You are here

HİTİT DÖNEMİ’NDE DEĞİŞİM ARAÇLARI VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ

BASIC MEDIUMS OF EXCHANGE AND UNITS OF MEASUREMENT IN THE HITTITE PERIOD

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2025
Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
We observe the use of metal as the most important mediums of exchange in the economic system implemented in Anatolia in the Hittite Period. The same economic system developed various units of weight and measurement in the sense of control mechanisms to create fixed equivalence in the mediums of exchange. Weighing stones obtained in various settlements of Anatolia since the Early Bronze Ages are of importance since they reveal the commercial relationships between Anatolia and the other regions, and the philological documents proving the use of various weights and units of measurement obtained from the Hittite Period provide important clues about how and by whom the control mechanisms were operated in Anatolia of the Period. When we observe the areas of use of the weights and the units of measurement and the methods of pricing determined by the laws in the cuneiform scripts in Hittite language, the units of weight and measurement used as control mechanisms were developed to a large extent by central structures, palaces or temples. In the vow scripts, diplomatic texts or pray texts in Hittite language, the weights and the measurements of the goods presented to the palaces or the temples were inspected and recorded in a very strict sense. Weight and measurement systems served the use of various goods for the exchange as a fixed equivalent and the emergence of the value of the goods in terms of mediums of exchange. In this sense, the most important medium of exchange became silver in the Hittite Period. The purchasing power of 1 šekel silver became the most important criterion to calculate the circulation of the goods both in theory and in practice. Other than silver, almost all metals functioned as mediums of exchange as salaries or prizes and exchange of diplomatic presents. Metals that got into the circulation were used as a fixed equivalent in the form of nuggets or ‚finished goods‛ (commodity money).
Abstract (Original Language): 
Hititler döneminde Anadolu’da uygulanan ekonomik sistemde en önemli değişim araçları olarak metal kullanımını görmekteyiz. Aynı ekonomik sistem, değişim araçlarında sabit eşitliği oluşturmak amacıyla kontrol mekanizmaları anlamında çeşitli ağırlık ve ölçü birimleri geliştirmiştir. Erken Bronz Çağlarından beri Anadolu’nun çeşitli yerleşimlerinde ele geçen ağırlık taşları, Anadolu ve diğer bölgeler arasındaki ticari ilişkileri açığa çıkarması bakımından önem taşımakta olup, Hititler döneminde ele geçen çeşitli ağırlıklar ve ölçü birimlerinin kullanımına dair kanıt oluşturan filolojik belgeler, dönemin Anadolu’sunda kontrol mekanizmalarının nasıl ve kimin tarafından işletildiğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Hititçe çivi yazılı belgelerde, ağırlıkların ve ölçü birimlerinin kullanım alanları ve yasalarla belirlenmiş ücretlendirme yöntemlerine baktığımızda, kontrol mekanizmaları olarak kullanılan ağırlık ve ölçü birimleri, büyük oranda merkezi yapılar, saray ya da tapınaklar tarafından üretilip geliştirilmişlerdir. Hititçe adak metinlerinde, diplomatik metinlerde ya da dua metinlerinde saraya ya da tapınağa sunulan malların ağırlıkları ve ölçüleri çok sıkı anlamda denetlenip kaydedilmiştir. Ağırlık ve ölçü sistemleri çeşitli malların sabit eşit olarak değişimde kullanılmasına ve malların değişim aracı değerinin ortaya çıkmasına hizmet etmiştir. Bu anlamda Hititler döneminde en önemli değişim aracı gümüş olmuştur. 1 šekel gümüşün satın alma gücü hem teoride hem de pratikte malların dolaşımını hesaplamak için en önemli kıstas olmuştur. Gümüşün dışında vergi ödemelerinde, ücret ya da mükâfat olarak ve diplomatik hediyeleşmede hemen hemen tüm metaller değişim aracı işlevi görmüştür. Dolaşıma giren metaller külçe veya ‚bitmiş mal‛ (mal para) formunda sabit eşit olarak kullanılmışlardır.
