You are here

Home » Content

Yellice (Çetinkaya-Sivas) Manyetit Oluşumlarının Maden Jeolojisi

Mining Geology of the Magnetite Occurrences of Yellice (Çetinkaya-Sivas)

Journal Name:

  • Jeoloji Mühendisliği Dergisi

Publication Year:

  • 2012

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In the close vicinity of Yellice (Çetinkaya-Sivas), ophiolitic rocks which were trusted tectonically before Maastrichtian over Munzur limestones of Taurus platform form the basement. Post-tectonic basin deposits (Saya formation and Sincan group) cover them unconformably. Magmatic activity observed in the field is characterized by granitic rocks of Upper Cretaceous and/or subsequent ages, and volcanics of Plio-Quarternary. The ores which is the subject of this study, are mainly composed of magnetites and located within serpentinized ultramafic rocks of the ophiolites. Primary ore minerals of the Yellice area, consist of chromite, magnetite, machinavite droplets bearing pentlandite, pyrrhotite, cubanite lamellae bearing chalcopyrite and pyrite disseminations characterizing liquid magmatic phase. In addition to this primary paragenesis of chromite, magnetite and sulphide assemblages, secondary magnetite minerals formed from iron elements released intensively from ferromagnesian minerals during serpentinization processes which characterize subsequent phase. Small amount of pyrite and silicate minerals accompanied with these assemblages. In general, the average compositions of serpentinized ultramafic rocks are 20.34 % Fe2O3 (total Fe), 0.26 % MnO, 33.19 % MgO, 1.08 % CaO, 0.14 % Al 2O3, 31.99 % SiO 2, 0.18 % K 2 O, 0.08 % Na 2 O with 5678 ppm Cr2O3 , 1772 ppm Ni, 191.7 ppm Co, 280 ppm V 2O5and 163 ppm TiO 2 . Loss on ignition is 10.49 %. In this study area, the ore seen as lenses within serpentinites, comprises mainly magnetite, and reveals an average grade of 18-20 % Fe3O4 with visible and probable tonnage of 125 million tons. At the early stages of the iron formation, it had started to develop as disseminations within ultramafic rocks and gained intensity subsequently by the minerals formed by iron elements released from the ferromagnesian minerals such as olivine and pyroxene during the serpentinization processes of the ultramafic rocks.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Yellice köyü (Çetinkaya - Sivas) ve yakın çevresinde, temeli oluşturan kayaçlar, Toros platformuna özgü Munzur kireçtaşları ile bunların üzerine Maastrihtiyen öncesi yaşta tektonik olarak yerleşmiş olan ofiyolitik kayaçlardır. Temelin üzerine post-tektonik havza çökelleri (Saya formasyonu ve Sincan grubu) uyumsuz olarak gelir. Üst Kretase ve/veya hemen sonrası yaşlı granitik kayaçlar ile Plio-Kuvaterner yaşlı volkanitler sahada gözlenen magmatik aktiviteyi karakterize etmektedir. Araştırmaya konu olan ve ağırlıklı biçimde manyetitlerden oluşan cevher, ofiyolitik kayaçlara özgü serpantinleşmiş ultramafik kayaçlar içerisinde yer alır. Yellice sahasında gözlenen birincil cevher mineralleri, likid magmatik evreyi karakterize eden; kromit, manyetit, makinavit kurtçukları içeren pentlandit, pirotin, kübanit lamelleri içeren kalkopirit ve pirit disseminasyonlarından oluşur. Kromit, manyetit ve sülfid birlikteliğinden oluşan bu birincil parajeneze, bir sonraki evreyi karakterize eden serpantinleşme olayı ile ferromagnezyen minerallerden yoğun biçimde açığa çıkan demir elementinin oluşturduğu ikincil manyetit oluşumları ve daha az oranlardaki piritler ile silikat mineralleri eşlik eder. Serpantinleşmiş ultramafik kayaçlar genelde ortalama; % 20.34 toplam Fe 2O3 , % 0.26 MnO, % 33.19 MgO, % 1.08 CaO, % 0.14 Al 2O3 , % 31.99 SiO 2, % 0.18 K 2 O, % 0.08 Na2 O ile 5678 ppm Cr2O3, 1772 ppm Ni, 191.7 ppm Co, 280 ppm V 2O5 ve 163 ppm TiO 2 içermekte olup ateşte kayıp miktarı % 10.49’dur. Serpantinitler içerisinde mercek şeklinde konumlanan ve ana bileşeni manyetit olan cevherleşmenin ortalama Fe 3O4 tenörü % 18-20 arasında değişmekte olup 125 milyon ton görünür + olası (muhtemel) rezerv saptanmıştır. Demir oluşumunun ilk evreleri ultramafik kayaçlar içerisinde saçılmış (dissemine) tipte gelişmeye başlamış, daha sonra ise ultramafik kayaçlardaki ferromagnezyen minerallerin (olivin ve piroksen gibi) serpantinleşmeleri ile açığa çıkan demir elementinin oluşturduğu minerallerle yoğunluk kazanmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-yellice-cetinkaya-sivas-manyetit-olusumlarinin-maden-jeolojisi.pdf
  • 2
125-169
  • Turkish

