ÇAĞATAY DİLİ ÖRMELERİ IV Ubeydullah Han'ın eserlerimden parçalar

Ubeydullah Han Maverâünnehir'de saltanat süren Şeybânî hane? •danına mensup dördüncü hükümdardır. Şeybânî ( Şıbânî ) Han'ın küçük kardeşi Mahmud Sultan'ın oğlu olup ilk gençlik yillarıni amcasının seferlerinde geçiren Ubeydullah, geniş kültürü ve yüksek askerî kabiliyeti ile, bütün Şeybânî şehzâdeleri arasında sivrilmiştir. Şeybânî Han 1510 'da ölmüş ve yerine diğer bir kardeşi Köçkünçi tahta çıkarılmıştı. Sulhsever ve çok dindar bir adam olan Köçkünçi Han (1510-1529), yaşı da ilerlemiş olduğundan, askerî işlerin idaresin} tamamiyle Ubeydullah'a bırakmıştı. Ubeydullah, kendine paytaht yaptığı Buhara'dan hareket ederek, büyük rakîbi Babur'u nihaî olarak Mâ-verâünnehir'den atmışsa da, Horasan'ı Safevîlerin elinden alamamıştı. Nihayet 1052 'de tahta çıkabilmiş ye 1539 'da ölmüştür. Ubeydullah'm bir aralık Sultan Selim I ile de münasebetler'kurduğu anlaşılıyor. Şe-lim'in Ubeydullah'a yazdığı iki, Ubeydullah'm da Selim'e gönderdiği bir mektup bunu gösterir1. Çağatay edebiyatında mühim bir yeri olan Ubeydullah; şairleri, âlim ve sanatkârları korumakla kalmamış, kendisi de Çağatayca, farşça ve arapça manzum eserler meydana getirmiştir. Şiirleri, lâdinî ve dinî-tasavvufî olmak üzere, iki grupa ayrılır. Ubeydullah birincilerde Ubeydî, diğerlerinde ise ekseriyetle Kul Ubeydî mahlasını kullanır. Ubeydullah'ın lâdinî şiirleri arasında en çok gazeller, bir iki kasîdef rubâiler, bir şâkînâme, muhammes ve müseddesler ye birkaç tane de ferd vardır . Onun terennüm ettiği başlıca mevzu aşk, nâdiren şarap ve dünyanın fâniliğidir. Ubeydî şiir tekniğini ve aruzun çeşitli kalıplarını iyi bilir, şiirlerinde bunları yanlışsız kullanır. Ga? elleri Nevaî'ninkilerini andırırsa da, kendisinde Nevaî'nin sanatkârlığı yoktur. Ubeydî'nin kullandığı dil, Nevaî'nin klâsik çağataycasından farksızdır.