813
832

REFERENCES

References: 

ALBERTI, M.E., 2003, ‚Weighting and Dying between East and West Weighting Materials from LBA Aegean Funerary Context‛, Metron Measuring the Aegean Bronze Age, Proceeding of the 9th Interantinal Aegean Conference, New Haven, Yale University, 18-21 April 2002, (ed. K.P. Foster, R. Laffineur): 277-285, Plate, LVI-LVIII. ALP, S., 2001, Hitit’lerin Mektuplaşmaları, Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul. ALPARSLAN, M., DOĞAN-ALPARSLAN, M., 2009, ‚Die Bedeutung von Zinn im Licht der hethitischen Texte: Hitit Çivi Yazılı Belgeler Işığında Kalayın Önemi‛, TÜBA-AR 12: 183-188. ARCHI, A., 1988a, Archivi Reali Di Ebla VII, Testi Amministrativi: Registrazioni Di Metalli E Tessuti (Archivio L. 2769), Missione Archaeologica Italiana in Siria, Roma. ARCHI, A., 1988b, ‚Prices, Workers’ Wages and Maintenance at Ebla‛, AoF XV, Berlin: 24-29. BASS, G.F., 1967, Cape Gelidonya: A Bronze Age Shipwreck, Philedelphia. BİLGİ, Ö., 2003, ‚Anatolian Weights and Measures in the Pre-Classical Age‛, Anatolian Weights and Measures, Suna & İnan Kıraç Mediterranean Civilizations, İstanbul: 16-22. BİLGİÇ, E., Et al., 1990, Ankara Kültepe Tabletleri (AKT) I, Türk Tarih Kurum Yayınları, Ankara. BİLGİÇ, E., BAYRAM, S., 1995, Ankara Kültepe Tabletleri (AKT) II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. BLAŽEK, V., 1999, Numerals. Comparative-Etymological Analyses and Their Implications. Masaryk University, Brno.
Hitit Dönemi’nde Değişim Araçları ve Ölçü Birimleri 829
BOEHMER R.M., 1972, Die Kleinfunde von Boğazköy: Aus den Grabungs-kampagnen 1931-1939 und 1952-1969, (Wissenschaftliche Veröffentlichungen der Deutschen Orient-Gesellschaft-Leipzig), Berlin. BOEHMER, R.M., 1979, Die Kleifunde aus der Understadt von Boğazköy: Grabungskampagnen 1970-1978, Berlin. BRYCE, T., 2005, The Kingdom of the Hittites, Oxford University Press. CZICHON, R.M., 1996, ‚Ein sog. Entengewicht und Ein Skulpturenfragment aus Boğazköy‛, in: J. Seher, Die Ausgrabungen in Boğazköy /Hattuscha 1995, ArchAnz: 359-362. DELOUGAZ, P., Et al., 1967, Private Houses and Graves in the Diyala Region, OIP 88, Chicago. DERCKSEN, J.G., 2005, ‚Metals According to Documents from Kültepe-Kanish Dating to the Old Assyrian Colony Period‛, Anatolian Metal III, (ed. Ü. Yalçın), Bochum: 17-34. DE ROOS, J., 2007, Hittite Votive Texts, Eisenbrauns. DE ROOS, J., 2008, ‚Weights and Measures in Hittite Texts‛, Anatolica 34: 1-6. DÖNMEZ, S., 2013, Hitit Döneminde Anadolu’da Değişim Aracı Olarak Kullanılan Madenler, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. EMRE, K., 1978, Yanarlar: Afyon Yöresinde Bir Hitit Mezarlığı-A Hittite Cemetery Near Afyon, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara. ERKANAL-ÖKTÜ, A., 2006, ‚Panaztepe’de Bulunan Kurşun Külçenin/Ağırlığın Madencilikte Yer ve Önemi‛, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 23: 1-20. ERKUT, S., 1983, Çiviyazılı Boğazköy Kaynaklarına Göre Hitit Çağında Demir, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. FLOREANO, E., 2001, ‚ The Role of Silver in the Domestic Economic System of the Hittite Empire‛, AoF 28, Berlin: 209-235. GALE, N.H., STOS-GALE, Z. A., 2006, ‚Uluburun Batığı Bakır Külçelerinin Kaynak Analizi ve Geç Tunç Çağı’nda Akdeniz Metal Ticareti‛, Uluburun Gemisi: 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, (ed. Ü. Yalçın, C. Pulak, R. Slotta), Bochum: 119-133. GESTOSO-SINGER, G., 2010/2011, ‚Forms of Payment in the Amarna Age and in the Uluburun and Cape Gelidonya Shipwrecks‛, UF 42: 261-277.
830 Sevgi DÖNMEZ
HOREJS, B., 2009, ‚Metalworkers at the Çukuriçi Höyük? An Early Age Mould and a ‘Near Eastern Weight’ from Western Anatolia‛, Universitätsforschungen Zur Prähistorischen Archäologie 169, (ed. T.L. Kienlin, B.W. Roberts), Bonn: 358-368. KEMPINSKI, A., KOŠAK, S., 1977, ‚Hittite Metal ‚Inventories‛ (CTH 242) and Their Economic Implications‛, Tel Aviv 4: 87-93. KINAL, F., 1970, ‚Gelidonya İngotları‛, Atatürk Konferansları II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 119-130. KLENGEL, H., 1986, ‚The Economy of the Hittite Household (É)‛, Oikumene 5, Budapest: 25-27. KNAPP, A.B., 2011, ‚Cyprus, Copper, and Alashiya‛, Metallurgy: Understanding How, Learning Why, Studies in Honor of James D. Muhly, Prehistory Monographs 29, (ed. P. P. Betancourt, S. C. Ferrence), Philadelphia, Pennsylvania: 249-254. KOŠAK, S., 1982, Hittite Inventory Texts, Heidelberg. KOŞAY, H.Z., AKOK, M., 1950, ‚Amasya Mahmatlar Köyü Definesi‛, Belleten XIV/53,54,55,56, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 481-485, Lev. XL-XLI. MÜLLER-KARPE, A., 2006, ‚Hititler’de Metal Külçeler‛, Uluburun Gemisi: 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, (ed. Ü. Yalçın, C. Pulak, R. Slotta), Bochum: 487-494. ÖZDAŞ, H., Et al., 2012, ‚2010 Yılı Gelidonya Batığı Kazısı‛, XXXIII. Kazı Sonuçları Toplantısı 3. Cilt, Ankara: 115-126. ÖZTAN, A., 1997, ‚Acemhöyük Gümüş Hazinesi‛, Belleten LXI/231, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 233-271. ÖZGÜÇ, N., 1995, ‚Silver and Copper Ingots from Acemhöyük‛, In Beitrage zur kulturgeschichite vorderasiensi Festschrift für Rainer Michael Boehmer: 513-519. PARISE, N.F., 1984, ‚Unit{ Ponderali E Rapporti Di Cambio Nellla Siria Del Nord‛, Circulation of Goods in Non-Palatial Context in The Ancient Near East, Edizioni Dell’Ateneo, Roma: 125-138. PEYRONEL, L., 2010, ‚Ancient Near Eastern Economics: The Silver Question Between Methodology and Archaeological Data‛, Proceedings of the 6th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, Wiesbaden: 925-948. PEYRONEL, L., 2012, ‚Resources Exploitation and Handicraft Activities at Tell Mardikh-Ebla (Syria) during the Early and Middle Bronze Ages‛, Proceedings of the 7th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, London 12th-16th April 2010, Vol. I, Wiesbaden: 475-496.
