TÜRK İNANÇSAL HALK DANSLARININ FİGÜRLERİNE GÖSTERGEBİLİMSEL BİR BAKIŞ: Alevi Semah Figürlerinin Anlamları

Tüm dünyada halk danslarına ait figürler, çok değişik amaçlarla oluşturulmaktadır. Bu figürler geçmişte yaşanmış tarihsel bir olayı, üretim biçimlerinden kaynaklanan sosyal davranışları, Pagan dönemlere ait inançsal ritüelleri, kadın ve erkeğin birbirlerine kur yapmasını, doğadaki hayvanların ya da bir av olayının taklidini, ya da yalnızca kareografik ve estetik bir oyun amacını içerebilmektedirler. Ancak özellikle inançsal ritüellerin bir uzantısı olan halk danslarını, o inancın mensubu olan halkların kolektif belleğini ve atalarından gördükleri hayat algısını içermesi bakımından göstergebilimsel bir anlam havuzuna benzetebiliriz. Bu dans türlerinin figürsel bağlamdaki inançsal anlamları, içerdikleri sözler tarafından da desteklenmektedir. Alevi semahlarına ait figürler, çalışma boyunca bu anlamda ele alınmıştır. Pisagoras felsefesinden Mevleviliğe kadar Anadolu toprağının ortak bir mahsulü olarak algılanması gereken birçok kültürle iç içe olmuş olan Alevi kültürü, bu kültürlere ait danslarla da uzaktan ve ya yakından bir akrabalığa sahiptir. Tarikat uygulamaları da dâhil olmak üzere Anadolu inançlarının birçok türünde, inanç ritüellerini yerine getirmek için dönerek ibadet etmenin kökenleri ise eski bir Anadolu uygarlığı olan Hititlere kadar dayandırılmaktadır. Bu çalışmada, yalnızca “ritim eşliğinde dönerek ibadet etme” olarak tanımlanamayacak kadar büyük bir anlam havuzuna sahip olan semah figürlerinin her biri olmasa bile önemli bir kısmı, göstergebilimsel açıdan tekrar ele alınmıştır.