You are here

Home » Content

Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi

Trabzonian Writers Grew Up in Ottoman Period and Their Works: A Trial for a Literature Review

Journal Name:

  • Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2018

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
In this study, some writers and their Works are discussed during the period from 1461, when Trabzon was conquered, until the 1900's, the last period of the Ottoman Empire. While some of these writers were from Trabzon born and bred, some were born in Trabzon but lived abroad. Also there are some who were originally from Trabzon but born in another city, or not from Trabzon but deciding to settle there as a citizen. Apart from these, no criterion is sought in the selection of these authors, and anybody writing any poetic or prosaic works is included in this research. In this respect, it is possible to see collectively the works of Trabzonian writers that are found in the sources. Some of the works found in official libraries or in personal libraries are brought to light even if the names of them have never been mentioned before in any sources. Also in this way, these writers are introduced to the readers and their studies are offered for the benefit of the researchers. Therefore, it is drawn attention to the works which are passed on to us from our ancestors and which have historical, literary, scientific and religious values. Thus, it is aimed that the new generation would be aware of this cultural heritage and it is tried to be explained that this precious treasure which is a reminder of our ancestors should be protected collectively.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada, Trabzon’un fethedildiği 1461 yılından Osmanlının son dönemleri olan 1900’lü yıllara kadar Trabzon’da doğan ve ölen, Trabzon doğumlu olduğu halde Trabzon dışında yaşayan, aslen Trabzonlu olup başka bir şehirde dünyaya gelen, Trabzonlu olmadığı halde Trabzon’a yerleşen ve burayı kendisine vatan edinen yazarlara ve onların eserlerine yer verilmiştir. Müelliflerin seçiminde bundan başka bir kriter aranmamış olup gerek manzum gerek mensur herhangi bir eserine rastlanan her yazar bu araştırmaya dahil edilmiştir. Bu sayede kaynaklarda adına rastlanan Trabzonlu müellifler ve onların eserlerini toplu bir şekilde görme imkânı doğmuştur. Ayrıca, kaynaklarda adı hiç geçmediği halde, resmi kütüphanelerde veya şahıs kitaplıklarında bulunan bazı eserler de gün yüzüne çıkartılmış, araştırmacıların hizmetine sunulmuş ve müelliflerini tanıma fırsatı olmuştur. Böylece atalarımızdan bize intikal eden, tarihî, edebî, ilmî ve dinî değeri olan eserlere dikkat çekilmiş, yeni neslin bu kültür mirasından haberdar olması istenmiş ve ecdad yadigârı olan bu kıymetli hazineye el birliği ile sahip çıkılması gerektiği anlatılmaya çalışılmıştır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-osmanli-doneminde-yetisen-trabzonlu-muellifler-eserleri-bir-literatur-tespiti-denemesi.pdf
  • 1
155
239
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Ak, Coşkun, “Süleyman I”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
38: 74-75. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
Ak, Mahmut. “Aynı Adı Taşıyan İki Osmanlı Müellifi: Âşık Mehmed B.
Ömer”. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri 1 (1995): 9-14.
Akkaya, Ömer. Trabzonlu Kösec Ahmed Efendi ve Adabü’l-Ubûdiyye
fî Süneni-’l-Muhammediyye Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs
Üniversitesi, 2015.
Aksoy, Hasan. “Nazmi Efendi, Mehmed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 32: 460-461. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Sadullah Enverî Efendi”. Erişim: 10 Aralık
2017. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Fatma Sâniye Hanım”. Erişim: 16 Temmuz
2017. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Hilmî, Mehmed Emîn”. Erişim: 15 Kasım
2017. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Hulûsî, Alaybeyizâde Mehmed”. Erişim: 22
Nisan 2018. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Osmân Âgâh”. Erişim: 25 Aralık 2017.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Şevket, Şâkir”. Erişim: 27 Nisan 2018.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
228
)
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Tâlib, Süleymân”. Erişim: 12 Aralık 2017.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Trabzonlu Emin Hilmi’nin Müşterek Şiirleri”.
Türklük Bilimi Araştırmaları 14 (2003): 43-64.
Aksoyak, İsmail Hakkı. “Vefâ, Ahmed”. Erişim: 22 Ekim 2017. http://
www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Aktepe, Münir. “Enverî, Sadullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
11: 268-270. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Albayrak, Haşim. Oflu Hoca Kavramını Oluşturan Din Adamları. İstanbul:
Sahaflar Kitap Sarayı, 2008.
