You are here

Home » Content

YENİ LİBERALLEŞME EVRESİNDE KONUT EŞİTSİZLİKLERİNİN SINIF BOYUTU: ANKARA’DA BİR ÇALIŞMA

CLASS DIMENSION OF HOUSING INEQUALITIES IN THE NEW ERA OF LIBERALIZATION: A CASE STUDY IN ANKARA

Journal Name:

  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2008

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author Name
Abstract (2. Language): 
The impact of global restructuring of the economy on the social geography of the city is twofold: at one extreme the pattern of stratification has changed with the emergence of new social layer of high-level professionals working in the finance sector and specialized services, at the other, there has been an increase in the informal, causal low-skilled, low-paid labour. The extreme inequality of the new era can distinguish itself with its magnitude in both social and spatial terms. The measurement of class-based inequality has been generally incorporated with income and earnings produced as a consequence of the sphere of production, i.e. labour market. The role of the household in the labour market is accepted as the main factor in determining the level of welfare and standard of living. However, in actuality, the factors that identify the income inequality cannot be limited by the sphere of production. There is common consensus that a social grouping identified by the sphere of reproduction (consumption) and exchange mechanism is needed for fully-fledge stratification and class analysis. This paper tries to show that not just income, but also the sphere of social reproduction including the housing dimension, has to be incorporated in the measurement of the deep social divide that exists between haves and have-nots. The objective here is to discuss the criterion employed in the measurement of class based segregation in urban structure. The major assertion is that not income but also housing is of utmost importance for the analysis of the class-based segregation in Ankara’s urban structure. Special attention is paid to the relationship between the concepts of “social polarization”, “social stratification” and socio-spatial divide in terms of material value, living conditions and ownership pattern of housing in the intermediary period of the late 1990s and the early 2000s in Ankara. This study is an attempt to fulfill a research on the untouched and insufficiently discussed theme of ‘class-based socio-spatial segregation’, which has neither theoretically nor empirically been studied with adequacy in the Turkish context. There appear to be some links between the global-city status and inequality in the stratification of Ankara. Income inequality can easily incorporate itself in the form of different class positions in relation to varying housing conditions. However, there appears, at the same time, counter evidence which is incorporated as the existing labour structure and distribution relations. Correspondence Analysis (CA) has been used as well as employing the statistics of “Household Income and Consumption Expenditure Survey” (HICES) for Ankara collected by State Institute of Statistics (SIS) in 1994 and 2001.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Ekonominin küresel yeniden yapılanmasının kentin yerel coğrafyasına iki tür etkisinden söz edebilir. Birincisi, tabakalaşma örüntüsünün değişmesidir. Bir tarafta finans sektörü ve ihtisaslaşmış hizmetlerde çalışan üst-düzey profesyonellerden oluşan yeni bir tabaka ortaya çıkmaktadır. Bunu izleyen ise, niteliksiz işgücü talep eden işlerdeki artıştır. Yeni dönemin bir özelliği olarak kabul edilen eşitsizlik, kendisini hem boyut olarak, hem de sosyal ve mekânsal farklılaşmalar biçiminde göstermektedir. Toplumsal eşitsizlik yeni bir olgu değildir, ancak yeni döneme özgü olan bu eşitsizliğin boyutlarıyla birlikte sosyal ve mekânsal kutuplaşma ortaya çıkmaktadır. Küresel iş bölümündeki yeniden yapılanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkan yeni sınıfsal katmanlaşma ve bunların belirlediği mekânsal tercihler, kentlerde yeni ayrışma akslarının oluşmasına yol açmaktadır. Yeni dönemin yarattığı eşitsizliklerin ölçümünde genellikle üretim alanındaki işgücü piyasası odaklı gelir ve kazanç farklılıkları öne çıkmaktadır. Sosyal tabakalaşma çalışmaları genellikle üretim süreçlerini dikkate almakta, yeniden üretim süreçlerini hesaba katmamaktadır. Bu çalışmada üretim ve yeniden üretim süreçlerinin birbiriyle ilişkisi ve etkileşimi alan çalışmasıyla irdelenmiştir. Burada önemli soru, mekânsal ayrışmanın sınıf formasyonunu nasıl etkilediğidir. İki önemli unsur karşımıza çıkmaktadır, bir, sınıf yapısı ve iki, mekânsal dağılım. Bu unsurlar sınıf yapısının ayrışma üzerindeki etkisi ve sınıfların ekonomik olarak nasıl kutuplaştığı üzerinedir. Pek çok araştırmacı ise kentin farklı pek çok eşitsizlik kaynağı olduğunu ve bunların sadece iş ve iş yerinde üretilen eşitsizliklere bağlanamayacağını savunmaktadırlar. Bu görüş, ücret eşitsizliklerinin kentsel eşitsizlikler arasında önemsiz sayılması anlamına gelmemekte, ancak bireylerin yaşam fırsatlarının doğrudan ücretleriyle bağıntılı olduğu kadar dolaylı olarak farklı kaynaklarla da belirlendiği kabulüne dayanmaktadır. Sınıf ve konut sahipliğinin çapraz etkisi, araştırmacıları bekleyen çalışma alanlarıdır ve çalışmada bu etkileşim incelenmektedir. Üretim ve yeniden üretim süreçlerini ele alan yeni bir kavramsallaştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Sonuç bulgular, 1990 sonrası ve 2000’li yılların başında Ankara’nın sosyal tabakalaşmasında küreselleşme söylemine uygun bazı ipuçları göstermekle birlikte, içsel dinamiklerin varlığını da ortaya koymaktadır. Çalışma, gelir eşitsizliklerinin farklı sınıfsal konum ve konuta özgü farklılıklarına dair net bir profil sunmaktadır. Çalışmada Devlet İstatistik Enstitüsü’nün “Hane Halkı Gelir ve Tüketim Harcamaları” anketleri kullanılmıştır. Anketler 1994 yılının tamamı ve 2001 yılının ilk üç ayına aittir. Bu anketler, hane halkı ve hane halkını oluşturan bireylerin gelir, tüketim harcamaları ve sosyoekonomik profillerine yönelik ayrıntılı bilgiler içermektedir. İstatistiksel modelleme olarak Uyum Analizi (Correspondence Analysis) kullanılmıştır. Analiz, sosyal bilimlerde sıklıkla kullanılan kategorik değişkenlerin görsel bir haritasını sunmakta ve bu harita üzerinde fiziki uzaklıklar sosyo-mekânsal farklılıkların izdüşümü haline gelmektedir. Grafik üzerinde birbirine yakın olan noktaların (hanehalklarının) aynı sınıf pozisyonuna dahil olmaları yüksek olasılıklıdır. Bu yöntem plancıların sosyal sınıf temelli mekânsal ayrışma, eğitim, istihdam, tüketim, yaşam tarzları gibi şimdiye değin kendilerine uzak konular olarak gördükleri ve mekânla ilişki kurmakta zorlandıkları olguların haritalanmasına olanak tanımaktadır. Araştırma ve sonuçları, bu bağlamda kent araştırmalarına yeni bir boyut kazandırmaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_290_25_pp_39-69.pdf
  • 2
39-69
  • English

