You are here

Home » Content

DOĞU KARADENİZ KIPÇAKLARI

Journal Name:

  • Karadeniz Araştırmaları Dergisi

Publication Year:

  • 2015
DOI: 
http://dx.doi.org/10.12787/KARAM1003

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The eastern Black Sea Kiptchaks are one of the tribes leaving the deeepest impact in the history of the region. The Kiptchaks who moved to the region from Georgia at the end of the twelfth century are the strongest ones among the Christians living between Artvin and Trabzon in terms of military aspect. They actively took part in the fight to defend the region against the Muslims by collobarating with the Komnenos from the end of the thirteenth century on. In turn all the strategic spots leading to Trabzon from the south were given to them. The names that belong to Kiptchaks in the region explain these lines. It is understood from the Greek sources that they make up the majority of the Christians in the places where they settled down. They adopted the Islam when the Ottoman reign started. They have maintened their existence in the same places upto now. They have left an important effect up on the anthrolopogical, cultural and philological structure of the eastern Black Sea region.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Doğu Karadeniz Kıpçakları bölgenin tarihinde en derin iz bırakan toplulukların başında gelir. XII. yüzyılın sonlarında Gürcistan’dan yöreye göç eden Kıpçaklar, Artvin-Trabzon arasındaki Hristiyanlar arasında askerî bakımdan en güçlü unsur olmuşlardır. XIII. yüzyılın sonlarından itibaren Komnenoslarla işbirliği yaparak bölgenin Müslümanlara karşı savunmasında aktif olarak yer almışlardır. Bunun karşılığında Trabzon’a güneyden ulaşan bütün stratejik mevkiler Kıpçaklara verilmiştir. Bölgede Kıpçak ismi taşıyan yerleşim birimleri bu hatları tarif eder mahiyettedir. Yerleştikleri alanlardaki Hıristiyanların büyük kısmını oluşturdukları Rum kaynaklarından anlaşılmaktadır. Osmanlı dönemiyle birlikte büyük kısmı İslamiyet’i benimsemişlerdir. Günümüze kadar aynı yerlerde varlıklarını devam ettirmişlerdir. Bugün Doğu Karadeniz bölgesinin antropolojik, kültürel ve filolojik dokusundaki etkileri oldukça fazladır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-dogu-karadeniz-kipcaklari.pdf
  • 48
59
78
  • Turkish

REFERENCES

References: 

