You are here

Home » Content

Medrese Geleneğinde Kelâm İlminin Meşrûiyeti Sorunu

The Problem of Legitimacy of Science of Kalam in the Tradition of Madrasa

Journal Name:

  • Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2016

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In this article, as an academic discipline, Kalam's process of being a part of Islamic education is analyzed. In spite of the opposition of some counter-Kalam formations such as ashab al-hadith, sufis, and Muslim philosophers, Kalam is incorporated into the curricu¬lum of Madrasa which is the most important institution of Islamic education. During the Suljuks Period, Vizier Nizam al-Mulk, and during the Ottomans era Mehmet the conqueror made a major contribution to this. While Nizam al-Mulk integrated Ash'arism into the Nizamiya Madrasas implicitly despite the opposition of Hanbalis and ashab al-hadith, Mehmet the conqueror included Kalam into the curriculum of Madrasa by legislating code of laws. Therefore, Kalam became to be given as a compulsory lesson even in the lowest level Madrasas.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu makalede Kelâmın bir ilmî disiplin olarak İslâm eğitiminin bir parçası olabilme süreci incelenmektedir. Kelâm karşıtı bir pozisyon alan Ashâbü'l-Hadis, mutasavvıflar ve İslâm filozoflarının bütün karşı hamlelerine rağmen Kelâm, İslâm eğitim müesseselerinin zirvesi olan medrese müfredatına girmiştir. Bunda en büyük katkısı olan yöneticiler Selçuklu-lar'da Vezir Nizâmülmülk, Osmanlılar'da Fatih Sultan Mehmed'dir. Nizâmülmülk, Eş'arîliği Nizâmiye medreselerine Hanbelîler'in ve Ashabü'l-Hadisin muhalefetine rağmen dolaylı da olsa sokmuş, Fatih de bir kânunnâme ile Kelâmı medrese müfredatına kesin olarak dâhil etmiştir. Böylece Kelâm en alt düzey medreselerde dahi bir ders olarak okutulmak zorundadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-medrese-geleneginde-kelam-ilminin-mesruiyeti-sorunu.pdf
  • 2
7
38
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Adanalı, A. Hadi, Kelâm: "İslâm Toplumunun Rasyonelleşme Süreci", İslâmiyât, 9 (2006), sy. 1,2,3,4,
Ahmed
b
. Hanbel, er-Redd 'ale'z-Zenâdika ve'l-Cehmiyye, İbn Teymiyye'nin şerhleriyle birlikte tah. ve nşr. Değşu b. Şebîb b. Fenis el-Acmî, Birinci Baskı, (Kuveyt: Gıras Yayınları, 2005).
Ahmet Cevdet Paşa, Tezakir, 40, haz. Cavid Baysun, (Ankara: TTK. Yayınları, 1991).
Akgündüz, Ahmed, Osmanlı Kanunnameleri, IV/I, (İstanbul: Fey Vakfı Yayınları, 1992).
Akgündüz, Hasan, Klasik Dönem Osmanlı Medrese Sistemi, (İstanbul: Ulusal Yayınları, 1997).
Akgündüz, Murat, "Osmanlı Dönemi Urfa Medreseleri ve Tedrisat Hayatı", İslâm, Sanat, Tarih, Edebiyat ve Mûsikî Dergisi, (İSTEM), Yıl: 6, sy. 11, (2008) s. 118.
Ateş, İbrahim, "Vakıflarda Eğitim Hizmetleri ve Vakıf Öğrenci Yurt¬ları", Vakıflar Dergisi, 1982/14, 29-43.
Baltacı, Cahid, XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri. (İstanbul: İFAV, 2005), c. II, s. 585.
Birışık, Abdülhamit, "Medrese", DİA, XXVIII, 334.
