You are here

Home » Content

HİMMETOĞLU HAVZASI’NDAKİ (GÖYNÜK-BOLU) KÖMÜR-BİTÜMLÜ ŞEYL BİRLİKTELİĞİNİN PALEO-ORTAM KOŞULLARI

PALEO-ENVIRONMENTAL CONDITIONS OF THE COAL-OIL SHALE NEIGHBOURHOOD IN THE HIMMETOGLU BASIN (GÖYNÜK-BOLU)

Journal Name:

  • İstanbul Yerbilimleri Dergisi

Publication Year:

  • 2005

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The Neogene Himmetoglu Basin is characterized by a close neighborhood of two distinct organic rich sediments, namely humic coals and oil shales, although they are products of two different environments. In this study, a 34m thick section, where this neighborhood is well represented, is investigated in detail by sedimentological, mineralogical and organic geochemical analyses of 84 samples. In the 8.5m thick lower part of the section humic coals, in the upper part above 12.5m oil shales are dominant. In between coal and oil shales alternate within a 4m thick middle interval, indicating fast and periodical environmental changes. In this study, paleo-environmental conditions of coal and oil shale deposition and of organic matter (OM) preservation are investigated. For this purpose, indicators of depositional environment such as lithofacies, bio-geochemical parameters and properties of water column (salinity, redox) are studied. It is concluded that the terrestrial OM rich 8.5m thick lower interval was deposited in an over-filled, open, fresh-water lake with an oxic water column. The sapropelic OM rich upper interval above 12.5m was deposited in a balanced-filled, closed lake, which had a dominantly brackish/salty water column. Finally, the interval between 8.5-12.5m was formed during a transitional period from an open lake to a closed lake. In this interval open and closed lake facies associations are represented as an alternating sequence.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Himmetoğlu Neojen Havzası, farklı ortamların ürünü olmalarına rağmen bir arada bulunan hümik kömürler ve bitümlü şeyller içermesiyle dikkat çekicidir. Bu çalışmada bu birlikteliğin iyi gözlendiği yaklaşık 34m’lik bir kesit ölçülerek, 84 örnek derlenmiştir. Organik madde (OM) içeriğini karasal bitkilerin oluşturduğu hümik kömürler, incelenen istifin alt 8.5m’lik kesiminde; sapropelik OM kaynaklı bitümlü şeyller ise istifin üst kesimlerinde (>12.5m) baskın olarak bulunmaktadır. Aradaki 4m’lik kesimde ise kömür ve bitümlü şeyller ardalanmalı olarak yer almakta ve bu nedenle çökelme ortamındaki ani ve tekrarlı değişimlere işaret etmektedir. Bu çalışma kapsamında, kömür ve bitümlü şeyllerin çökelmesine ve OM’nin önemli miktarlarda korunmasına elverişli paleo-ortam koşulları değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla çökelme ortamının ürünü olan lito-fasiyes özellikleri, biyojeokimyasal parametreler ve su kütlesindeki değişimler (tuzluluk, redoks) birlikte değerlendirilmiştir. Fasiyes ayrımlarında, litoloji, mineraloji, OM tür ve miktarı, tane boyu dağılımı ve sedimenter yapılar gözetilmiştir. Tüm verilerin birlikte değerlendirilmesi sonucunda hümik kömür ve karasal OM’ce zengin ilk 8.5m’lik kesimin su fazlası olan oksik bir gölde; 12.5m’den sora gözlenen sapropelik OM’ce zengin kesimin ise kapalı ve su derinliği değişken anoksik-disoksik bir göl ortamında çökeldiği sonucuna varılmıştır. Bu iki farklı ortam arasında bulunan 8.5-12.5m’ler arasındaki kesim ise birinden diğerine geçişin gerçekleştiği evrenin ürünüdür. Bu zonda açık ve kapalı göl sistemlerine ait fasiyes topluluklarının birkaç kez tekrarlanması, geçişin dereceli değil de, dönemsel tekrarlanmalar şeklinde gerçekleştiğini göstermiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-himmetoglu-havzasindaki-goynuk-bolu-komur-bitumlu-seyl-birlikteliginin-paleo-ortam-kosullari.pdf
  • 1
81-97
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Abdülselamoğlu, M.S., 1959, Almacık dolayı ile Mudurnu ve Göynük Civarının jeolojisi: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Monografileri (Tabii İlimler Kısmı), c. 14, 94s.
Adams, J.A. and Weaver, C.E. 1958, Thorium-uranium ratios as indicators of sedimentary processes: example of concept of geochemical facies. Bulletin American Association of Petroleum Geologists v. 42 (2), p.387-430.
Ataman, G. et Beseme, P., 1972, Decouverte de L’analcime Sedimantaire et Anatolie du Nord-Quest (Turqie): Mineralogist, Genese, Paragenese, Chem. Geol, v. 9, p. 203-225.
Bein, A., Almogi-Labin, A., and Sass, E., 1990, Sulfur sinks and organic carbon relationships in Cretaceous organic-rich carbonates, implications for evaluations of oxygen-poor depositional environments Am. J. Sci., v. 290, p. 882-911.
Berner, R.A., 1970, Sedimentary pyrite formation. Amer. J. Sci., v. 268, p. 1-23.
Berner, R.A., 1982, Burial of organic carbon and pyrite sulfur in the modern ocean: its geochemical and environ mental significance. Amer. J. Sci., v. 282, p. 451-473.