AKROPOLİTES George (2007). The History (nşr. R. Macrides), New York:
Oxford University Press.
ALASANİA Giuli (2002). “Gürcistan Kıpçakları”, Türkler, II, Ankara: s. 793-
797.
ALASANİA Giuli (2013). Gürcüler ve İslam Öncesi Türkler (nşr. N. Kaçarava
vd.), Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Karadeniz Araştırmaları
Enstitüsü Yayınları.
ALLEN W. E. D. (1971). A History of the Georgian People, London: Routledge
& Paul
BERDZENİŞVİLİ Nikoloz-Simon Canaşia (2000). Gürcüstan Tarihi (nşr. H.
Hayrioğlu), İstanbul: Sorun Yayınları.
BİLGİN Mehmet (2000). Doğu Karadeniz, Trabzon: Serander Yayınları.
BİLGİN Mehmet (2006). Sarıalizadeler (Sarallar), Trabzon: Serander Yayınları
BİLGİN Mehmet (1990). Sürmene Tarihi, İstanbul: Sürmene Belediyesi Yayınları.
BOSTAN M. Hanefi (2002). XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve
İktisadî Hayat, Ankara: TTK Yayınları.
BRENDEMOEN Bernt (2001). The Turkish Dialects of Trabzon, I, Oslo:
Unipub forlag.
BROSSET M. (2003). Gürcistan Tarihi (nşr. H. D. Andreasyan-E. Merçil), Ankara:
TTK Yayınları.
BRYER Anthony (1975). “Greeks and Türkmens: The Pontic Exception”,
Dumbarton Oaks Paper, 29: 113-149.
BRYER Anthony (1986). “Rural Society in Matzouka”, Continuity and Change
in Late Byzantine and Early Ottoman Society (nşr. A.Bryer-H. Lowry),
Washington: 53-95
BRYER Anthony (1964). “Trebizond and Rome”, Archeion Pontou, 26: 290-
307.
CAFEROĞLU Ahmet (1994). Kuzeydoğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar
Ordu, Giresun, Trabzon, Rize ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları.
CÖHÇE Salim (1988). “Doğu Karadeniz Bölgesinin Türkleşmesinde Kıpçakların
Rolü”, Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi (Samsun 13-17
Ekim 1986) Bildirileri, Samsun: 477-484.
ÇAPA Mesut-Veysel Usta (1995). Milli Mücadelede Trabzon Vilayetiyle Yazışmalar,
Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları.
DULAURİER M. Eduard (1928). “Ermeni Müverrihlerine Nazaran Moğollar”,
Türkiyat Mecmuası, II: 139-217.
İbrahim Tellioğlu
76
DULAURİER M. Eduard (1936). “Ermeni Müverrihine Göre Moğollar” (nşr.
M. K. Ayas), Türkiyat Mecmuası, V: 27-48.
EBU’L FİDA İmâdu’d-Din İsmail (1864). Tarih, II, İstanbul.
ERÖZ Mehmet (1984). “Sosyolojik Yönden Türk Yer Adları”, Türk Yer Adları
Sempozyumu (Ankara 11-13 Eylül 1984) Bildirileri, Ankara: 43-53.
FALLMERAYER Jacop Philip (2002). Doğu’dan Fragmanlar (nşr. H. Salihoğlu),
Ankara: İmge Kitabevi.
FALLMERAYER Jacop Philip (2011). Trabzon İmparatorluğunun Tarihi (nşr.
A. C. Eren vd.), Ankara: TTK Yayınları.
FİNLAY George (1851). The History of Greece and of the Empire of Trebizond,
London: William Blackwood and Sons.
GILL Joseph (1964). Personalities of the Council of Florence and Other
Essays, New York: Barnes & Noble.
GOLDEN Peter B. (2002). Türk Halkları Tarihine Giriş (nşr. O. Karatay),
Ankara: KaraM Yayınları.
GUMİLȄV L. N., Eski Ruslar ve Büyük Bozkır Halkları, I, (nşr. A. Batur), İstanbul:
Selenge Yayınları.
HAHANOV A. (2004). Panaret’in Trabzon Tarihi (nşr. E. Uzun), Trabzon: yay.
y.
HİRSCHON Renée (2005). Mübadele Çocukları (nşr. S. Çağlayan), İstanbul:
Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
İBNU’L ADÎM Kemâluddîn Ebu’l-Kâsım Ömer (1954). Buğyetu’t-Taleb fî
Tarih Haleb, II, Şam.
İBNU’L-EZRAK Ahmed b. Yusuf b. Ali (1992). Meyyâfârikîn ve Âmid Tarihi
(nşr. A. Savran), Erzurum.
İBNU’L KALANİSİ Ebu Ye’la Hamza b. Esed et-Temîmî (1908). Zeyl Tarihu
Dımeşk (nşr. Amedroz), Beyrut.
JANSSENS Emile (1969). Trebizonde en Colchide, Bruxelles: Presses