Albayrak, Hüseyin, “Çaykara Şairlerinden Bir Demet”. Çaykara’nın
Manevi ve Kültürel Değerleri Sempozyumu-1 (16-19 Temmuz 2002). 58-61.
Trabzon: Eser Ofset, 2002.
Albayrak, Hüseyin. “Eğitimci, Yazar, Şair ve Trabzon Müftüsü Muallim
İbrahim Cûdî Efendi”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da
Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-
Betül Saylan. 1: 129-144. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Albayrak, Hüseyin. Trabzon Basın Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet
Vakfı, 1994.
Albayrak, Hüseyin. Trabzonlu Divan Edebiyatı Şairleri. İstanbul:
Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, 2010.
Albayrak, Hüseyin. Trabzonlu Muallim İbrahim Cûdî. Trabzon: Trabzon
Belediyesi Yayınları, 1998.
Albayrak, Sadık. Son Devir Osmanlı Uleması: İlmiye Ricalinin Teracim-
i Ahvali. İstanbul: Büyükşehir Belediyesi, 1996.
Altuntaş, Zeynep. “Sultan Abdülmecid Döneminde Trabzonlu Bir
Şeyhülislam: Şatırzâde/Meşrebzâde Mehmed Arif Efendi”. I. Uluslararası
Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı
(8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 65-79. İstanbul: Değişim
Yayınları, 2016.
Arslan, Mehmet. “Zühdî, Mehmed, Trabzonlu”. Erişim: 27 Nisan
2018. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Süleyman Gür
229
)
Âşıkkutlu, Emin. “Âşıkkutlu, Mehmet Rüştü”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslâm Ansiklopedisi. 4: 6. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Âşıkkutlu, Emin. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Dini Hayatın İntikalinde
Ârif Bir Âlim: Oflu Mehmet Rüştü Âşıkkutlu Efendi”, I. Uluslararası
Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı
(8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 183-220. İstanbul: Değişim
Yayınları, 2016.
Aydın, Emin. Muhammed b. Mahmud et-Trabzonî el-Medenî’nin (v.
1200/1786) “ed-Dürerü’s-Semîne” Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili. Yüksek
Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2011.
Aygün, Mustafa. “Süleyman Sırrı Aygün”. Yeni Çaykara Bülteni 3 (Şubat
1983): 8.
Aynur, Hatice. “Edebiyat ve Tarih Metni Olarak Trabzonlu Ahmed
Rıza’nın Manzume-i Sivastopol’u”. Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Araştırmaları
Uluslararası Komitesi XVII. Sempozyum Bildirileri (Trabzon, 18-23
Eylül 2006). Haz. Kenan İnan-Yücel Dursun. 93-103. Trabzon: Karadeniz
Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2011.
Ayvazoğlu, Beşir. “Safa, Peyami”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
35: 437-440. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Bağdatlı, İsmail Paşa. Hediyyyetü’l-ârifin: esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-
musannifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1951.
Bağlı, Emine. “Nâcî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. Ankara:
AKM Yayınları, 2006.
Bakkaloğlu, İsmail Hakkı. “Çaykara Medreseleri, Müderrisler ve İcazetnameler”.
Çaykara’nın Manevi ve Kültürel Değerleri Sempozyumu-1 (16-
19 Temmuz 2002). 337-377. Trabzon: Eser Ofset, 2002.
Bal, Mehmet Âkif. Trabzonlu Ünlü Simalar ve Trabzon’un Ünlü Aileleri.
İstanbul: Çatı Yayınları, 2007.
Bektaş, Ekrem. Muhammed Nazmî-i Halvetî Sırr-ı Manevî: Manzum
Mesnevî Tercümesi. Konya: Selçuk Üniversitesi Mevlâna Araştırma ve Uygulama
Merkezi Yayınları, 2009.
Bektaş, Halime. Şeyh Mehmed Nazmî Divanı: Edisyon Kritik, İnceleme.
Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2005.
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
230
)
Benli, Ali. “Trabzonî, Mehmed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
41: 304-305. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Birinci, Ali. “Her Devirde Yasaklanan Bir Risâle”. Dergâh 2/14
(1991): 16-17.
Birinci, Ali. Tarih Yolunda: Yakın Mazînin Siyasî ve Fikrî Ahvâli. İstanbul:
Dergah Yayınları, 2001.
Birinci, Necat. “1853-1856 Kırım Savaşını Anlatan Bir Eser: Manzûme-
i Sivastopol”. Kubbealtı Akademi Mecmuası 13 (Ocak 1984): 39-42.
Biyografi. “Bedri Rahmi Eyüboğlu”. Erişim: 15 Nisan 2018. http://
www.biyografya.com.
Biyografi. “Hasan Hüsnü Saka”. Erişim: 18 Nisan 2018. http://www.
biyografya.com.
Biyografi, “Murat Uraz”. Erişim: 20 Nisan 2018. http://www.biyografya.
com.
Blacksea. Erişim: 07 Mayıs 2018. https://cities.blacksea.gr/en/
trabzon/3-1-2/.
Bulut, Halil Hadi. “Çamlıbel, Faruk Nafiz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 8: 195-196. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Bursalı, Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. Haz. A. Fikri Yavuz – İsmail
Özen. İstanbul: Meral Yayınları, 1. cilt ts, 2. cilt 1972, 3. cilt 1975.
Câvid, Ahmed. Hadîka-i Vekâyi’. Haz. Adnan Baycar. Ankara: Türk
Tarih Kurumu Yayınları, 1998.
Ceylan, Ömür. “Son Asır Trabzon Şairlerinden Mehmet Bahâeddin
Kumandaş ve “Beyânü’l-Hâl Fi-Ahvâli’l-İnsân” adlı Şiir Mecmuası”. Trabzon
ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3-5
Mayıs 2001). Haz. Mithat Kerim Arslan, A. Mevhibe Coşar, Kemal Üçüncü.
2: 341-366. Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları, 2002.
Çalışkan, Muharrem Saffet. Vekayinüvis Enveri Sadullah Efendi ve
Tarihi’nin I. Cildi’nin Metin ve Tahlili: 1182-1188/1768-1774. Doktora Tezi,
Marmara Üniversitesi, 2000.
Çınar, Bekir. “Tıflî Ahmed Çelebi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
41: 89-90. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Süleyman Gür
231
)
Demir, Yasemin. Tayyibzâde Hâfız Mehmed Zühdî Hayatı Eserler ve
Nevbâvesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
Demirdaş, Öncel. “Kösec Ahmed Trabzonî’ye Göre Nefs ve Nefsin
Kategorileri”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (Elazığ,
2013): 157-181.
Demirdaş, Öncel. Kösec Ahmed Trabzonî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf
Anlayışı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
Dilek, Uğur Bekir. “Mehmed b. Mahmûd et-Trabzonî’nin (ö.
1200/1786) Fıkha Dâir Bir Eseri: Hâşiyetü Mehmed et-Trabzonî Alâ
Muhtasari Gunyeti’l-Mütemellî fî Şerhi Münyeti’l-Musallî”. I. Uluslararası
Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı
(8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 429-440. İstanbul:
Değişim Yayınları, 2016.
Duman, Mustafa. Trabzon Halk Şairleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları,
1995.
Duman, Mustafa Özkat. “Trabzonlu Şâkir Ahmed Paşa ve Dikkatlerden
Kaçan Bir Eseri: Hulâsatü’l Ahkâm”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi
35 (2006): 195-246.
Elmalı, Hüseyin. “Mehmed Emin Efendi, Oflu”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslâm Ansiklopedisi. Ek-2: 221. İstanbul: TDV Yayınları, 2016.
Emecen, Feridun. “Selim I”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
36: 407-414. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Emecen, Feridun, “Süleyman I”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
38: 62-74. İstanbul: TDV Yayınları, 2010
Emiroğlu, Kudret. “Trabzon Kültür Tarihi Üstüne”. Trabzon’da Edebiyat-
Edebiyatta Trabzon Sempozyumu Bildirileri (18-19 Aralık 2004).
Haz. Veysel Usta. 19-26. Trabzon: Trabzon Belediyesi Yayınları, 2004.
Fatîn, Davud. Hâtimetü’l- Eş‘âr: Fatîn Tezkiresi. Haz. Ömer Çifçi. Ankara:
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü,
ts. E-kitap: Erişim: 3 Mayıs 2018. www.kulturturizm.gov.tr.
Fidan, Yılmaz. “Trabzonî Mehmed Medenî’ye Nisbet Edilen Arapça
Duhan Risâlesi”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat
Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
232
)
Saylan. 1: 441-457. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Göre, Zehra. “Osmanlı Kültür Hayatında Trabzon’un Yeri ve Trabzonlu
Divan Şâirleri”. Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat
Sempozyumu Bildirileri (3-5 Mayıs 2001). Haz. Mithat Kerim Arslan, A.