REFERENCES

References: 

ASTM, 1972. Inorganic index to the powder diffraction
file. Joint Committee on Powder Diffraction
Standards, Pennsylvania, 1432 p.
Bayhan, H., 1980. Güneş-Soğucak (Divriği/Sivas)
yöresinin jeolojik, mineralojik, petrografik-petrolojik ve metalojenik incelemesi. Hacettepe
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,
Doktora Tezi, 206 s (yayımlanmamış).
Bayhan, H., Baysal, O., 1981. Güneş - Soğucak (Divriği/
Sivas) yöresindeki sülfür cevherleşmelerinin
mineralojik ve jenetik incelenmesi. Yerbilimleri,
8, 41 - 52.
Araştırma Makalesi /Research Article
Jeoloji Mühendisliği Dergisi 36 (2) 2012 165
Journal of Geological Engineering 36 (2) 2012
Bayhan, H., Baysal, O., 1982. Güneş-Soğucak
(Divriği/Sivas) yöresinin petrografik-petrolojik
incelemesi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 25,
1 - 13.
Bucher, K., Frey, M., 2002. Petrogenesis of
Metamorphic Rocks. Springer-Verlag, New
York, 341 p.
Chidester, A. H., 1962. Petrology and geochemistry
of selected talc-bearing ultramafic rocks
and adjacent country rocks in North-Central
Vermont. Geological Survey Professional Paper
(United States), 345, 1-205.
Coleman, R. G., 1977. Ophiolites. Springer-Verlag,
Berlin, 229 p.
Çağatay, A., 1974. Makinavit minerali içeren Kangal-Yellice karot numunelerinin maden mikroskobisi
etüdü. MTA Dergisi, 84, 62-72.
Çelebi, A., 1998. İç-Doğu Anadolu demir
provensindeki karakteristik cevherleşmeler.
Ofiyolit-Granitoyid İlişkisiyle Gelişen Demir
Yatakları Sempozyumu (Editörler: Boztuğ, Özer
ve Otlu), Cumhuriyet Üniversitesi Matbaası,
Sivas, 114-129.
Çoban, A., 1974. Sivas ili Çetinkaya-Yellice yöresi
ayrıntılı demir aramaları ön jeolojik raporu.
MTA Rapor No: 171, 12 s (yayımlanmamış).
Demirela, G., Kuşçu, İ., Yılmazer, E., Saraç, C., 2005.
Orta Anadolu Bölgesinde yer alan Fe-skarn
granitoyidlerinin temel jeokimyasal özellikleri.
Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi Madenciliği
ve Mevcut Sorunları Sempozyumu (Editörler:
Öztürk, Kahriman ve Hanilçi), Bakanlar
Matbaacılık, İstanbul, 141-163.
Doğan, H., 1998. Divriği tipi demir yataklarının
oluşumuna yönelik görüşler. Ofiyolit-Granitoyid
İlişkisiyle Gelişen Demir Yatakları Sempozyumu
(Editörler: Boztuğ, Özer ve Otlu), Cumhuriyet
Üniversitesi Matbaası, Sivas, 148-161.
Dymek, R.F., Brothers, S.C., Schıffries, M.C., 1988.
Petrogenesis of ultramafic metamorphic rocks
from the 3800 Ma Isua supracrustal belt, West
Greenland. Journal of Petrology, 29, Vol. 6,
1353-1397.
Engin, T., Hirst, D.M., 1970. The Alpine chrome ores
of the Andızlık-Zımparalık area, Fethiye, SW
Turkey. Mineralogical Magazine, 38, 76-82.
Erler, A., Bayhan, H., 1995. Anadolu granitoyidlerinin
genel değerlendirilmesi ve sorunları. Hacettepe
Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi, 17, 49-67.
Ferraro, J.R., Nakamoto, K., Brown, C.W., 2003.