Universitaires de Bruxelles.
JUANSHER (1991). Juansher’s Concice History of the Georgians (nşr. R.
Bedrosian), New York.
KAFESOĞLU İbrahim (1988). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
KARAÖRS Metin (1999). “Kuzeydoğu Anadolu (Trabzon ve Yöresi) ve Batı
Rumeli Türk Ağızlarının Ortaklığı ve Akrabalığı”, Trabzon Tarihi Sempozyumu
(Trabzon 6-8 Kasım 1998) Bildiriler, Trabzon: 89-98.
KIRZIOĞLU M. Fahrettin (1992). Yukarı Kür ve Çoruk Boyları'nda Kıpçaklar,
Ankara: TTK Yayınları.
KOROBEINIKOV Dimitri (2015). “The Cumans in Paphlagonia”, Karadeniz
İncelemeleri, 18: 29-44.
KURAT Akdes Nimet (1992). IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki
Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara: Murat Kitabevi.
LANG David Marshall (1997). Gürcüler (nşr. N. Domaniç), İstanbul: Ceylan
Yayınları.
Doğu Karadeniz Kıpçakları
77
LEBEAU (1836). Histoire du Bas Empire, XX, Paris.
LORDKİPANİDZE Mariam (1987). Georgia in the XI-XII. Centuries, Tbilisi:
Ganatleba Publishers.
MILLER William, Son Trabzon İmparatorluğu (nşr.N. Süleymangil), İstanbul:
Heyamola Yayınları.
MÜVERRİH Vardan (1937). “Türk Fütuhatı Tarihi” (nşr. H. D. Andreasyan),
Tarih Semineri Dergisi, I-II: 153-255.
NAKRAKAS Georgios (2003). Anadolu ve Rum Göçmenlerin Kökeni (nşr. İ.
Onsunoğlu), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
NİHAL H.-Ahmed Naci (1928). “Anadolu'da Türklere Aid Yer İsimleri”, Türkiyat
Mecmuası, II: 243-259.
ÖZKAN Ahmet (1968). Gürcüstan, İstanbul: Aksiseda Matbaası.
RÁSONYİ László (1966-1969). “Kuman Özel Adları”, Türk Kültürü Araştırmaları,
III-IV-V-VI: 71-144.
RÁSONYİ László (1993). Tarihte Türklük, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma
Enstitüsü Yayınları.
RÁSONYİ László (1984). Tuna Köprüleri (nşr. H. Akın), Ankara: Türk Kültürünü
Araştırma Enstitüsü Yayınları.
SAYGIN A. Adnan (1937). Rize, Artvin ve Kars Havalisi Türkü, Saz ve Oyunları
Hakkında Bazı Malumat, İstanbul: Numune Matbaası.
SHUKUROV Rustam (1999). “Doğu Karadeniz Bölgesinde Türkçe Konuşan
Bizanslılar” (nşr. K.Çiçek) Trabzon Tarihi Sempozyumu (Trabzon 6-8
Kasım 1998) Bildiriler, Trabzon: 111-121.
SHUKUROV Rustam (1996). “Eastern Ethnic Elements in the Empire of
Trebizond”, Acts XVIII th International Congress of Byzantine Studies
(Moscow 1991) II, Shepherdstown: 75-81.
SİHARULİDZE, Yuri vd. (1998). Doğu Karadeniz Halklarının Tarih ve Kültürleri
(nşr. H. Hayrioğlu), İstanbul: Sorun Yayınları.
SMBAT (2005). Smbat Sparapet’s Chronicle (nşr. R. Bedrosian), New Jersey.
SUNY Ronald Grigor (1989). The Making of the Georgian Nation, London:
Tauris.
TELLİOĞLU İbrahim (2004). “Gürcü İllerinde Siyasi Birliğin Sağlanmasında
Kıpçakların Rolü”, Türk Kültürü, 489-490: 453-464.
TELLİOĞLU İbrahim (2009). Komnenosların Karadeniz Hâkimiyeti: Trabzon
Rum Devleti, Trabzon: Serander Yayınları.
THE GEORGİAN CHRONİCLE (1991). The Georgian Chronicle The Period of
Giorgi Lasha (nşr. S. Qaukhchisvili-K. Vivian), Amsterdam: Adolf M.
Hakkert.
TSAREVİTCH Wakhoucht (1842). Description Geographique de la Georgie
(nşr. M. Brosset), Saint-Petersburg: Academie Impériale des Sciences.
URFALI MATEOS (1987). Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz
Grigor'un Zeyli (1136-1162) (nşr. H.D. Andreasyan), Ankara: TTK Yayınları.
USPENSKİ F. İ. (2003). Trabzon Tarihi (nşr. E. Uzun), Trabzon: yay. y.
İbrahim Tellioğlu
78
ZACHARİADOU Élizabeth A. (1995). “Noms Coumans à Trébizonde”, Revue
des Études Byzantines, LIII: 285-288.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com