Bursalı Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri (Haz. Mustafa Tatcı-Cemâl Kurnaz), c. I-II-III, (Ankara: Bizim Büro Basımevi, 2000).
Çelebi, İlyas, "Sâhib b. Abbâd', DİA, XXXV, 513-514.
Demir, Osman, "el-Menhul'den İlcam'a Gazzâlî'ye Göre Kelâm ilmi ve Kelâmcılar", Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, sy, 31. (2011/2), s.1- 33.
Erkol, Ahmet, İbn Rüşd'ün Kelam Eleştirisi, (Ankara: Fecr Yayınları,
207).
35
Osman Demirci
Fârâbî, İlimlerin Sayımı, çev. Ahmet Arslan, (Ankara: Vadi Yayınları, 1999).
Fazlıoğlu, Şükran, "Manzûme Fî Tertîb El-Kutub Fî El-Ulûm ve Osmanlı Medreselerindeki Ders Kitapları", Değerler Eğitim Dergisi, c. I, sy. I, (Ocak 2003).
Fındıklılı İsmet Efendi, Tekmiletü'ş-Şakaik fi Hakk-ı Ehli'l-Hakaik, neşre haz. Abdulkadir Özcan, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989).
Gazzâlî, el-Mustasfa Min İlmi'l-Usûl, (Beyrut, 1325).
Gazzâlî, İhyâu ulûmi'd-din, Ebü'l-Fazl Ziyâüddin Abdürrahîm b. Hüseyin el-Irâkî'nin el-İmlâ' an işkâlâti'l-İhyâ'ı ile birlikte; 4. Baskı, (Beyrut: Dâru'l-Hayr, 1997).
Gazzâlî, İktisad fi'l-itikad, notlandırarak haz. İbrahim Agâh Çubuk-çu-Hüseyin Atay, (Ankara, 1962).
Gazzâlî, "el-Munkız mine'd-dalâl", haz. ve şerh eden: Abdulhalim Mahmud; Türkçe'ye tercüme eden: Salih Uçan, (İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1997).
Gazzâlî, İtikad'da Orta Yol, çev. Kemal ışık, (Ankara: AÜİFY. 1971).
Herevî Abdullah b. Muhammed Ali el-Ensârî, Zemmü'l-Kelâm, tah. Semih Dağim, Beyrut: Dârü'l-Fikri'l-Lübnânî, 1994.
Herîdî, Ahmed Abdulmecid, "Veliyyüddin Cârullah ve Bernâmec-i Kırâetühü", Annalesİslamologiques, Tome, (Kahire, 1980), XVI, 35-36.
Hezerfan Hüseyin Efendi, Telhisu'l-Beyan fî Kavânîn-i Âl-i Osman, haz. Sevim İlgürel, (Ankara: TTK. Yayınları, 1998).
Hodgson Marshall
G
. S., İslâm'ın Serüveni, çev. Metin Karabaşoğlu (İstanbul: İz Yayınları, 1995).
İbn Kudame, er-Reddü 'ala İbn Akîl, tah. Ahmed Ferid el-Mezîdî, (Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2004).
İbn Kuteybe, Te'vilu muhtelifi'l-Hadis, (Mısır: Mektebetü'l-Kül-liyâti'l-Beşeriyye, 1386/1966).
İbn Rüşd, el-Keşf an menahici'l-edille fî Akâidi'l-mille, tah. Muhammed Abid el-Cabirî, (Beyrut: Merkezu Dirasâti'l-Vahdeti'l-Arabiyye, 1998).
İhsanoğlu, Ekmeleddin, "Endülüs Menşe'li Bazı Bilim Adamlarının Osmanlı Bilimine Katkıları", Osmanlılar ve Bilim, 3. Baskı, (İstanbul: Etki-
36
Medrese Geleneğinde Kelâm İlminin Meşrûiyeti Sorunu
leşim Yayınları, 2007).
İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ, çev. Ruşen Sezer, 14. Baskı, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009).
İshak b. Hasan et-Tokadî, Nazmu'l- Ulûm. Süleymâniye Kütüphanesi, Ibnı Mırza, Nu: 40.
Mehmet Kalaycı, Tarihsel Süreçte Eş'arîlik - Mâturîdîlik İlişkisi, Birinci Basım, (Ankara: Ankara Okulu Yayınları, Ekim 2013).
Kiraz, Celil, "Saçaklızade Mehmed Efendi'nin Beyzavi'ye Yönelik Eleştirileri", Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 15, S. 1, 2006, s. 319-367.
İzgi, Cevad, "Osmanlı Medreselerinde İlim. c. I-II, (İstanbul: İz Yayınları, 1997).