Introductory Raman Spectroscopy. Academic
Press, San Diego, CA, 434 p.
Genç,Y., 1992. Mineralogisch-petrographische,
geologische und geochemische Untersuchung
des quecksilbervorkommens von Narman-Erzurum (Türkei). Ruprecht-Karls
Üniversitesi, Heidelberg (Almanya), Doktora
Tezi, Heidelberger Geowissenschaftliche
Abhandlungen, 54, 239 s.
Guilbert, J.M., Park, C.F.J., 1986. Deposits related
to intermediate to felsic intrusions-Cordilleran
vein type deposits. The Geology of Ore Deposits
(Editor: Guilbert), W.H.Freemann and Company,
New York, 465–487.
Gültekin, A.S., 1993. Alacahan-Çetinkaya-Divriği
(Sivas ili) arasında kalan alanın jeolojisi. İstanbul
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,
Doktora Tezi, 183 s (yayımlanmamış).
Öztürk, Ünlü ve Sayılı
Yellice (Çetinkaya-Sivas) Manyetit Oluşumlarının Maden Jeolojisi 166
Gümüş, A., 1979. Nouvelles Observations sur la
Genese du Gisement de Ferde Divriği (Sivas-Turquie). Verhandlungen der Geologischen
Bundesanstalt, 3, 347-355.
Gümüş, A., 1998. Divriği demir yatağının jenezi
hakkında yeni görüşler. Ofiyolit-Granitoyid
İlişkisiyle Gelişen Demir Yatakları Sempozyumu
(Editörler: Boztuğ, Özer ve Otlu), Cumhuriyet
Üniversitesi Matbaası, Sivas, 106-113.
Gysin, M., 1938. Le’re impression sur la geologie
de la region de Divrik, sur la structure et sur
I’origine du gisement de fer. MTA Rapor No:
700, 6 s (yayımlanmamış).
Hutchison, R.D., Lucarelli, L.B., Hortman, R.R.,
1962. Türkiye’nin müntehap sahalarında maden
kaynaklarının kıymetlendirilmesi hakkında
havadan istikşaf programı, Cilt 3- Orta Anadolu
Bölgesi. MTA Enstitüsü Yayın No: 110, 118 s.
Işık, M.A., 1998. Divriği yöresinde magmatizma-metamorfizma ve cevherleşme. İstanbul
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,
Doktora Tezi, 218 s (yayımlanmamış).
Iyer, K., Austrheim, H., John, T., Jamtveit, B., 2008.
Serpentinization of the oceanic lithosphere and
some geochemical consequences: constraints
from the Leka ophiolite complex, Norway.
Chemical Geology, 249, 66–90.
İzdar, E.K., Ünlü, T., 1985. Hekimhan-Hasancelebi-Kuluncak bölgesinin jeolojisi. Ege Bölgeleri
Jeolojisi VI. Kollogyumu (Editörler: İzdar ve
Nakoman), Piri Reis International Contribution
Series Publication, İzmir, 303-329.
Karipi, S., Tsikouras, B., Hatzipanagiotou, K.,
Grammatikopoulos, T.A., 2007. Petrogenetic
significance of spinel-group minerals from the
ultramafic rocks of the Iti and Kallidromon
ophiolites (Central Greece). Lithos, 99, 136–149.
Karkanas, P., Laskou, M., Economou, M., Zhelyaskova-Panayotova, M., 1996. Amphibolite dikes within
the Zidani asbestos mine, northern Greece, and
their significance. Ofioliti, 21 (2), 117-123.
Klemm, D.D., 1960. Die Eisenerzvorkommen von
Divrik (Anatolien) als beispiel tektonisch
angelegter pneumatolytisch-metasomatischer
