Foucaultcu Bir Perspektiften Hukuk ve Şiddet İlişkisi

Bu yazıda, hukuk ve şiddet ilişkisi Foucault’nun düşünceleri çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu nedenle öncelikle hukuk ile şiddetin ne anlama geldikleri ararştırılmış, sonra da Foucault’nun bu konuyu nasıl ele aldığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Foucault hukuk sorununu iktidar ilişkileri bağlamında ele almaktadır. Bu noktada devlet, hukuk ve şiddet arasında bir bağ olduğu görülmektedir. Bununla birlikte bedenin şiddetin nesnesi olduğu ve hukukun bireyin yaşam alanına bir müdahale işlevi gördüğü de görülmektedir. Bu çalışmada bütün bu sorunlar tartışılmaya çalışılacaktır. Hukuk, iktidar ve devlet ilişkisini kendine özgü bir bakışla ele alan Foucault için ceza hukukunda yapılan reform, cezalandıran iktidarı daha sistematik, daha etkili, daha kalıcı hale getirmek için hazırlanmış bir stratejidir. Cezanın müdahale amacı, artık suçun hakikatini ortaya çıkarmak değil, itaatkâr, kurallara, düzene ve kendini kuşatan otoriteye boyun eğmiş ve bu otoriteyi içselleştirmiş bir birey yaratmaktır. Olumsuz ve sınırlayıcı olan eski iktidar biçimlerinin tersine, bu yeni iktidar biçimi olumlu, üretken ve yaşamın desteklenmesine yönelik olduğu için, Foucault buradaki yeni iktidar teknikleri ve mekanizmalarına bio-iktidar adını vermektedir. Böylece, son üç yüzyıl içindeki uygulama modern çağın bireyini üreten bu disiplinci iktidarın itaat ettirme biçimi olarak karşımıza çıkar Bu nedenle modern insan kavramını anlamak, iktidarın mikrofiziğini anlamayı gerektirir. Foucault için insan, bu yeni iktidar biçiminin cezalandırılanlar, denetlenenler, ıslah edilenler, deliler, çocuklar, hastalar, işçiler üzerindeki işleyişinin bir ürününden ibarettir. Öte yandan bio-iktidar, kapitalizmin bedenin üretim sürecine denetimli bir şekilde girmesini ve nüfusun ekonomik süreçlere uygun kılınmasını gerektirdiği için, kapitalizmin gelişmesinde vazgeçilmez bir unsurdur. Hukukun normlar ve yasalar aracılığıyla şiddetin gerçekleştirildiği bir alan olduğu görülmektedir. Şiddet uygulama “hakkına” da hukuksal düzenlemeleri elinde bulunduran ve hukuku işleten devlet sahiptir. Suç ve ceza yasalar aracılığıyla belirlendiği, toplumsal yaşamın kurallarla düzenlendiği ve kişiler arası ilişkilerin disipline edildiği yerde şiddetin hayatın bir parçası olarak hayat bulduğu açıktır. Devlet erki, yani bütün kurum ve kuruluşlarıyla devleti elinde bulunduran egemen güç, hukuku bir araç olarak kullanarak birey ve bireysel yaşam üzerinde “tasarruf”ta bulunabilmektedir. Bu şekilde iktidar kurumlar ve yasal prosedürler aracılığıyla bireyin yaşamını düzenler. Bu bağlamda hukuk, şiddetin onunla aktığı bir alan olarak varlık bulmaktadır.