TERMINOLOGY RELATING TO 'BUILDINGS THAT HAVE COMBINED FUNCTIONS' IN ANATOLIAN SELJUK ARCHITECTURE
Journal Name:
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi
Key Words:
Keywords (Original Language):
| Author Name |
|---|
Abstract (2. Language):
This research aims to assess the validity of a classification of architectural
edifices, based on a new terminology developed for groups of buildings from the
Anatolian Seljuk period. These groups of buildings are often combinations of
mosques, 'turbe's, 'medrese's and 'darüşşifa's which have distinct design characteristics
of the Seljuk period of Anatolia, and which seem to have evolved later
into the Ottoman period.
In some of these groups of buildings in this period, either two or three different
functions are integrated into a single building, or these different functions are
solved in several independent buildings which are integrally related. I am inclined
to call this group as 'buildings that have combined functions', to differentiate
them from others where such combinations are not observed. In some of the
buildings covered in this research, like 'medrese-mescid-türbe' combinations, the
relationship may seem to be a spontaneous one, but in others like 'mosquedarüşşifa'
or 'medrese-darüşşifa-türbe' combinations the relationship between
the components appears to be the logical result of a well studied design stage.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language):
Bu çalışma, Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisi örneklerinden bir grup yapıya
yeni bir tanım getirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bugüne kadar birçok çalışmada
mimarlık ve sanat tarihi açısından incelenmiş olan çalışma konusu yapılar, bu
çalışmada birleşik fonksiyon Özellikleri dikkate alınarak irdelenmiştir.
Cami, mescid, medrese, türbe ve darüşşifa birleşmeleri olarak belirlediğimiz bu
yapılar, tasarım biçimleri dikkate alınarak; mekan ve fonksiyon ilişkileri
açısından üç grup olarak sınıflandırılmışlardır.
Birinci grup, aynı yapıda farklı fonksiyonların biraraya getirildiği örneklerdir. Bu
grup, bazen iki bazen de üç İşlevin farklı mekanları paylaşması ile çeşitlenmektedir.
Bunlar, medrese içinde bir mekanın, mescid veya türbe olarak fonks iyon landırıl mış
olduğu, veya her iki fonksiyonun da birlikte yer aldığı Kayseri Afgunu Medresesi;
Çorum, Alaca Hüseyin Gazi Medresesi; Karaman, Hatuniye Medresesi; medrese
içinde mescid fonksiyonunun yer aldığı Sivas, Gök Medrese; medrese içinde hem
mescid hem de türbe fonksiyonunun yer aldığı Konya, Sırçalı Medrese; Sivas,
Buruciye Medresesi ve Kırşehir, Caca Bey Medresesi birinci grubun örnekleridir.
İkinci grup, farklı fonksiyonlu iki yapının birarada olduğu örneklerdir. Bu grupta;
iki bağımsız yapı, birleşik ve birbiriyle ilişkili olarak inşa edilmiştir. Bunlar, medresetürbe,
medrese-mescid, cami-türbe, medrese-cami, darüşşifa-cami, medresedarüşşifa
birleşmeleridir. Medrese-türbe birleşmelerine Atabey Ertokuş Medresesi;
Erzurum, Çifte Minareli Medrese; Erzurum, Yakutiye Medresesi; medrese-mescid
birleşmelerine Akşehir, Taş Medrese; Konya, İnce Minareli Medrese; cami-türbe
birleşmelerine Amasya, Burmalı Minare Camii; Konya, Beyşehir Eşrefoğlu Camii;
cami-darüşşifa veya cami-medrese birleşmelerine Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası,
Kayseri Külük Camii ve Medresesi, Kayseri Hacı Kılıç Camii ve Medresesi; medresedarüşşifa
birleşmelerine Kayseri Çifte Medrese ve Sivas Keykavus Darüşşifası örnek
olarak gösterilebilecek yapılardır.
Üçüncü grup ise, zaman içinde farklı fonksiyonlu yapıların biraraya getirildiği
örneklerdir. Farklı fonksiyonlu ikiden fazla yapının birleşik veya yakın ilişkili
olarak inşa edilmiş olduğu bu grup örnekleri, cami-türbe, cami-medrese-türbehamam-
hanikah fonksiyonlarının birlikte düşünüldüğü tasarımlardır. Bu grup
için, Konya Alaeddin Camii, Kayseri Huand Hatun Yapı Grubu; Konya, Sahib
Ata Yapı Grubu; Afyon, Sincanlı Boyalıköy Yapı Grubu örnek olarak verilebilir.
Bu çalışma kapsamına alınan yapılardan; birinci grubun bazı örneklerinde
fonksiyon beraberliğinin, ana fonksiyonun gereği nedeniyle kendiliğinden ortaya
çıktığı (medrese içinde mescid ve türbe fonksiyonları gibi), fakat ikinci ve üçüncü
grubun bazı örneklerinde (cami-darüşşifa-türbe, medrese-darüşşifa-türbe,
medrese-cami gibi) ilişkilerin bilinçli bir tasarım sonucu olduğu açıktır.
Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisı'nden bir grup örnek olan bu yapılar, daha
sonraki devirlerde gelişen belli bir programa bağlı külliyelerin ilk denemeleri
olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmada, anılan yapılar, bir devrin belli tasarım
özelliklerini göstermesi bakımından Mimarlık Tarihi içinde farklı bir grup olarak
ele alınmıştır ve'Birleşik Fonksiyonlu Yapılar' tanımı getirilerek, fonksiyonların
birarada çözümlenmesi özelliğine dikkat çekilmiştir.
FULL TEXT (PDF):
- 1-2
53-65