Hitit Dönemi’nde Değişim Araçları ve Ölçü Birimleri 831
POWELL, M.A., 1978, ‚A Contribution to the History of Money in Mesopotamia prior to the Invention of Coinage‛, Festschrift Lubor Matouš II, Herausgegeben von B. Hruška, G.Komoróczy, Budapest: 211-241. POWELL, M.A., 1996, ‚Money in Mesopotamia‛, JESHO 39: 224-242. PULAK, C., 2006, ‚Uluburun Batığı‛ Uluburun Gemisi: 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, (ed. Ü. Yalçın, C. Pulak, R. Slotta), Bochum: 57-104. RAHMSTORF, L., 2006, ‚In Search of the Earliest Balance Weights, Scales and Weighing Systems from the East Mediterranean, the Near and Middle East‛, Weights in Context: Bronze Age Weighing Systems of Eastern Mediterranean Chronology, Typology, Material and Archaeological Contexts, Proceedings of the International Colloquium Roma 22nd-24th November 2004, (ed. M. E. Alberti, E., Ascalone, L. Peyronel), Istituto Italiano di Numismatica, Roma: 9-45. RAHMSTORF, L., 2009, ‚Early Bronze Age Balance Weights from Tarsus, Alişar Höyük and Other Sites‛, XXVI. Araştırma Sonuçları Toplantısı, II. Cilt, Ankara: 201-210. RAHMSTORF, L., 2010, ‚The Concept of Weighing During the Bronze Age in the Aegean, the Near East and Europe‛, The Archaeology of Measurement: Comprehending Heaven, Earth and Time in Ancient Societies, (ed. I. Morley, C. Renfrew), Cambridge University Pres, Cambridge-New York: 88-105. RAHMSTORF, L., 2012, ‚Control Mechanisms in Mesopotamia, the Indus Valley, The Aegean and Central Europe, c. 2600-2000, and the Question of Social Power in Early Complex Societies‛, Alternatives to Hierarchical Sytems in Modelling Social Formations, International Conference at the Ruhr-Universität Bochum, Germany October 22-24, 2009, Universitätsforschungen Zur Prähistorischen Archäologie, Bochum: 311-326. RATNAGAR, S., 2003, ‚Theorizing Bronze-Age Intercultural Trade: The Evidence of the Weights‛, Paléorient 29: 79-92. REYHAN, E., 2009, ‚Hititlerde Devlet Gelirleri, Depolama ve Yeniden Dağıtım‛, Gazi Akademik Bakış 2:157-174. RÜSTER, C., NEU, E., 1989, Hethitisches Zeichenlexikon. Inventar und Interpretation der Keilschriftzeichen aus den Boğazköy-Texten, StBoT II, Wiesbaden. SIEGELOV[, J., 1988, ‚Ein Adlergewicht den Sammlungen des Britisches Museums‛, Documentum Asiae Minoris Antiquae Festschrift für Heinrich Otten zum 75. Wiesbaden: 317-326. SIEGELOV[, J., 2005, ‚Metalle in hethitischen Texten‛, Anatolian Metal III, (ed. Ü. Yalçın), Bochum: 35-39.
832 Sevgi DÖNMEZ
SIEGELOV[, J., TSUMOTO, H., 2011, ‚Metals and Metallurgy in Hittite Anatolia‛, Insights into Hittite History and Archaeology, Colloquia Antiqua 2, (ed. H. Genz, D.P. Mielke), Leuven-Paris-Walpole, MA: 275-299. SINGER, I., 2002, Hittite Prayers, Leiden-Boston-Köln. SINGER, I., 2006, ‚Ships Bound for Lukka: A New Interpretation of the Companion Letters RS. 94.2530 and RS. 942523‛, AoF 33, Berlin: 242-262. ŞEYHOĞLU, İ., 2008, ‚A Review of the Units of Measurment and Their Usage the Hittite Texts, Law and Records‛, 12th World Congress of Accounting Historians, İstanbul: 83-102. TAŞ, İ., 2008, ‚Hititlerde Ölçü Birimleri ve Bunların Hitit Metinlerinde Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme‛, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1, 73-90. ÜNAL, A., 2007, Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü I-II, Hamburg. VAN DEN HOUT, T.P.J., 1987-1990, ‚Maβe und Gewichte‛, RIA VII, Berlin: 517-530. VON DER OSTEN, H.H., 1937, The Alishar Hüyük, Seasons of 1930-32, Part II, OIP XXIX, Chicago. YAKAR, J., 2007, Anadolu’nun Etnoarkeolojisi: Tunç ve Demir Çağlarında Kırsal Kesimin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Çev: S.H. Riegel, Homer Yayınları, İstanbul. ZACCAGNINI, C., 1986, ‚The Dilmun Standart and Its Relationship with Indus and Near Eastern Weight Systems‛ Iraq 48, Published by British School of Archaeology in Iraq, London: 19-23.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com