Kâtip Çelebi, Mîzânü'l-hakk fî ihtiyâri'l-ehakk, (metin kısmı), yay. haz. Orhan Şaik Gökyay, Süleyman Uludağ, Birinci Basım, (İstanbul: Ka-balcı Yayınları, Nisan 2008).
Kâtip Çelebi, Keşfüz-Zünûn, haz. Şerafetttin Yaltkaya, Kilisli Rıfat Bilge, (Ankara: Maarif Matbaası, 1941).
Konyalı, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitabeleriyle Üsküdar Tarihi, II. (İstanbul: Türkiye Yeşilay Cemiyeti Yayınları, 1997).
Kütükoğlu, Mübahat, "1869'da Faal İstanbul Medreseleri" İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, 1977, sy. 7-8.
Makdisi, George, İslâmın Klasik Çağında ve Hırıstiyan Batı'da Beşerî Bilimler, trc. Hasan Tuncay Başoğlu, Birinci Baskı, (İstanbul: Klasik Yayınları, 2009).
Makdisi, George, Din Hukuk Eğitim, trc. Hasan Tuncay Başoğlu, Birinci Baskı, (İstanbul: Klasik Yayınları, 2007).
Mecdi Mehmed Efendi, Hedaikü'ş-Şakaik, haz. Abdulkadir Özcan, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989).
Mustafa Ali, Künhü'l-Ahbar, haz. Hüdayi Şentürk, (Ankara: TTK Yayınları, 2003).
Nebi Efendizâde, "Kasîde fi'l Kütübi'l Meşhûre fi'l Ulûm" Köprülü Kü¬tüphanesi, III. Kısım, Nu: 720/29, yap. 171b-173a.
Özdemir, Sema, "Osmanlı Düşünce Tarihinin Teşekkülünde Dâvûd
37
Osman Demirci
Kayserinin Rolü", Uluslararası Katılımlı Osmanlı Bilim Ve Düşünce Tarihi Sempozyumu (8-10 Mayıs 2014), Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
Özervarlı, M. Sait, İbn Teymiyye'nin Düşünce Metodolojisi ve Kelâmcılara Eleştirisi, (İstanbul: İsam Yayınları, 2008).
Özyılmaz, Ömer, Osmanlı Medreselerinin Eğitim Programları, (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002).
Saçaklızâde, Tertibü'l-Ulum, tah. Muhammed İsmail es-Seyyid, Birinci Baskı, (Beyrut: Dârü'l-Beşâiri'l-İslâmiyye, 1988).
Saçaklızâde, Tertibü'l-Ulum, Süleymâniye Kütüp., Bağdatlı Vehbi Efendi, Nu. 745.
Saçaklızâde, Tertibü'l-Ulum, çev. Zekeriya Pak, M. Akif Özdoğan, (Ukde Yayınları, 2009).
Sıddıqı, Jawad, Nizâmiye Medreseleri Ve Eğitim Felsefesi Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012).
Şahinalp, Hacer, "Taşköprülüzâde", Türk İslâm Düşünce Tarihi, Birinci Baskı, (Ankara: Divan Yayınları, 2014), s. 475-494.
Şeyhoğlu Sadreddin Mustafa, Kenzu'l-Küberâ ve Mehekkü'l-Ulema, haz. Kemal Yavuz, (Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi, 1991).
Taşköprîzâde, eş-Şakâiku'n-Nu'mâniyye fî Ulemâi'd-Devleti'l-Osmâ-niyye nşr. Ahmed Suphi Furat, (İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1985).
Taşköprîzâde, Mevzuatü'l-Ulûm, çev. Taşköprîzâde Mehmed Kema-leddin, I-II, (İstanbul: İkdam Matbaası, 1313).
Türker, Ömer, "İslâm Düşüncesinde İlimler Tasnifi", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi 3. Dizi, sy. 22, 2011, s. 534¬548
Yaltkaya, M. Şerafeddin. "Tanzimattan Evvel ve Sonra Medreseler", Tanzimat, (İstanbul: MEB Yayınları, 1940), c. I, s. 250-58
Yazıcıoğlu, M. Sait, "XV. ve XVI. Yüzyıllardaki Kelâm Eğitiminin Tenkidi", İslâm Düşüncesinin Tarihsel Gelişimi, (Ankara: Akçağ Yayınları, 2001).

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com