Mevhibe Coşar, Kemal Üçüncü. 2: 251-259. Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları,
2002.
Gözitok, Mehmet Âkif. “Türk Edebiyatında Urfî-i Şîrâzî Şerhleri”. Divan
Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 19 (2017): 77-122.
Güfta, Hüseyin. “Sâlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
36: 46-47. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
Gülmez, Ensar. İskender b. Ahmet et-Trabzonî’nin Risâle fi’r-Reddi
[Ale’l]-Milleti’n-Nasrâniyyeti bi’l-İncîl min Kıbeli İlmi’l-Kelâm Adlı Eserinin
Tahkik, Tercüme ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 29 Mayıs
Üniversitesi, 2016.
Günaydın, Mehmet. “Manzume-i Akâid-i Mesnevî”. KSÜ İlahiyat Fakültesi
Dergisi 23 (2014): 211-237.
Günaydın, Mehmet. “Of Medreselerinin Tarihi Fonksiyonelliğine Bakış”.
KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2008): 101-136.
Günaydın, Mehmet. Cansız Hoca. 3. Baskı. İstanbul: Heyamola Yayınları,
2013.
Güngör, Şeyma. “Banarlı Nihad Sâmi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 5: 51-53. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Gür, Süleyman. “Eski Of Bölgesi Müderrislerinin Şahsi Kütüphaneleri”.
I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1:
629-640. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Gür, Süleyman. Osmanlı Dönemi Of Ulemasından Zenolu Müderris
Gürcizâde Ahmed Efendi ve Evrak-ı Metrûkesi. Ankara: Hayat Yayınları,
2016.
Gürbüz, İncinur Atik. “Zaîmzâde Hasan Fehmî Bey”. Erişim: 20
Ağustos 2017. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Güven, Rızvan. “Çalekli Hacı Dursun Efendi”. I. Uluslararası Geçmiş-
Süleyman Gür
233
)
ten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10
Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 175-181. İstanbul: Değişim
Yayınları, 2016.
Hacıfettahoğlu, İsmail. Ali Şükrü Bey. Ankara: Atlas Yayınları, 2003.
Hacımüftüoğlu, Nasrullah. “Of’lu Hoca Efendi İsmini Markalaştıran
Alimler”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan.
1: 27-58. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Haymi, Salah Muhammed. Kitabu Fehârisi ulûmi’l-Kur’âni’l-Kerîm li
mahdûdâti dâri’l-kütübi’z-zâhiriyye. Dımeşk: 1403/1983.
Işık, Emin. “Celâl Hoca”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7:
241-242. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Işkın, Gökhan Sebati. “Kuşadalı Mustafa b. Hamza (Adali), Netâicu’l-
Efkâr adlı Eseri ve Kendisine Yöneltilen Eleştiriler”. Cumhuriyet Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2007): 153-171.
İmamoğlu, A. Hilmi. “Trabzon’lu Şair Emin Hilmi Efendi”. Trabzon
ve Çevresi Uluslararası Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3-5 Mayıs
2001). Haz. Mithat Kerim Arslan, A. Mevhibe Coşar, Kemal Üçüncü. 2:
281-290. Trabzon: Trabzon Valiliği Yayınları, 2002.
İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal. Son Asır Türk Şairleri. İstanbul:
Dergâh Yayınları, 1988.
İpekten, Haluk - İsen, Mustafa - Toparlı, Recep - Okçu, Naci - Karabey,
Turgut. Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara:
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
İpşirli, Mehmet. “Ârif Efendi, Meşrepzâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 3: 365. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM). Erişim: 23 Nisan 218. http://
ktp.isam.org.tr/?url=ktpgenel/findrecords.php.
İslamoğlu, Abdülmecit. “Trabzonlu Emin Hilmi Efendi’nin Münşeât’ından
Trabzon-Samsun Halkının Hz. Peygamber Sevgisine Dair Bir
Kesit”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 2:
833-839. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
234
)
İspirli, Serhan Alkan. “Trabzonlu Kadın Divan Şairlerimiz: Fitnat,
Saniye ve Mahşah Hanım”. Karadeniz Araştırmaları 16 (2008): 113-120.
Karaağaç, Hilmi. “Tekfir ve Elfâz-ı Küfre Dair İki Risâle”. I. Uluslararası
Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler
Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 459-466. İstanbul:
Değişim Yayınları, 2016.
Karaca, Alâattin. “İsmail Safa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
23: 121-122. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
Karadayı, Osman Nuri. “Trabzonlu Âşık Baba Sâlim ve Şiirlerindeki
Ahlâk Vurgusu”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat
Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül
Saylan. 2: 841-853. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Karahan, Abdülkadir. “Figânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
13: 57-58. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Karahan, Abdülkadir. “Trabzonlu Figani’de Atasözleri ve Deyimler”.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 23
(1977/1979): 165-174.
Karaismailoğlu, Adnan. “Halk Şairi Topal Hafız ve Rus İşgalini Anlatan
Mersiye-i Küçük Mahşer İsimli Destanı”. Trabzon ve Çevresi Uluslararası
Tarih-Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri (3-5 Mayıs 2001). Haz.
Mithat Kerim Arslan, A. Mevhibe Coşar, Kemal Üçüncü. 2: 67-83. Trabzon:
Trabzon Valiliği Yayınları, 2002.
Kaya, Resül. Mehmet Nâil Tuman ve Tuhfe-i Nâilîsi: İnceleme-Metin-
İndeks Sayfa 301-400. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Enstitüsü,
2008.
Kazancıoğlu, Muhlis. Öğretmen Eyüp Sabri Lermioğlu Hayat ve Şiirleri.
Trabzon: İstikbal Matbaası, 1961.
Kehhale, Ömer Rıza. Mu‘cemu’l-müellifin. Beyrut: Müessesetü’r-
Risâle, 1993.
Kesik, Beyhan. “Âkif Efendi”. Erişim 22 Nisan 2018. http://www.
turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Kesik, Beyhan. “Kırımî Damadı Ahmed Fevzî Efendi”. Erişim: 28 Nisan
2018. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Süleyman Gür
235
)
Kesik, Beyhan. “Mehmed Behcet Efendi”. Erişim: 24 Nisan 2018.
http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Kesik, Beyhan. “Nâcî, Alaybeyi-zâde Hasan Nâcî Efendi”. Erişim: 22
Ekim 2017. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Kesik, Beyhan. “Şeyh Mustafa Firâkî Efendi”. Erişim: 02 Mayıs
2018,http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=-
detay&detay=3332.
Kesik, Beyhan, “Yâver Efendi”, Erişim 15 Aralık 2017. http://www.
turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Kınalızâde, Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-şu‘arâ. Haz. İbrahim Kutluk.
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1981.
Kim Kimdir. “Hıfzırrahman Raşit Öymen”. Erişim: 16 Nisan 2018.
http://www.kimdirhayatieserleri.com.
Kobya, Elif Şebnem. Baba Sâlim Divanı. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz
Teknik Üniversitesi, 2008.
Komisyon. El-fihrisü’ş-şâmil li’t-türâsi’l-Arabiyyi’l-İslâmiyyi’l-mahdûd
mahdûdâtu’t-tefsîr ve ‘ulûmuhu. Ürdün: 1989.
Komisyon. Hafız Ali Efendi Yazma Eserler Kataloğu. Kahramanmaraş:
Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2007.
Komisyon. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Dergâh Yayınları,
1977.
Köksal, Mehmet Fatih. “Fahrî”. Erişim: 16 Haziran2017. http://
www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Köksal, Ülkü. “II. Meşrutiyet Dönemin’den Cumhuriyet’e Trabzon’da
Dini Hayat”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat
Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül
Saylan. 2: 747-754. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Kutlar, Fatma Sabiha. “XIX. Yüzyıl Şairi Trabzonlu Avnî ve Divan’ları”.
Türkbilig: Türkoloji Araştırmaları 9 (2005): 113-131.
Kuzubaş, Muhammet. Kıssa-i Yûsuf u Zelîhâ Bilâl Efendi. İstanbul:
Karadeniz Dergisi Yayınları, 2010.
Kuzubaş, Muhammet. “Klâsik Edebiyatımızda Kadına Bakışın Fark-
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
236
)
lı Bir Örneği: Kıssa-i Erve”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/13
(Kadın Araştırmaları Özel Sayısı 2010): 167-187.
Kuzubaş, Muhammet. “Oflu Bilâl Efendi’nin ‘Pek Sakın’ Redifli Kasidesi”.
Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1/2 (2013):
128-141.
Lugal, Mihin. “Lugal, Mehmet Necati”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 27: 218-219. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Mazıoğlu, Hasibe. “Akyürek, Ahmed Remzi”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslâm Ansiklopedisi. 2: 304-305. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
Miroğlu, İsmet, “Âşık Mehmed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi,
3: 553. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Odabaşı, Mihrican. Tuhfe-i Nâilî: Metin ve Muhteva 1. Cilt s. 234-467.
Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2009.
Okuyan, Abdurrahman, XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinde (1875-1900)
Trabzon, Doktora Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, 2003.
Özdingiş, Vicdan. “Ahmed Efendi”. Erişim: 22 Nisan 2018. http://
www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Öztürk, Eyüp. “Mehmed Medenî et-Trabzonî ve Tekfirci Söyleme
Karşı İtirazları”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat
Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül
Saylan. 1: 407-418. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Sula, Murat. “Muhammed b. Mahmud b. Salih b. Hasan et-Trabzûnî
el-Medenî ve Ruseyyiletün fî Beyân al-Fâziletî Yestevî Fîha’l-Mufredu
ve’l-Müsennâ ve’l-Cem’u ve’l-Muzekkeru ve’l-Muennes İsimli Risâlesi”.
Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32 (2010): 77-110.
Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmânî. Haz. Nuri Akbayar. Çev. Seyit Ali
Kahraman. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
Şahin, Hanifi. “el-Hâc Muhammed Emin b. Hasan el-Ofî’nin Cihad
Risâlesi Bağlamında Siyasete Dair Görüşleri”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze
Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim
2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 467-477. İstanbul: Değişim Yayınları,
2016.
Süleyman Gür
237
)
Şahin, Haşim, “ Yahya Efendi, Beşiktaşlı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 43: 243-244. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Şevket, Şakir. Trabzon Tarihi. Haz. İsmail Hacıfettahoğlu. Ankara:
Trabzon Belediyesi Yayınları, 2001.
Şimşek, Selami. “Trabzonlu Bilinmeyen Bir Celvetî Sûfî: Derviş Ahmed
Efendi ve el-İ’lâm bi-Me’ârif-i Ehli’l-İlhâm Adlı Eseri”. I. Uluslararası
Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı
(8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 557-568. İstanbul: Değişim
Yayınları, 2016.
Tarakçı, Muhammet. “İskender b. Ahmed et-Trabzonî’nin Hıristiyanlığa
Reddiyesi”. Türkiye’de Dinler Tarihi, Dünü, Bugünü ve Geleceği (04-
06 Aralık 2009). 305-318. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları,
2010.
Topaloğlu, Fatih. “Dursun Feyzi Güven’in (Çalekli Hacı Dursun Efendi)
Tevhid ve İşrâk Adlı Eseri”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da
Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol
Saylan-Betül Saylan. 1: 487-491. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Tunçer, Mustafa. “Meşhur Bir Oflu Hoca Portresi: Hudekzâde Numan
Vehbi Efendi”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini
Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-
Betül Saylan. 1: 119-129. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Turan, Selami – Çetin, Kamile. “Bilâl Efendi’nin Kıssa-i Yûsuf u
Zelîhâ’sının Tunus Nüshası”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi 11/1 (2010): 197-206.
Türk Edebiyatı. “Sebahattin Eyüboğlu”. Erişim: 15 Nisan 2018. https://
www.turkedebiyati.org.
Uraz, Murat. Resimli Kadın Şair ve Muharrirlerimiz. İstanbul: Tefeyyüz
Kitapevi, 1941.
Usta, Veysel. “Bilinmeyen Bir Şair Trabzonlu Ahmed Rıza ve Eseri
Manzüme-i Sivastopol”. Türk Dünyası Tarih Dergisi 5/ 56 (1991): 27-33.
Usta, Veysel. Aziz Aktulga. Trabzon: Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları,
1990.
Uzun, Mustafa. “Cûdî Efendi, Trabzonlu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Osmanlı Döneminde Yetişen Trabzonlu Müellifler Ve Eserleri: Bir Literatür Tespiti Denemesi
238
)
Ansiklopedisi. 8: 81-82. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Uzun, Mustafa. “Emin Hilmi Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.
