You are here

SELÇUKLULAR VE KÜRTLER

SELJUKS AND KURDS

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_587

Keywords (Original Language):

Abstract (2. Language): 
In this study, the issue of the "Seljuks and Kurds" is to be dealt with. The Turks are a nation who comes from Central Asia by origin, while the Kurds are originally from Western /Front Asia. Although the Seljuks and Kurds followed distinct paths while converting to Islam, their dominant and most common characteristic is their keen Islamic faith. At that time the Islamic world was represented by the State of Abbasi. But from XI. century on, Bagdat-centred State of Abbasi had weakened and small states, known as Tevaif'ul-Muluk, had been established in the Islamic geography. The politically and religiously evacuated field by the State of Abbasi had been mostly filled by Shi'i Buveyhogulları. At the same time, in Iran, Azerbaijand, Northern Iraq and Eastern Anatolia, Kurd dynasties emerged. Shi'i Buveyhogulları had become a political power in Iran, and Iraq had taken almost every Kurd dynasty under its sovereignty. The interaction of the Seljuks with the Kurdish populace first began with their settlement in Iran. As Kurd dynasties and governorships in Iran and Azerbaijan were unable to / failed to establish a sound political structure, they were politically dominated by the Buveyhis. Disputes / quarrels over the throne started among members of the dynasty. Opponent Kurd dynasties were in struggle with each other. Initially, when Seljuks and Kurds confronted in Iran, there occured big clashes between the Kurds and Oguzs. When Muslim Kurds started to get to know the Seljuks, they preferred Seljuks to Buveyhogulları. The Seljuks took side with some of the Kurdish tribes and allied with them, and strengthened their position by integrating them in their state. Seljuks made the tribes powerful. Then, when the tribes started to make trouble for the Seljuks, they put an end to their power to an end and appointed governors that were descendant of Seljuks were appointed. Under the rule of Sultan Tugrul, dynasties of Hasneveyh, Revadi, Sheddadi and Mervânî were mostly annexed/attached to Seljuks. Under the reign of Sultan Alparslan, Kurds fought on the side of Seljuks against the Byzantine at Malazgirt War. Among the Kurd dynasties, the one which was the most effective founded in Anatolia was the Mervânîs. The Mervânîs, about sixty years before the Seljuks, had conquered the vicinity of Silvan and Diyarbakır and founded the Mervânî Kurd dynasty. Mervânî dynasty was brought to an end in the period of Sultan Melikshah. During the collapse of the Seljuks Empire was being broken to pieces and the establishment of Atabeyliks, too, Muslim Kurds kept their dependence on the State of Seljuklu and were committed to it. The two Muslim nations lived together in the frame of Islamic brotherhood in the same geography. The Turks' and Kurds' dynasty intersected in the same time period. They made and wrote history together.
Abstract (Original Language): 
Bu araştırmada ‚Selçuklular ve Kürtler‛ konusu ele alınmıştır. Türkler Orta Asya kökenli bir millettir. Kürtler ise Ön Asya asıllı bir halktır. İki halkın İslamlaşma süreçleri farklı olmakla birlikte en belirgin ve ortak özellikleri Müslüman olmalarıdır. İslam dünyasını o dönemde Abbasi Devleti temsil ediyordu. Ancak XI. yüzyıldan itibaren Bağdat merkezli Abbasi devleti zayıflamış ve İslam coğrafyasında Tevaif’ül- Mülûk adıyla bilinen küçük devletçikler kurulmuştur. Abbasi Devletinden boşalan siyasi ve dini alanı büyük oranda Şii Büveyhoğulları doldurmuştur. Buna paralel olarak İran, Azerbaycan, Kuzey Irak ve Doğu Anadolu’da Kürt hanedanlar kurulmuştur. Şii Büveyhoğulları İran ve Irakta büyük bir siyasi güç haline gelmiş ve hemen hemen Kürt hanedanların hepsini egemenliği altına almıştır. Selçuklular İran’a geldikleri zaman Kürt halkıyla temasa geçmiştir. İran ve Azerbaycan’daki Kürt hanedan ve valiler siyaseten Büveyhilere bağlıydı. Kürt hanedan ve valilikler sağlam bir siyasi yapı kurumamıştı. Hanedan içi taht kavgaları mevcuttu. Rakip Kürt hanedanlar birbiriyle mücadele içindeydi. Selçuklular ve Kürtler İran’da karşı karşıya geldiğinde Oğuzlarla Kürtler arasında önce büyük çatışmalar olmuştur. Müslüman Kürtler Selçukluları tanıyınca Büveyhoğulları yerine Selçukluları tercih etmiştir. Selçuklular, Kürt hanedanlar içindeki taht kavgalarına taraf olarak rakip kabilelerle ittifaklar kurmuş ve kendine yakın olanları kendine bağlayarak iktidarını güçlendirmiştir. Kürt hanedanlar sorun çıkardığı zaman ise iktidarlarına son verilmiş ve Selçuklu asıllı valiler tayin edilmiştir. Sultan Tuğrul döneminde Hasneveyh, Revadi, Şeddadi ve Mervâni hanedanları büyük oranda Selçuklulara bağlanmıştır. Sultan Alparslan devrinde Kürtler Selçuklularla birlikte Malazgirt te Bizans’a karşı savaşmıştır. Kürt hanedanlar içinde en etkili olan ve Anadolu’da kurulan Mervânilerdir. Mervâniler Selçuklulardan yaklaşık altmış yıl önce Silvan ve Diyarbakır çevresini fethetmiş ve Mervâni Kürt hanedanlığını kurmuştur. Mervâni hanedanlığına Sultan Melikşah zamanında son verilmiştir. Selçuklu devleti parçalandığı ve Atabeyliklerin kurulduğu dönemlerde de Müslüman Kürtler Selçuklu Devlet yönetimine katılmış ve Selçuklu devletlerine bağlı kalmıştır. İki Müslüman halk İslam kardeşliği çerçevesinde aynı coğrafyada iç içe geçmiş ve birlikte yaşamıştır. Kürtler ve Türklerin kaderi aynı zaman diliminde kesişmiş tarihi birlikte yapmış ve yazmıştır.
165-202

