You are here

Home » Content

BAZI LİMAN KENTLERİNDEKİ ÖRNEKLER IŞIĞINDA TANZİMAT DÖNEMİ VE SONRASINDA İNŞA EDİLEN GÜMRÜK BİNALARININ MİMARİ ÖZELLİKLERİ

Journal Name:

  • İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

Publication Year:

  • 2010

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
During the Tanzimat Period sea transport had been mainly used fort he domestic and foreign trade in the Ottoman Empire, thus custom houses had beeb built to fulfill the increasing trade demands at the port cities. This article aims to study the arhitectural and functional charecteristics of the masoury customs buildings coustructed at the port cirties of having different trade capacities in the Tanzimat Period. The survey varifies that the size of the masonry customs buildings which were built proportional to the trade capacity of the port. Meanwhile nearly all custom buildings hauses offices for the customs administration and officers including rooms for goods control and depot. The function of the buildings were taken into consideration in design and Neo-clasik style is preferded.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat döneminde artan iç ve dış ticarette daha çok deniz ulaşımı kullanılmıştır. Böylelikle gelişen liman kentlerinde, artan ticari talebe cevap verecek, gümrük yapıları inşa edilmiştir. Bu makalede Tanzimat döneminde çeşitli ticari kapasiteye sahip liman kentlerindeki gümrük binaları üzerinden, gümrük binalarının mimari ve işlevsel özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre kâgir sistemde inşa edilen gümrük yapılarının bulundukları limanın ticari hacmiyle orantılı büyüklükte inşa edildikleri saptanmıştır. Ayrıca genelde tüm gümrük yapılarının gümrük idaresine ve gümrük memurlarına ait ofislerden, mal kontrol yeri ile gümrük ambarından oluştukları gözlenmiştir. Üslupsal açıdan ise işlevsel yönü ön planda tutulan gümrük yapılarında, yalın Neoklasik üslubun tercih edildiği anlaşılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-bazi-liman-kentlerindeki-ornekler-isiginda-tanzimat-donemi-sonrasinda-insa-edilen-gumruk-binalarinin-mimari-ozellikleri.pdf
  • 1
73-92
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Yayınlanmış Kaynaklar
AKIN, Nur; (1998), 19. Yüzyılın İkinci Yarısında
Galata ve Pera, İstanbul.
ALPER, Berrin; (1994), “Mudanya Tren İstasyonu”,
Arkitekt, 417, İstanbul, 54-55.
ALPER, Mehmet; (1994), “Mudanya Garı’ndan
Montania Otel’e”, Arkitekt, 417, İstanbul, 52-
53.
ANONİM; (1994), “Gümrükler”, Dünden Bugüne
İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul, 446–447.
ATAY, Çınar; (1997), 19. Yüzyıl İzmir Fotoğrafları,
İstanbul.
AYGÜN, Necmettin; (1999), “Trabzon Gümrüğü
(1750–1800), Trabzon Tarihi İlmi Toplantısı,
(6–8 Kasım 1998), Trabzon, 311–325.
AYGÜN, Necmettin; (2005), Onsekizinci Yüzyılda
Trabzon’da Ticaret, İstanbul.
BOSTAN, İdris; (1999), “Karadeniz’in Dış Ticarete
Kapalı Olduğu Dönemde Trabzon Limanı”,
Trabzon Tarihi İlmi Toplantısı, (6–8 Kasım
1998), Trabzon, 303–309.
BÖLÜKBAŞI, Atilla; (2006), Anılarda Trabzon, I,
Trabzon.
ÇADIRCI, Musa; (1997), Tanzimat Döneminde
Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik
Yapısı, Ankara.
ÇELİK, Zeynep; ( 1998), 19. Yüzyılda Osmanlı
Başkenti, Değişen İstanbul, İstanbul.
DAĞDELEN, İrfan (Haz.); (2006), Alman Mavileri,
1913–1914 I. Dünya Savaşı Öncesi İstanbul
Haritaları, I–II, İstanbul.DEMİR, Aydoğan, (2000), “İzmir Gümrük Binası
Kitabeleri”, Sanat Tarihi Dergisi, 10, İzmir,
43–55.
DEVELİ, H. Şinasi; (2001), Dünden Bugüne Mersin
(1836–1990), Mersin.
DURAK, Selen; (2007), “Bursa Demiryolu Hattı ve
