BÂBÜRNÂME’DE BÂBÜR’E GÖRE BAZI İSİMLERİN KOYULMA NEDENLERİ

XV. ve XVI. yüzyıllarda yaşamış olan Bâbür, Bâbürlü Devleti’nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Bâbür kurduğu devlet ve tarihte oynadığı önemli rol bakımından Türk tarihinin önde gelen simalarından biridir. Batılı yazarlar o devirde pek az hükümdarda görülen meziyetleri şahsında toplamış olan Bâbür’e hayrandır ve başka hiçbir yazarın kendisini onun Bâbürname’sindeki kadar güzel tasvir edemediği kanaatindedir. Bâbürname, ilim âlemince şöhret kazanıp mühim bir kaynak olarak ele alınmış ve dünya edebiyatı içinde müstesna bir hâtırat kitabı olarak kendisini kabul ettirmiştir. Bâbür’ü unutulmazlar arasına sokan, ilmîliğe yükselen muhtevâsı, bir hükümdardan beklenemeyecek samimiliği ile etrafında hayranlık yaratan bu Hâtırat, çeşitli dillere tercüme edilerek birçok defa basılmıştır. Bâbür’ün Hâtırat’ını başka pek çok hâtırattan ayıran ve ona büyük değer veren özellik Bâbür’ün anlatımındaki içtenliğidir. Bâbür, değeri olan her şeyi, keskin bir göz ve anlayışla görüp kavramış ve tanımlamıştır. Bu tanımlama her ülkenin coğrafya ve iklimini, hayvan ve bitkilerini, anıtlarını ve güzelliklerini, orada yaşayan halkın usul ve göreneklerini, ölçü ve tartılarını, bütün özelliklerini yani özet olarak her anlatılmaya değer şeyini kapsamaktadır ve her şey çok anlaşılır ve açık anlatılmaktadır. Bâbür, Hâtırat’ında gittiği yerlerde karşılaştığı kişilere, yerlere, bitkilere, hayvanlara verilmiş isimleri kendince yorumlayarak açıklama ihtiyacı hissetmiştir. O ismin neden ona verildiğine dair yorumlarda bulunmuştur. Bu kişisel yorumlar onun Hâtırat’ının samimiyeti ve doğallığı açısından son derece önem arz etmektedir. Çalışmamızda bazı kişi, yer, hayvan ve bitki isimlerinin Bâbür’e göre koyulma nedenleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır.