You are here

Home » Content

MODERNLEŞME DÖNEMİ OSMANLI TAŞRA MEDRESELERİ: KASTAMONU MEDRESELERİ VE TAŞRADA MEDRESE HAYATI

Journal Name:

  • Karadeniz Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2012

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Madrassas are one of the most important eduacation centers in Ottoman Empire. Since the establishment of the state, madrasa mission‐ important and effective members of the central and provincial justice, education and activities of the bureaucracy have monopolized the course of time, changed rapidly and formed a separate class called Ilmiye. Members of the central and provincial Ilmiye and educational institutions have an important function. it is important that they review various aspects of the madrasas. However, the madrasas and teachers are usually analyzed on the basis of the cities of Bursa and Edirne because these centers are very close to the capital. In this study, ıt ıs analyzed that one of the important educational centers of the madrassas in Kastamonu, from the first quarter of XIX. century to XX. century, the course programs, teaching methods and education books with the müderris and his students in the historical process of socioeconomic origins of the provincial‐central relations were gradually changed and transformed.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Osmanlı Devleti’nin önemli eğitim kurumlarından biri medreselerdir. Devletin kuruluşundan itibaren merkez ve taşrada önemli ve etkin görevler üstlenen medrese mensupları adalet, eğitim ve bürokrasi faaliyetlerini tekellerine almışlar; zamanla ilmiye sınıfı denilen ayrı bir zümreyi de oluşturmuşlardır. Merkez ve taşrada önemli görevler üstlenen ilmiye mensupları ve eğitim kurumları olan medreselerin çeşitli açılardan incelenmeleri önem arz etmektedir. Ancak, Osmanlı İmparatorluğu’nda medrese ve müderrisler genellikle İstanbul ve başkente yakın Bursa ve Edirne şehirleri esas alınarak incelenmiştir. Taşradaki medreselerin işleyişi konusunda ise az sayıda inceleme mevcuttur. Bu çalışmada, önemli eğitim merkezlerinden biri olan Kastamonu’daki medreseler, XIX. yüzyılın ilk çeyreğinden XX. Yüzyıla kadar, ders programları, öğretim metotları ve okudukları eserler ile müderris ve talebelerin sosyo‐ekonomik kökenleri yanında tarihsel süreç içinde giderek değişen ve başkalaşan taşra‐merkez ilişkileri incelenmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-modernlesme-donemi-osmanli-tasra-medreseleri-kastamonu-medreseleri-tasrada-medrese-hayati.pdf
  • 33
59
95
  • Turkish

REFERENCES

References: 

I.Arşiv Belgeleri
BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), ML.VRD.TMT.d.(Temettuat Defterleri): 3666;
4114; 4117/B; 4139; 4116/A; 4151; 3405; 2969; 4124/B; 4616; 4601;
2960; 3250; 4096; 4126; 4293; 4155; 4121/B; 4618; 2958; 4114/A; 4139;
4618; 4136; 4601; 3406; 2961; 3497; 4147; 4291; 4620; 4074; 4137; 3012;
4096; 4080.
BOA, ML.CRD.d.(Ceride Odası Defterleri): 4; 546.
BOA, NFS.d.(Nüfus Defterleri): 922: 88‐91; 1149: 341; 924: 82‐87.
TŞS(Trabzon Şer’iye Sicili): 2096: 47; 2101: 1; 2102: 34; 2103: 61; 2107: 121.
II. Süreli Yayınlar
Kastamonu: 5 Zi’l‐Kâde 1306/3 Temmuz Rumi 1305; 14 Şaban’ul Muazzam
1306, 3 Nisan Rumi 1305, 15 Nisan 1889; 7 Muharrem’ül‐Harem 1307/21
Ağustos Rumi 1305/ 2 Eylül 1889; 23 Zi’l‐kâde 1306/10 Temmuz Rumi
1305/23 Temmuz 1889; 6 Ramazan‐ı Şerif 1306/ 24 Nisan Rumi 1305/6
Mayıs 1889; 7 Zi’l‐hicce 1306/24 Temmuz Rumi 1305/6 Ağustos 1889; 28
Muharrem’ül‐Haram 1307/11 Eylül Rumi 1305/23 Eylül 1889; 21 Muharrem’ül‐
Haram 1307/4 Eylül Rumi 1305/16 Eylül 1889.
Hacı Hasan “ Serçe 250 Muallim
Hafızoğlu
Hafız Mehmed
Kastamonu/
Kebirler
Mah.
Kastamonu
İmam‐
Hatib‐
Vaiz
117
Hatiboğlu
Molla Osman
Kiraslı Kiraslı 7 391,5 225,5 Hatib
Hacıoğlu
Ömer
Balçıkhisarı Balçıkhisarı
16 425 345,5 Hatib
Esseyid
Hafız Mehmed
Ef.
Kastamonu/
Musa Fakih
Mah.
Kastamonu/
Musa
Fakih
Mah.
İmam
Beyazoğlu
Hasan
“ “ Muallim 250
Haliloğlu
Mehmed
Buğdam Hurucviran
Muallim 150
Kaleciklizâde
Lütfullah
Ef.
Kastamonu/
Deveciler
Mah.
İsmail
Bey Vakfı
Camii
Hatib 101
Molla Ahmedoğlu
Osman
Hatib Hatib 16 623 1021,5 İmam
Kara Ahmedoğlu
Şakir
Dere 8 240 270 Muallim 150
Kastamonu Medreseleri
93
Beyân’ül‐Hak: “Tarık‐ı Tedrisin Bervech‐i Âti Islâh ve Tesviyesine İhtiyacın Sebebi
Beyânındadır”, S.15/18 Zi’l‐Hicce 1324(1908): 322‐324; Mehmed Fatin,
“Tedrisat ve Medârisde İmtihanlar”, I/16, 25 Zi’l‐Hicce 1326/18 Ocak
1908: 359‐360.
Köroğlu: no.282, sene.6, 8 Zi’l‐hicce 1332/15 Teşrin‐i Evvel 1330; no.287, sene.
6, 15 Muharrem’ül‐Haram 1333/20 Teşrin‐i Sani 1330.
Sebilürreşad: Salih Vecdi, “Medreselerin Avâmil‐i İnhitatından Rağbetsizlik”,
XII/287, 14 Rebiü’l‐Âhir 1332/12 Mart 1914: 12‐13.
Sırât‐ı Müstakim: Musa Kazım, “Kütüb‐ı İslamiyenin İhtiyacât‐ı Asra Göre Islâh
ve Te’lifi, Beyne’l‐Müslimin Mezâhib‐i Muhtelifenin Tevhidi; Medreselerde
Tedrisâtın Islâhı”, C.III, S.54/1 Ramazan 1327/3 Eylül 1325: 22‐23.
III. Araştırma Eserler ve İncelemeler
(1291). Salnâme‐i Vilâyet‐i Kastamonu/1291, def’a.6, Kastamonu: Matbaâ‐i
Vilâyet‐i Kastamonu.
(1317). Salnâme‐i Nezâret‐i Maârif‐i Umûmiye, 1317, Dâr’ül Hilâfet’ül‐Âliye:
Matbaâ‐i Âmire.
(1319). Salnâme‐i Nezâret‐i Maârif‐i Umûmiye/1319, Dâr’ül Hilâfet’ül‐Âliye:
Matbaâ‐i Âmire.
(1321). Salnâme‐i Nezâret‐i Maârif‐i Umûmiye/1321, Dâr’ül‐Hilâfet’ül‐Âliye:
Matbaâ‐i Âmire.
(1334). İlmiye Salnamesi/1334, Birinci Def’a, Dâr’ül‐Hilâfet’ül Âliye: Matbaâ‐i
Âmire.
(1994). 438 Numaralı Muhasebe‐i Vilâyet‐i Anadolu Defteri (937/1530), (Bolu,
Kastamonu, Kengırı ve Koca‐ili Livaları), II, Ankara: Devlet Arşivleri Genel
Müdürlüğü Yayınları.
(1996). Tarih‐i Hayatım, (Haz. M.Bülent Varlık), Ankara: Kebikeç Yayınları.
(1998). Kastamonu Jurnal Defteri(1252‐1253/1836‐1837), I, (Haz.Abdulkerim
Abdulkadiroğlu, İ.Hakkı Aksoyak, Necip Fazıl Duru), Ankara: Devlet Arşivleri
Genel Müdürlüğü Yayınları.
(2006). Kastamonu Jurnal Defteri (1254‐1255/1838‐1839), (Haz. İ.Hakkı Aksoyak),
Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
“Mehmet İpşirli ile Medreseler ve Ulema Üzerine”, Türkiye Araştırmaları Literatür
Dergisi, C.6, S.12/2008: 451‐470.
ABDULAZİZ BEY (2000). Osmanlı Adet, Merasim ve Tabirleri, İstanbul: Tarih
Vakfı Yurt Yayınları.
ABDURRAHMAN ŞEREF EFENDİ (1985). Tarih Musahabeleri, (haz. Enver Koray),
Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ADIYEKE N. (2000). “Temettuât Sayımları ve Bu sayımları Düzenleyen Nizamnâme
Örnekleri”, OTAM, S.11: 769‐771.
ALTUNTAŞ Z. (2008). “Kevakibizâdeler: Osmanlılarda Bir Ulema Ailesi”, BSV
Bülten, S.67: 92‐112.
ATAY H. (1983). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi, İstanbul: Dergah Yayınları.
Abdullah Bay
94
BALTACI C. (1976). Osmanlı Medreseleri, İstanbul: İrfan Matbaası.
CEVDET PAŞA (1991). Tezakir (40 Tetimme), (Yay.Cavid Baysun), İstanbul: TTK.
ÇADIRCI M. (1985). “Osmanlı İmparatorluğunda Askere Almada Kur’a Usulüne
Geçilmesi: 1846 Tarihli Askerlik Kanunu”, Askeri Tarih Bülteni, S.10:70‐74.
ÇİFCİ F. (1995). Kastamonu Camileri‐Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler, Ankara:
Türkiye Diyanet Vakfı Kastamonu Şubesi Yayınları.
ERGENÇ Ö. (2005). XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ankara: Ankara Enstitüsü
Vakfı Yayınları.
FAROQHI S. (1973). “Social Mobility Among the Ottoman Ulema in the Late
Sixteenth Century”, IJMES, 4 (Printed in Great Britain): 204‐218.
GÜLDÖŞÜREN A. (2007). “Bir Osmanlı Ulema Ailesi: Arabzâde Örneği”, BSV
Bülten, S.65: 58‐76.
GÜRER A.Ş. (1996). Osmanlı Ulemasının III. Selim ve II. Mahmut Reformları Karşısındaki
Tavrı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
GÜRER A.Ş. (2003). Gelenekle Modernite Arasında Bir Meşrutiyet Şeyhülislamı:
Musa Kazım Efendi (1861‐1920), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Ankara.
İPŞİRLİ M. (2003). “Medrese”, DİA(Diyanet İslam Ansiklopedisi), XXVIII, Ankara:
Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 323‐333.
KARABEY T. (2007). “Bayburtlu Zihni’nin (1797‐1859) Meşhur Bir Koşmasına
Tahlili Bir Bakış”, Milli Folklor, Yıl.19,S.76: 65‐66.
KARAL E.Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı, Ankara: Devlet
İstatistik Enstitüsü Yayınları.
KUNT İ.M. (1978). Sancaktan Eyalete, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
KUSHNER D. (1987). “The Place of the Ulema in the Ottoman Empire Durıng the
Age of Reform (1839‐1918)”, Turcica, XIX: 52‐74.
KÜTÜKOĞLU M. (1995). “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından
Temettü Defterleri”, Belleten, C.LIX, S.225: 398.
KÜTÜKOĞLU M. (2000). XX. Asra Erişen İstanbul Medreseleri, Ankara: TTK.
MECDİ MEHMED EFENDİ (1989). Hadâ’ıku’ş‐Şakâ’ık (Şakâ’ik‐i Numaniye ve
Zeyilleri,1); Neşr. Abdulkadir Özcan), İstanbul.
MEHMED BEHCET (1341). Kastamonu Âsar‐ı Kadîmesi, İstanbul: Matbaa‐i Âmire.
MUSTAKİMZÂDE SÜLEYMAN SAADEDDİN (1978). Devhat ül‐Meşayih, İstanbul:
Çağrı Yayınları.
NEV’İZADE ATAYİ (1989). Hadâ’ıku’l‐Hakâik fi Tekmilet’ül‐Şakâik (Zeyl‐i Şakâik;
Şakâik‐i Numaniye ve Zeyilleri,2), (Haz. Abdulkadir Özcan), İstanbul.
ORTAYLI İ. (1981). “18. Yüzyılda İlmiye Sınıfının Toplumsal Durumu Üzerine
Bazı Notlar”, ODTÜ Gelişme Dergisi (1979‐80, Özel Sayı): 155‐159.
ORTAYLI İ. (2008). Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara: Cedit Neşriyat.
ORTAYLI İ. (2009). Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul: Timaş Yayınları.
Kastamonu Medreseleri
95
SARIKAYA Y. (2008). Merkez ile Taşra Arasında Bir Osmanlı Alimi Ebu Said El‐
Hadimi, İstanbul: Kitap Yayınevi.
SHAW S. J. (1980). “Ottoman Population Monument Durıng the Last Years of the
Empire 1885‐1914 Some Preliminary Remarks”, Osmanlı Araştırmaları, S.1:
191.
SOYLU E. (2004). 1840 ve 1844 Tarihli Temettuat Tahrir Defterleri Işığında Hadim’in
Sosyo‐Ekonomik Yapısı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul.
SÜLEYMAN SUDİ (1307). Defter‐i Muktesid, I, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
ŞAHİN İ. (2001). “Kastamonu”, DİA, XXIV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
ŞEMSEDDİN SAMİ (1314). Kamûs’ul‐Âlam, V, İstanbul: Mihran Matbaası.
UBICINI M.A. (1998). Osmanlı’da Modernleşme Sancısı, İstanbul: Timaş Yayınları.
UNAN F. (2000). “Osmanlı Medreselerinde Ulemanın Sosyal Tabanı ve Bunun
İlmi Verim Üzerindeki Etkisi Üzerine Bazı Düşünceler”, XII. Türk Tarih
Kongresi Bildirileri (Ankara, 12‐16 Eylül 1994), C.III, Ankara: 669‐676.
UNAN F. (2003). Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, Ankara: TTK.
ZILFI M.C. (2008). Osmanlı Uleması, (çev. Mehmet Faruk Özçınar), Ankara: Birleşik
Yayınevi.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com