You are here

Home » Content

DÌVÁNU LUáÁTİ ’T-TURK’Ü ARAP SÖZLÜKÇÜLÜĞÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME

ASSESSMENT OF COMPENDIUM OF THE TURKIC DIALECTS (=Dīwān luġāt at-Turk), IN TERMS OF ARABIC LEXICOGRAPHY

Journal Name:

  • The Journal of Academic Social Science Studies

Publication Year:

  • 2013
DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS_666

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
In Arab language such words as muècam, kāmūs, luġat correspond to the word dictionary. The beginning of the lexicography in Arab language corresponds to the time, when Prophet Muhammed gave explanations to the unknown words from the Koran and legends, and those who was listening Prophet’s sermons, having learned these words by heart wrote them down and retold. The first work devoted to this theme was written by إت ػثاط ibn èAbbās named “غش ٠ة ا مٌشآْ àarīb al-úurān”. Such works as ‚وراب الإتً Kitāb al-ibil‛, ‚وراب ا خٌ ١ً Kitāb al-òayl‛, ‚وراب ا ؽٌششاخ Kitāb al-óaşarāt‛, wrote by linguists: abū óayrat al-aèrabī, abū mālik èamr bin kirkira, abū èamr aş-şaybānī, al-asmaèī, abū zayd al-anãārī. These dictionaries consist of words, which are divided on topics. They were collected by linguists in II century according to Muslim calendar of Bedouins in desert. Works headed by the dictionary ‚وراب ا ؼٌ ١ٓ Kitāb al-ʿayn “Book of the [Letter] ʿAyn‛ written by al-Khalil ibn Ahmad compile the third part of the dictionary’s work. Words in these works are arranged in determined order and method. The work ‚Compendium of The Turkic Dialects (=DìwÀn luġÀt at-Turk)‛ in this work was compared with the full Arab dictionary “وراب ا ؼٌ ١ٓ Kitāb al-ʿayn “Book of the [Letter] ʿAyn”. Their similarities and differences were established. “Dīwān luġāt at-Turk” was also compared with the dictionary “ د ٠ِٛا الأدب Diwān al-adab”. Mahmud Kashgarskiy was under the influence of this work when he was writing his own.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Arap dilinde sözlük muècam1, úÀmÿs2, luġat, gibi sözcüklerle3 ifade edilmektedir. Arap dilinde sözlük çalışmalarının başlangıcı, Kur’an ve hadislerde geçen anlamı bilinmeyen kelimelerin Peygamber sm. tarafından açıklanması ve bunların sahabeler tarafından ezberlenerek yazılması ve rivayet edilmesi ile başlar. Bu konuda ilk eser إت ػثاط İbn èAbbÀs’ın غش ٠ة ا مٌشآْ àarìbu ’l-úuréÀn adlı eseridir4. Sözlük çalışmalarının ikinci evresini abÿ óayratu ’l-aèrabì, abÿ mÀlik èamr bin kirkìra, abÿ èamr aş-şaybÀnì, al-asmaèì, abÿ zayd al-anãÀrì vb. dilcilerin Hicrî ikinci asırda, çöle giderek bedevîlerden derledikleri kelimeleri konularına göre bir araya getirme çalışmaları oluşturur: وراب الإتً KitÀbu ’l-ibil, وراب ا خٌ ١ً kitÀbu ’l-òayl, وراب ا ؽٌششاخ kitÀbu’l-óaşarÀt gibi. Arapça sözlük çalışmalarının üçüncü kısmını al-òalìl bin aómad’in yazdığı وراب ا ؼٌ ١ٓ kitÀbu ’l-èayn ile başlayan ve kelimelerin sıralanışında belirli bir düzen ve yöntem dâhilinde yapılan eserler oluşturur5. Bu çalışmada, د ٠ٛا غٌح ا رٌشن DivÀnu luàÀti ’t-Turk, Arapça ilk tam sözlük olan وراب ا ؼٌ ١ٓ KitÀbu ’l-èayn6 ile karşılaştırılmış, benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuş; ayrıca KÀşàarlı Maómÿd’un DLT’yi yazarken etkilendiği öbür Arapça sözlük olan DivÀnu ’l-adab د ٠ِٛا الأدب ile mukayese edilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_pp_.pdf
  • 3
529-545
  • Turkish

REFERENCES

References: 