Lagerstaettenbildung. Neues Jahrbuch für
Mineralogie, 94 (Festband Ramdohr), 591-607.
Koşal, C., 1973. Divriği A-B-C demir yataklarının
jeolojisi ve oluşumu üzerinde çalışmalar. MTA
Dergisi, 81, 1-22.
Kovenko, V., 1937. Divriği imtiyaz manyetit yatağı
hakkında rapor. MTA Rapor No: 485, 59 s
(yayımlanmamış).
Kuşçu, İ., Yılmazer, E., Demirela, G., 2002.
Sivas-Divriği bölgesi skarn tipi demir oksit
yataklarına Fe-oksit-Cu-Au (Olympic Dam tipi)
perspektifinden yeni bir bakış. Türkiye Jeoloji
Bülteni, 45 (2), 33-46.
Kuşçu, İ., Yılmazer, E., Demirela, G., Gökçe, H.,
2005. Orta ve Batı Anadolu’daki bazı «skarn
tipi» Fe-Oksit yataklarının Fe-Oksit-Cu-Au
(DOBA) potansiyeli. Türkiye Demir Yatakları
Jeolojisi Madenciliği ve Mevcut Sorunları
Sempozyumu (Editörler: Öztürk, Kahriman ve
Hanilçi), Bakanlar Matbaacılık, İstanbul, 179-204.
Kuşçu, İ., Yılmazer, E., Demirela, G., Gençalioğlu,
G., Güleç, N., 2010. Iron oxide- (copper±gold)
mineralisation in the Turkish Tethyan collage.
Araştırma Makalesi /Research Article
Jeoloji Mühendisliği Dergisi 36 (2) 2012 167
Journal of Geological Engineering 36 (2) 2012
Hydrothermal Iron Oxide Copper-Gold &
Related Deposits: A Global Perspective (Editor:
Porter), GeoConsultancy Pty. Publishing, 4,
Adelaide (South Australia), 573-600.
Laskou, M., Economou, M., Zhelyazkova-Panayotova,
M., Eliopoulos, D., 1996. Mineralogical and
geochemical characteristics of magnetites from
ophiolites of Greece and Bulgaria. Plate Tectonic
Aspects of the Alpine Metallogeny in the
Carpatho-Balkan Region Symposium (Editor:
Popov), 2, Sofia, 211-221.
Marschik, R., Spikings, R., Kuşçu, İ., 2008.
Geochronology and stable isotope signature
of alteration related to hydrothermal magnetite
ores in Central Anatolia, Turkey. Mineralium
Deposita, 43, 111−124.
Maslennikov, V.V., 2011. Kişisel görüşme. Institute
of Mineralogy, Russia Academy of Science, Ural
Division of the Russian Academy of Sciences.
McMillan, P., 1989. Raman spectroscopy in
mineralogy and geochemistry. Annual Review
of Earth and Planetary Sciences, 17, 255-283.
Meschede, M., 1986. A methof of discriminating
between different types of mid-ocean ridge
basalts and continental tholeiites with the Nb-Zr-Y diagram. Chemical Geology, 56, 207-218.
Özdemir, C., 1971. Kangal-Yellice 1/10 000 ölçekli
detay jeoloji raporu. MTA Rapor No: 1053, 6 s
(yayımlanmamış).
Özkan, Y. Z., 1983. Caferi volkanitinin kökeni
sorununa jeokimyasal bir yaklaşım. Türkiye
Jeoloji Kurumu Bülteni, 4, 53-58.
Özkan, Y. Z., 1984. Guleman (Elazığ) ofiyolitinin
yapısal incelemesi. MTA Dergisi, 97/98, 78-85.
Öztürk, H., 1998. Divriği bölgesi demir yataklarının
yan kayaç ilişkileri. Ofiyolit-Granitoyid
İlişkisiyle Gelişen Demir Yatakları Sempozyumu
(Editörler: Boztuğ, Özer ve Otlu), Cumhuriyet
Üniversitesi Matbaası, Sivas, 162-167.
Öztürk, C., 2011. Sivas, Çetinkaya-Yellice manyetit