REFERENCES

References: 

AHMED B. MAHMUD, Selçuk-nâme (Haz. E. Merçil), İstanbul 1977.
AĞACANOV, Sergey Grigoreviç, Selçuklular, (Çev. E.N. Necef- A. R. Annaberdiyev), İstanbul 2006.
AĞACANOV, S. Grigoreviç, Oğuzlar, (E. N. Necef- A. Annaberdiyev), İstanbul 2004.
ALİ MUHAMMED SALLÂBİ, Devlet’i Selâçika, Beyrut 2007.
Batur, D. Ahsen, Kürdoloji Yalanları, İstanbul 2011.
BROSSET, Marie F. , Gürcistan Tarihi, (Haz. Erdoğan Merçil), Ankara 2003.
EBU ABDULLAH MUHAMMED EL- AZİMÎ, Azimî Tarihi, (Haz. Ali Sevim), Ankara 1988. EBU’L- HÜSEYN MUHAMMED İBNİ AHMED İBNİ CÜBEYR EL-KİNANİ, Rıhlet-i İbn Cübeyr, Beyrut 1986.
EBU’L- FAZL BEYHÂKÎ, Târihi Beyhâkî, Beyrut 1982.
EBU’L- ÂLÂ EL- MEVDUDİ, Selçuklular Tarihi, (Ter. A. Genceli), c. I, Ankara 1971.
EL-MUKADDESİ, Ahsen ‘üt- Tekâsim fi Marifet’il- Ekâlim, Dımışk, 1980.
EL- UTBİ, The Kıtab-ı Yamını, (Çev. J. Reynolds), Londra ?
EPREHEM- ISA YOUSIF, Süryâni Vakanüvisler, (Çev. M Aslan), İstanbul 2009.
GREGORY ABU’L- FARAC, Abu’l- Farac Tarihi, (Çev. Ö. Rıza Doğrul), c. I, Ankara 1999.
GÖYÜNÇ, Nejat, DİA Diyarbakır, c. 9, İstanbul 1994.
HAMDULLAH MÜSTEVFİ, Tarihi Güzîde, (Tahkik, Abdulhüseyn Nevai), Tahran 1381.
HAMDULLAH MÜSTEVFİ, Nüzhet’ül- Kulûb, (Çev. G. Le Strange) Leyden, 1919.
İBN BELHİ, Farsnâme, (Edıted By G. LE Strange- R. A. Nıcholson), London 1921.
İBNÜ’L- EZRAK, Mervanî Kürtleri Tarihi, (Çev. M. Emin Bozarslan), İstanbul 1990.
İBNÜ’L- ESİR, el-Kâmil fi’t-Tarih, (Çev. A. Özaydın), c. 9, İstanbul 1987.
İBN HALDUN, Tarihi İbn Haldun, c. 3, 4, Beyrut, 1971.
İBN KESİR, El- Bidâye ve’n-Nihâye, (Çev. M. Keskin), c. 11, İstanbul 2000.
İBN-İ MİSKEVEYH, Tecârib el- Ümem, c. 7, Kahire 1916.
İBN TAĞRİBERDİ, En- Nücum Zâhire fi Mülûk ve’l-Kâhire, c. 1.
201
Bekir BİÇER
KEMÂLEDDİN İBN-İ ADİM, Buğye et-Taleb fi Tarihi Haleb, (Haz. A. Sevim), Ankara 1976.
KERİMÜDDİN AKSARAYİ, Müsâmeretü’l- Ahbâr, (Çev. M. Öztürk), Ankara 2000.
KIRZIOĞLU, M. Fahrettin, Kürtler, Ankara 1964.