Berner, R.A., and Raiswell, R., 1983, Burial of organic carbon and pyrite sulfur in sediments over Phanerozoic time: a new theory. Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 47, p. 855-862.
Besbelli, B., 1991, Adapazarı H 25 b 1, b 4, c 1 paftalarının jeolojisi ve petrol olanakları: MTA raporu (yayınlanmamış).
Beseme, P., 1967, Kabalar senklinalinin (Göynük-Bolu) genel ve uygulamalı jeolojik etüdü: MTA raporu. No. 4629 (yayınlanmamış).
Bohacs, K.M., Carroll, A.R., Neal, J.E., and Mankiewicz, P.J., 2000, Lake–basin type, source potential, and hydrocarbon character: an integrated–sequence–stratigraphic–geochemical framework, in E.H. Gierlowski–Kordesch and K.R. Kelts, eds., Lake basins through space and time: AAPG Studies in Geology, v. 46, p. 3-34.
Bulkan, Ö., 2002, Himmetoğlu (Göynük-Bolu) Yöresindeki Kömür-Bitümlü Şist Birlikteliğinin Paleoekolojik Nedenleri, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 132s.
Fleed A.J. and Brodes J., 1987, Marine Petroleum Source Rocks, Geol. Soc. Spec. Publ., v. 26,p.1-14.
Goldhaber, M.B., and Kaplan, I.R., 1974, The sulfur cycle., in Goldberg, E.G., ed., The Sea, New York, John Wiley, v.5, p. 569-655.
Huc, A.Y., 1988, Aspects of depositional processes of organic matter in sedimentary basins. In:
Mattavelli, L. And Novelli, L.,(eds): Advances in organic geochemistry 1987, Org. Geochem., v. 13, p. 263-272.
Hufnagel, H., 1991, Investigation of oil shale deposits in Western Turkey. Part II:Himmetoğlu and Hatıldağ: Bundesanstalt für Geowissenschaften und Rohstoffe. Hannover. 72 p.
Jones, B. and Manning, D.A.C., 1994, A comparison and correlation of different geochemical indices used for the interpretation of depositional environments in ancient mudstones. Chemical Geology, v. 111, p.111-129.
Kelts, K., 1988, Environments of deposition of lacustrine petroleum source rocks: an introduction, in A.J.Fleet, K.Kelts, and M.R.Talbot, eds., Lacustrine Petroleum Source Rocks: Oxford, Geological Society Special Paper, v. 40, p.3-26.
Klinkhammer, G.P., and Palmer, M.R., 1991, Uranium in the oceans: Where it goes and why: Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 55, p. 1799–1806.
Leventhal, J.S., 1983, An interpretation of carbon and sulfur relationships in Black Sea sediments as indicators of environments of deposition. Geochimica et Cosmochimica Acta, v. 47, p. 133-137.
Littke, R., 1993, Deposition, Diagenesis and Weathering of Organic Matter- Rich Sediments, Springer Verlag., 193 p.
Passega, R., 1957, Textures as characteristic of clactic deposition. Bull. Am. Ass. Petrol. Geol., v. 41, p. 1952-1984.
Passega, R., 1964, Grain-size representation by C-M patterns as a geological tool. J. Sedim. Petrol., v. 34, p. 840-847Raiswell, R., and Berner, R. A., 1985, Pyrite formation in euxinic sediments and semi-euxinic sediments Am, J. Sci., v. 275, p. 636-652.
Rogers, J.J.W., and Adams, J.A.S. 1969, Uranium. In K.H. Wedpohl (ed.) Handbook of geochemistry. Springer–Verlag, New York.
Saner, S., 1980, Mudurnu-Göynük havzasının Jura ve sonrası çökelim nitelikleriyle paleocoğrafya yorumlaması: Türkiye Jeol. Kur. Bült., c.23(1), s. 39-53.
Sarı, A., 1985, Himmetoğlu yöresinin ekonomik jeolojisi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniv. Fen Fak. Arşivi.
Sonel, N., Sarı, A. ve Tozlu, E., 1987, Himmetoğlu-Göynük-Bolu yöresinin jeolojisi ve linyit oluşukları: S. Ü. Müh. Mim. Fak. Derg., c. 2, s. 51-67.
Sun, D., Bloemendal, J., Rea, D.K., Vandenmberghe, J., Jiang, F., An, Z., and Su, R., 2002, Grain-size distribution function of polymodal sediments in hydraulic and aeolian environments, and numerical partitioning of the sedimendary components, Sedimentary Geology, v. 152/3-4, p. 263-277.
Şener, M. and Gündoğdu, M.N, 1998, Geochemical and petrographic investigation of Himmetoğlu oil shale field, Göynük, Turkey, Fuel v. 75, s. 11, p. 1313-1322.
Şener, M., 1992, Himmetoğlu (Bolu-Göynük) Neojen Basenin jeolojik-mineralojik ve jeokimyasal incelemesi. H. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 160s.
Şener, M., 1993, Neojen Yaşlı Himmetoğlu (Bolu-Göynük) bitümlü şeyl sahasının litostratigrafik ve tektonik özellikleri. Türkiye Jeolojisi Bülteni, c. 36(2), s. 45-54.
Şengör, A.M.C., and Yılmaz, Y., 1981, Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach: Tectonophysics, v. 75, p. 181-241.
Taka, M., 1988, Himmetoğlu (Göynük-Bolu) sahasının bitümlü şeyl olanakları ve sondajları: MTA raporu, No. 08533 (yayınlanmamış).
Tissot, B.P. and Welte, D.H., 1984, Petroleum formation and occurence. Springer, Berlin p. 207-224.
Turgut, A. ve Dümenci, S., 1980, Bolu-Göynük linyit havzasına ait jeolojik rapor: MTA raporu No. 6885 (yayınlanmamış).
Tyson, R.V. and Pearson, T.H., 1991, Modern and ancient continental shelf anoxia. Geol. Soc. Spec. Publ., v. 58, 470p.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com