ATAY, Hüseyin - Mustafa ATAY - İbrahim ATAY: Arapça-Türkçe Büyük Lûgat: I. Ankara 1964, 511 s. II, Ankara 1968, 511-1166. s.; III, Ankara 1981, 530 s.
ad-DAHAH, Antoine: A Dictionary Of Universal Arabic Grammar [Revised by: Elias Matar Controlled by: Dr. George M. Abdulmassih]: Beirut 1990.
DANKOFF, Robert [MAHMUD al-KÂŞGARÎ]: Compendium of The Turkic Dialects (DíwÀn LuàÀt at-Turk): Edited and Translated with Inroduction and Indices Robert DANKOFF in collaboration with James KELLY / al-KÂŞGARÎ, Mahmud: Türk Şiveleri Lugat, (Divanü Lugati‟t-türk) İnceleme Tenkidli Metin İngilizce Tercüme Dizinler: Harvard I. Kısım 1982, XI+416 s. II. Kısım 1984, III+381 s. III. Kısım 1985 337 s. Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları 7. Türkçe Kaynaklar: VII.
DURMUŞ, İsmail: “Arapça Sözlük Yazımı: Farklı Yöntem ve Türler”, Türkiye’de ve Dünyada Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslar Arası Sempozyumu Bildirileri: İstanbul Ekim 2010, 1. Basım. 334-343. ss.
EMERS, Robert: Arabic Grammars of Turkic, The Arabic Linguistic Model Applied to foreign languagaes & translation of Hebrew Abÿ ÓayyÀn al-éandulÿsì’s kitÀb al-éidrÀk li-lisÀn al-éatrÀk: Leiden Boston Köln 1999, 494 s. Brill.
EREN, [Ali] Cüneyt: “Arapça Alfabetik Sözlüklerin Tanıtımı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi: Samsun 2009, IX. c. Sayı: 1 129-151. ss.
EREN, [Ali] Cüneyt: “Arapça Sözlükleri Kullanma Usûlü”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi: Samsun 2009, IX. c. Sayı: 4, 149-161. ss.
al-FĀRĀBĪ, abì ibrÀhìm isóÀú bin ibrÀhìm (ö. 350): DivÀnu’l-adab [taóúìú: ad-duktur aómad muòtÀr èumar; ad-duktur ibrÀhìm anìs]: macmaèu ’l-luġati ’l-èrabiyya, Bayrÿt-LubnÀn 2003, I. c. 482 s., II. c. 503 s., III. c. 471 s., IV. c. 265 s.
al-FĪRŪZĀBĀDĪ, Macdu ‟d-dìn Abÿ ÙÀhir Muóammad b. Yaèúÿb: al-UúyÀnÿsu ’l-Basìù fi Tarcamati ’l-ÚÀmÿsi ’l-Muóìù: Çeviren: CENĀNĪOGLU Aómed èĀãım, İstanbul I: é-r2 1268, [II]+943 s. II: r-ú2 1269, [II]+939 s. III: ú-v2 1272, [II]+975 s.
al-ÒALĪL bin AÓMAD, li-abì èabdu ‟r-raóman al-òalìl bin aómad al-farÀhìdì (100-175): kitÀbu’l-èayn [taóúìú: ad-duktur mahdì al-maòrÿmì; ad-duktur ibrÀhìm as-samrÀì]: muéassasatu’l-èalÀ li-l-maùbÿèÀt, Bayrÿt-LubnÀn 1988, I. c. 382 s., II. c. 368 s., III. c. 440 s., IV. c. 473 s., V. c. 464 s., VI. c. 326 s., VII. c. 496 s., VIII. c. 486 s.
HAYWOOD, John A.: Arabic lexicography: its history, and its place in the general history of lexicography: Leiden, 1960, vi+141 s. E. J. Brill.
İbnu ‟L-MANÔŪR, Abÿ ’l-Faøl CamÀlu ’d-dìn b. Muóammad b. Mukarram aù-Ùancì: LisÀnu’l-èArab: [úahira] 1300; (Nşr. èAbdu ’llÀh al-ALAYLI- Yÿsuf ÒAYYÀÙ), Bayrÿt 1988, I-VII. c.
İŞLER, Emrullah: “Dîvânu Lugâti ‟t-Türk‟teki Arapça Etkisi”, Kâşgarlı Mahmud Kitabı: Ankara 2008, 163-171. ss. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü: 3169, Anma ve Armağanlar Dizisi: 11.
KAÇALİN, Mustafa S.: “Abdullah Sabri Karter‟in Dîvânu Lugâti ‟t-Türk Çevirisi Üstüne”, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türklük Araştırmaları Dergisi: İstanbul 1998, 8. sy. 249-252. ss.
Dìvānu Luġāti ’t-Turk’ü Arap Sözlükçülüğü Açısından Değerlendirme
545
KAÇALİN, Mustafa S.: “Divanü Lügati ‟t-Türk Üzerine Birkaç Söz”: Türk Dili:Ankara 2008, 536-549. ss.
[KÂŞGARLI MAHMUD]: Dîvânu Lugâti ’t-Turk: İstanbul 1333, I, 436 s.; 1333, II, 319 s.; 1335, III, 452 s.
[KÂŞGARLI MAHMUD]: Dîvânu Lugâti ’t-Turk: [Millet Ktp. Arapça Kit. 4189. sy.‟dan] Tıpkıbasım/Faksimile Ankara 1990, 1a-319b yr. Kültür Bakanlığı Yayınları/1205. Klasik Eserler Dizisi/11.
ÖZTÜRK, Faruk: “Arapçadan Türkçeye Geçmiş Kelimeler ve Kullanım Özellikleri (I)”, Dil Dergisi: Ankara 1996 (Eylül), sayı: 47. 20-28. ss.
ÖZTÜRK, Faruk: “Arapçadan Türkçeye Geçmiş Kelimeler ve Kullanım Özellikleri (II)”, Dil Dergisi: Ankara 1996 (Ekim), sayı: 48. 25-31. ss.
ÖZTÜRK, Faruk: “Arapçadan Türkçeye Geçmiş Kelimeler ve Kullanım Özellikleri (III)”, Dil Dergisi: Ankara 1996 (Aralık), sayı: 50. 66-76. ss.
ÖZTÜRK, Faruk: DivÀnu luàÀti ’t-Turk’ün Arap Sözlükçülüğüne Göre İncelenmesi: Bişkek, 2010, XX+30+676 s. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkoloji Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktorluk Tezi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com