KÖYMEN, M. Altay, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, c. I, Ankara 1993.
MUHAMMED EMİN ZEKİ BEG, Kürtler ve Kürdistan Tarihi, (Çev. Komisyon), İstanbul 2011.
LAZEREV, M. S. - Mıhoyyan Ş. X, Kürdistan Tarihi, (Çev. İbrahim Kale), İstanbul 2010.
MUHAMMED ABDÜLAZİM YUSUF EBU’N NASR, Selaçika Tarihuhum es- Siyasi ve’l- Askeri, 2001.
MİNORSKY, V. , Kürtler ve Kürdistan, (Tercüme Komisyon), İstanbul 1996.
NÂSIR-I HÜSREV, Sefernâme, (Çev. A. Tarzı), İstanbul 1950.
NİZAMÜLMÜLK, Siyasetnâme, (N. Bayburtlugil), İstanbul 1987.
PESELLOS, Mıkhail, Mıkhail Pselles’un Khronographıas’sı, (Çev. Işın Demirkent), Ankara 1992.
RİPPER, Thomas, Diyarbakır Merwanileri (Çev. Bahar Ş Fırat), İstanbul 2012.
SADRUDDİN ALİ EL- HÜSEYNİ, Ahbârüd-Devleti’s- Selçukiyye, (Çev. N. Lugal), Ankara 1999.
SEVGEN, Nazmi, Türk Beylikleri, TKAE yayınları, Ankara 1982.
SIBT İBNÜ’L- CEVZİ, Mir’âtü’z-Zaman fi Târihi’l- Âyân’da Selçuklular, (Ter. A. Sevim), Ankara 2011.
SIBT İBN’ÜL- CEVZİ, Muntazam, Beyrut, c. 6.
SÜMER, Faruk, Safavî Devleti’nin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türklerinin Rolü, Ankara 1992.
SÜMER, Faruk, Oğuzlar, İstanbul 1992.
ŞEMSEDDİN EBU ABDULLAH B. KAYMAZ EZ- ZEHEBİ, Siyer-i Âlâm ve’n- Nübelâ, (Tahkik, Ş. Arnavut), c. 42.
ŞEŞEN, Ramazan, Selahattin Devrinde Eyyubiler Devleti, İstanbul 1983.
TANERİ, Aydın, Türkistanlı Bir Türk Boyu Kürtler, Ankara 1983.
TUFANTOZ, Abdurrahim, Ortaçağ’ da Diyarbakır (Mervanoğulları), Ankara 2005.
Selçuklular ve Kürtler 202
TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk- İslam Medeniyeti, İstanbul, 1980.
TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2004.
URFALI MATEOS VAKAYİ-NÂMESİ VE PAPAZ GRİGOR’UN ZEYLİ, (Çev. H. D. Andreasyan), Ankara 2000.
YAKUT EL- HAMEVÎ, Mu’cem’ül- Büldan, (Tahkik Nâşirûn), Dar’us sadr, c. 4, Beyrut 1957.
YAZICIZÂDE ALİ, Tevârih-i Âl-i Selçuk, (Haz. A. Bakır), İstanbul 2009.
YİNANÇ, Mükremin Halil, Selçuklular Devri, İstanbul 1944.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com