oluşumlarının maden jeolojisi. Ankara
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,
Yüksek Lisans Tezi, 265 s (yayımlanmamış).
Öztürk, C., Ünlü, T., Sayılı, İ.S., 2011. Mineralogy and
geochemistry of the Yellice magnetite occurences
of Sivas-Central Anatolia-Turkey. Goldschmidt
Conference, Mineralogical Magazine, 75, Prag,
1583.
Pallister, J.S., Hopson, C.A., 1981. Semail ophiolite
plütonic suite: field relations, phase variation,
cryptic variation and layering, and a model of
a spreading ridge magma chamber. Journal of
Geophysical Research, 86, 593-644.
Pearce, A., Norry, M.J., 1979. Petrogenetic
implications of Ti, Zr, Y, and Nb variations in
volcanic rocks. Contributions to Mineralogy and
Petrology, 69, 33–47.
Ramdohr, P., 1967. A widespread mineral association,
connected with serpentinization. Neues Jahrbuch
für Mineralogie, 107, 241-265.
Revan, M.K., 2010. Doğu Karadeniz bölgesi
volkanojenik masif sülfid yataklarının
tip özelliklerinin belirlenmesi. Hacettepe
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,
Doktora Tezi, 206 s (yayımlanmamış).
Sawkins, F.J., 1984. Metal Deposits in Relation to
Plate Tectonics (Minerals and Rocks), (2nd
edition). Springer-Verlag, New York, 460 p.
Öztürk, Ünlü ve Sayılı
Yellice (Çetinkaya-Sivas) Manyetit Oluşumlarının Maden Jeolojisi 168
Schroll, E., 1976. Analytisce Geochemie. Band I,
Verdinand Enke Verlag, Stuttgart, 292 p.
Spooner, E.T.C., Fyfe, W.S., 1973. Sub-seafloor
metamorphism, heat and mass transfer.
Contributions to Mineralogy and Petrology, 42,
287-304.
Stendal, H., Ünlü, T., Konnerup-Madsen, J., 1995.
Geological setting of iron deposits of Hekimhan
Province, Malatya, Central Anatolia, Turkey.
Transactions of the Institution of Mining and
Metallurgy (section B - applied Earth Science),
104, 46-54.
Stern, C. R., Elthon, D., 1979. Vertical variations in
the effects of hydrothermal metamorphism in the
Chilean ophiolites: their implications for ocean
flor metamorphism. Tectonophysics, 55 (1-2),
179-213.
Tokel, S., Köprübaşı, N., Uysal, İ., Van, A., 2011.
Occurences and genesis of Fe-skarn in relation
to tectonic environment in E-NE Anatolia:
geochemical consideration. Neues Jahrbuch
Mineralogie, 188/2, Stuttgart, 141-149.
Ünlü, T., 1983a. Sivas, Divriği-Akdağ, Gürün -
Otlukilise, Erzincan, Kemaliye Bizmişen-Çaltı
Kurudere ve Adıyaman Çelikhan Bulam demir
yatakları hakkında görüşler. MTA Maden Etüd
Dairesi Rapor No: 1901, 20 s (yayımlanmamış).
Ünlü, T., 1983b. Die Genese der Siderit - Lagerstätte
Deveci in der Hekimhan - Provinz Malatya/
Turkei und ihre wirthschaftliche Bewertung.
Berlin Teknik Üniversitesi, Almanya, Doktora
Tezi, 84 s (yayımlanmamış).
Ünlü, T., Stendall, H., 1986. Divriği bölgesi demir
yataklarının element korelasyonu ve jeokimyası,
Orta Anadolu, Türkiye.Jeoloji Mühendisliği
Dergisi, 28, 127-140.