11: 115-116. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
Uzun, Mustafa. “Hamâmîzâde Mehmed İhsan”. Türkiye Diyanet Vakfı
İslâm Ansiklopedisi. 15: 435-436. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
Uzun, Mustafa. “Boztepe, Halil Nihat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 6: 322-323. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
Uzun, Nihat. “Bir XVIII. Yüzyıl Osmanlı Âliminin Kur’ân Anlayışı:
Mehmed b. Mahmûd et-Trabzonî (V. 1200/1786) ve ed-Dürerü’s-Semîne
İsimli Eseri”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat
Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül
Saylan. 1: 419-427. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Üçüncü, Uğur, “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İlk Şehit Milletvekilleri”,
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/12 (2010): 431-440.
Ülker, Selma. Trabzonlu Avnî Divanı İnceleme-Transkripsiyonlu Metin-
Sözlük. Yüksek Lisans Tezi Sakarya Üniversitesi, 2006.
Üremiş, Ali. “Trabzonlu Köseç Ahmed Dede ve et-Tuhfetü’l -Behiyye
fi’t-Tarikati’l-Mevleviyye’si Üzerine”. Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sanatında
Mevlâna ve Mevlevîlik Ulusal Sempozyumu (Konya, 14-16 Aralık 2006).
373-391. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları, 2007.
Üremiş, Ali, “Yeni Bilgiler Işığında Trabzonlu Köseç Ahmed Dede”,
Türkiyat Araştırmaları Dergisi 19 (Konya, 2006): 175-192.
Vassâf, Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ. Haz. Mehmet Akkuş – Ali Yılmaz. İstanbul:
Kitabevi, 2006.
Yahya Düzenli. “Şehir ve Aidiyet Yazıları”. Erişim: 23 Nisan 2018.
http://yahyaduzenli.blogspot.com.tr/2009/07/trabzonun-menazirul-avalimden-
haberi_14.html.
Yasin, Vefi b. Ferh. Mevsu‘âtü bibluğrafya ‘ulumi’l-Kur’ân el-kısmu’l-
evvel ‘adedü’l-ây. Suud: Cami‘atü Melik Abdülaziz, ts.
Yavuz, Yunus Vehbi. Çaykaralı Hacı Hasan Efendi: Birinci Kitap. İstanbul:
Feyiz Yayınları, 2007.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Bakkalzâde İsmâil Hakkı”. Türkiye Diyanet Vakfı
Süleyman Gür
239
)
İslâm Ansiklopedisi. 4: 545. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Güven, Dursun Nuri Feyzi”. Türkiye Diyanet
Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 14: 328-329. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Yavuz, Hasan Rami”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
Ansiklopedisi. 43: 351-352. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
Yıldırım, Ahmet. “İlme ve İrfana Adanmış Bir Portre: Çaykaralı
Hanecizâde Hacı Salih Bilgin”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da
Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol
Saylan-Betül Saylan. 1: 235-254. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Yıldırım, Arif. “Trabzon İlim Hayatına Katkıda Bulunan Beş Âlim”.
I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015. Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 59-64.
İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Yıldız, Alim. “Şakir Ahmed Paşa’nın “Tertîb-i Nefîs” Mesnevîsi”.
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2 (2008): 179-223.
Yıldız, Alim. “Şâkir, Ahmed Paşa”. Erişim: 15 Ocak 2018. http://
www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
Yılmaz, Fetullah. “Oflu Muhammed Emin Efendi’nin Fıkıhçılığı”. I.
Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dini Hayat Sempozyumu
Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-Betül Saylan. 1: 479-
486. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Yılmaz, Ozan. “Şiraz’dan Trabzon’a Sebk-i Hindî Köprüsü: Murtazâ
Trabzonî ve Urfî Şerhleri”. Türk Dünyası Araştırmaları 187 (2010): 139-158.
Yiğit, Altay. Çaykara ve Folkloru. Ankara: Kent Matbaası, 1981.
Yuvacı, Bünyamin. Tuhfe-i Nâilî Metin Ve Muhtevâ: II. cilt s. 735-999.
Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi 2014.
Yücer, Hür Mahmut. “Oflu Yusuf Şevki Efendi ve Doğu Karadeniz
Bölgesindeki Tesirleri”. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da
Dini Hayat Sempozyumu Bildiriler Kitabı (8-10 Ekim 2015). Ed. Şenol Saylan-
Betül Saylan. 1: 103-118. İstanbul: Değişim Yayınları, 2016.
Yüksel, Murat. Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. Trabzon: Karadeniz
Gazetesi Ofset Tesisleri, 1993.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com