’d-dekâik ,
Dâru’l-kütübi’l-İslamiyyi, Mısır 1313.
Zuhaylî, Vehbi, el-Muâmelâtü’l-mâliyyetü’l-muâsıra , I. Baskı, Dâru’l-fikr,
Dimeşk 1423.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com