Ünlü, T., 1989. Türkiye demir yatakları arama
çalışmalarında 1. derecede ağırlıklı hedef saha
seçimi ve maden jeolojisi araştırmaları ile
ilgili proje teklifi. MTA Rapor No: 8593, 48 s
(yayımlanmamış).
Ünlü, T., Stendal, H., 1989a. Divriği bölgesi demir
cevheri yataklarının nadir toprak element (REE)
jeokimyası, Orta Anadolu, Türkiye. Türkiye
Jeoloji Bülteni, 32, 21-37.
Ünlü, T., Stendal, H., 1989b. Jeokimya verilerinin
çok değişkenli jeoistatistik analizlerle
değerlendirilmesine bir örnek: Divriği bölgesi
demir yatakları, Orta Anadolu. MTA Dergisi,
112, 103-115.
Ünlü, T., 1991. Türkiye Demir Çelik İşletmeleri
- Ankara Üniversitesi Divriği çevresi demir
aramaları projesi. MTA Derleme No: 10139, 13 s
(yayınlanmamış).
Ünlü, T., Stendal, H., Makovıcky, E., Sayılı, İ.S.,
1995. Divriği (Sivas) demir yatağının kökeni,
Orta Anadolu, Türkiye - bir cevher mikroskopisi
çalışması. MTA Dergisi, 117, 17-28.
Wijkerslooth, P. D.E., 1939. Demirdağ (Divrik) demir
yatakları hakkında jeolojik rapor. MTA Rapor
No: 803, 12 s (yayımlanmamış).
Winkler, H.G.F., 1979. Petrogenesis of Metamorphic
Rocks (fifth edition). Springer-Verlag, New
York, 348 p.
Yılmaz, S., Boztuğ, D., Öztürk, A., 1993. Geological
setting, petrographic and geochemical
characteristics of the Cretaceous and Tertiary
igneous rocks in the Hekimhan-Hasançelebi
Araştırma Makalesi /Research Article
Jeoloji Mühendisliği Dergisi 36 (2) 2012 169
Journal of Geological Engineering 36 (2) 2012
area, north-west Malatya, Turkey. Geological
Journal, 28, 383-398.
Yılmaz, H., Yılmaz, A., Yıldırım, A., Dumanlılar,
Ö., 2005. Divriği (Sivas)-Hekimhan (Malatya)
dolayındaki demir yataklarının bölgesel jeolojik
konumları. Türkiye Demir Yatakları Jeolojisi
Madenciliği ve Mevcut Sorunları Sempozyumu
(Editörler: Öztürk, Kahriman ve Hanilçi),
Bakanlar Matbaacılık, İstanbul, 46-73.
Yılmaz, A., Yılmaz, H., 2006. Characteristic features
and structural evolution of a post-collisional
basin: The Sivas basin, Central Anatolia, Turkey.
Journal of Earth Science, 27, 164-176.
Yılmazer, E., Kuşçu, İ., Demirela, G., 2002.
Divriği A-B Kafa cevherleşmeleri, alterasyon
zonlanması ve zonlanma süreçleri. 55. Türkiye
Jeoloji Kurultayı, Ankara, 320-321.
Yılmazer, E., Kuşçu, İ., Demirela, G., 2003.
Divriği A-B Kafa cevherleşmeleri, alterasyon
zonlanması ve zonlanma süreçleri. Türkiye
Jeoloji Bülteni, 46 (1), 17-34.
Zeck, H. P., Ünlü, T., 1988a. Alpine ophiolite
obduction before 110±5 Ma ago Taurus Belt,
eastern central Turkey. Tectonophysics, 145 (1-2), 55-62.
Zeck, H. P., Ünlü, T., 1988b. Murmano plütonu’nun
yaşı ve ofiyolitle olan ilişkisi (Divriği-Sivas).
MTA Dergisi, 108, 82-97.
Zeck, H. P., Ünlü, T., 1991. Orta Anadolu’nun
doğusunda yer alan şoşonitik, monzonitik
Murmano plütonu-ön çalışma. MTA Dergisi,
112, 103-115.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com