Tren Binaları”, Bursa’nın Kentsel ve Mimari
Gelişimi, (Ed. Cafer Çiftçi), Bursa, 197–226.
EKEN, Ahmet (Haz.); (1992), Kartpostallarda
İstanbul, İstanbul.
ELDEM, Sedat Hakkı; (1979), İstanbul Anıları,
İstanbul.
ERKAN, Yonca; (2004), “Oryantalist Bir Hazine
Haydarpaşa Limanı Hizmet Binaları”, İstanbul,
İstanbul, 28–34.
GENİM, Sinan; (2006), Konstantiniyye'den
İstanbul'a: XIX. Yüzyıl Ortalarından XX.
Yüzyıla Boğaziçi'nin Rumeli Yakası
Fotoğrafları, C.1, İstanbul.
KAYA, Şennur; (2009), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
İzmit Kenti, İstanbul.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat; (1979), “İzmir Rıhtımı
İnşaatı ve İşletme İmtiyazı”, İ.Ü. Edebiyat
Fakültesi Tarih Dergisi, 32, İstanbul, 495–552.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat; (1986), “Osmanlı Dış
Ticaretinin Gelişmesinde İzmir Limanı ve
Gümrüklerinin Rolü”, 1885–1985 Türkiye
Ekonomisinin 100 Yılı ve İzmir Ticaret Odası
Sempozyumu, 21–23 Kasım 1985, İzmir.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat; (1996), “Osmanlılar’da
Gümrük”, DİA, C. 14, İstanbul, 263–268.
MALİYE NEZARETİ; (H. 1330 / M.1914–1915),
Rüsumat Salnamesi, İstanbul.
MARTAL, Abdullah; (2007), Belgelerle Osmanlı
Döneminde İzmir, İzmir.
MÜLLER WIENER, Wolfgang; (1998), Bizans’tan
Osmanlı’ya İstanbul Limanı, İstanbul.
ÖZTÜRE, Avni; (1981), Nicomedia Yöresindeki Yeni
Bulgularla İzmit Tarihi, İstanbul.
PAMUK, Şevket; (1985), “19. Yüzyılda Osmanlı Dış
Ticareti”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
Türkiye Ansiklopedisi, C.3, İstanbul, 653–665.
PERVİTİTCH, Jacques; (2003), Jacquea Pervititch
Sigorta Haritalarında İstanbul: İstanbul in
Insurance Maps oj Jacques Pervititch,
İstanbul.
SANDALCI, Mert; (2000), Max Fruchtermann
Kartpostalları, I, İstanbul.
TOPRAK, Zafer; (1985), Tanzimat’tan Sonra İktisadi
Politika”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e
Türkiye Ansiklopedisi, C.3, 668–671.
UZUN, Türkan; (2008), Geç Osmanlı-Erken
Cumhuriyet Dönemi Mimarlık Pratiğinde
Bilgi ve Yapım Teknolojileri Değişimi Erken
Betonarme İstanbul Örnekleri: 1906-1930,
Doktora Tezi, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul.
YERGÜN, Uzay; (2002), Batılılaşma Dönemi
Mimarisinde, Yapım Teknolojisindeki
Değişim ve Gelişim, Doktora Tezi, Y.T.Ü. Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
YAVUZ, Seçil; (2005), Haydarpaşa Garı ve
Çevresindeki Binaların Tarihsel Araştırması,
Askeri Karakol ve Muhacır Misafirhanesi
Binalarının Yeniden Değerlendirilmesi,
Yüksel Lisans Tezi, Y.T.Ü. Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri
DH. MKT. 1275 / 24
HRT. 2291
İ. MVL. 511 / 23067
İ. RSM. 26 / 1324 Za 7; 27 / 1325 Ra 19
İ. ŞD. 30 / 1421
Y. PRK. TNF. 8 / 54
Elektronik Kaynaklar
www//http. konakpier.com (Erişim: Nisan 2009)
i Mukataa, Osmanlı İmparatorluğu’nda madenler, darphaneler,
dalyanlar ve gümrükler gibi gelir getiren yerleri ifade etmektedir.
Bahsedilen yerlerin idaresinde gelirlerinin açık artırma yoluyla
mültezim denilen kişilere belli süreliğine kiralanmasına İltizam,
devlet memurlarınca toplanmasına Emanet Usulü denilmiştir
(Kütükoğlu, 1996: 266).
ii BOA’nde 12.Ş.1312 ( M. 07.02.1895) tarihli belge, Haydarpaşa
Rüsumat Dairesi’nin açılış töreni ile ilgilidir (Y. PRK. ZB.
15/18). Muhtemelen bu belge bundan önceki gümrük binasının
açılışından bahsediyor olmalıdır.
iii BOA’nde bulunan H. 06. B. 1326 / M. 03.08.1908 tarihli
belgeden Mudanya’da yapılacak Rüsumat Dairesi’nin temelinin
atıldığı öğrenilmektedir (DM. MKT. 1275 / 24). Temeli atılan
yapının diğer yapı grubuyla uyumlu olmayan bu yapıya ait
olması mümkündür.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com