REFERENCES

References: 

AGNEW, J. A. (1981) Home Ownership and The Capitalist Social Order,
Urbanization and Urban Planning in Capitalist Society, in M. Dear and A.
J. Scott (eds), New York; 457-80.
AKPINAR, F. (2005) Social Strafication and Consumption Profiles of Ankara:
A Case Study in Ankara Residential Areas, Unpublished Ph.D. thesis,
METU, Ankara.
AKTAŞ, A. S. (2001) Sınıf Analizleri ve Sınıf Şemaları: Türkiye Örneğine
Ampirik Bir Yaklaşım [Class Analysis and Class Schemes: An
Empirical Approach to Turkish Example] Toplum ve Bilim, Autumn
1990; 210-228.
AYATA, S. (1989) Toplumsal Çevre Olarak Gecekondu ve Apartman
[Gecekondu and Apartment as Societal Environment], Toplum ve Bilim,
Summer-Autumn 1989, 46/47; 101-127.
AYATA, S. and AYATA, A. (2000) Toplumsal Tabakalaşma, Mekânsal
Ayrışma ve Kent Kültürü [Social Stratification, Spatial Segregation
and Urban Culture], in F.Atacan, et al. (eds) in Mübeccel Kıray için
Yazılar, Armağan Dizisi, Bağlam Yayınları, İstanbul.
AYATA, S. (2002) The New Middle Class and Joys of Suburbia, in D.
Kandiyoti and A. Saktanber (eds) Fragments of Culture, I.B. Tauris and
Co Publishers, London-New York.
BADEMLİ, R. (1990) 1990’dan 2000’li Yılların Ankara’sına Bir Bakış [A look
through the years of 1990-2000’s Ankara], Ankara, October 1990; 35-
44.
BAKIREZER, G. (2006) Trabzon Olaylarının Sosyolojisine Dair Notlar [Notes
on Sociological Analysis of Trabzon case], Toplum ve Bilim, n: 107; 117-
144.
BELEK, İ. (1999) Sosyal Sınıf, Eğitim, Gelir ve Mahalle; Hangisi Sağlığın
En Önemli Belirleyenidir? Antalya’da bir araştırma [Social Class,
Education, Income and Neighborhood: Which one is the Most
Significant Determinant for Health? A Study in Antalya] Sosyoloji
Araştırmaları Dergisi/ Journal of Sociological Research; 99/1-2.
BORATAV, K. (1995) İstanbul ve Anadolu’da Sınıf Profilleri, [Class Profiles in
İstanbul and Anatolia], Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
BOURDIEU, P. (1979 [1984]) Distinction: A Social Critique of the Judgement
of Taste, tr. by Richard Nice, Harvard University Press, Cambridge,
Massachusetts.
BOTTERO, W. (2005) Stratification: Social Division and Inequality, Routledge,
London and New York.
BUĞRA, A. (1998) The Immoral Economy of Housing in Turkey, International
Journal of Urban and Regional Research, v: 22, n: 2; 283-302.
BULUTAY, T. (1995) Employment, Unemployment and Wages in Turkey,
International Labour Office, State Institute of Statistics, Ankara.
BURROWS, R. (2003) How the Other Half Lives: An Explanatory Analysis
of the Relationship between Poverty and Home-ownership in Britain,
Urban Studies, v: 40, n: 7; 1223-1242.
CROMPTON, R. (1993) Class and Stratification: An Introduction to Current
Debates, Polity Press, Cambridge, UK; Cambridge, MA, USA.
CROMPTON, R. (1996) Consumption and Class Analysis, in S. Edgell, et al.
(eds), Consumption Matters, Blackwell.
CROMPTON, R. and SCOTT, (2005) Class Analysis: Beyond the Cultural
Turn, in F. Devine et. al. (eds) in Rethinking Class: Culture, Identities
and Lifestyles, McMillan, Palgrave.
ÇİĞDEM, A. et al. (2006) Şerif Mardin’le Merkez-Çevre Analizi Üzerine
[On the Centre-Periphery Analysis with Şerif Mardin], Toplum ve
Bilim, n: 105; 7-10.
DANGSCHAT, J. (1987) Sociospatial Disparities in a ‘Socialist’ City: The
Case of Warsaw at the End of the 1970s, International Journal of Urban
and Regional Research, v: 11, n: 1, March; 37-59.
DEVINE, F. and SAVAGE, M. (2005) The Cultural Turn, Sociology and
Class Analysis, in F. Devine et al. (eds), in Rethinking Class: Culture,
Identities and Lifestyles, McMillan, Palgrave.
DOUGLAS, M. and ISHERWOOD, B. (1979) The World of Goods: Towards an
Anthropology of Consumption, Routledge, London and New York.
DUNLEAVY (1980) Urban Political Analysis: The Politics of Collective
Consumption, Macmillan, London/Basingstoke.
EDEL, M. (1982) Home Ownership and Working Class Unity, International
Journal of Urban and Regional Research, v: 6; 205-222.
ERAYDIN, A. and ARMATLI-KÖROĞLU, B. (2005) Ankara’nın Yeni
Gündemi: Ulus Devletin Başkentliğinden Küresel Ekonominin
Düğüm Noktası Olmaya Uzanan Yapısal Dönüşüm Çabaları
[Ankara’s New Agenda: Structural Attempts along with being a
Capital city of Nation-State to a node of the Global Economy], in T.
Şenyapılı (ed) in Cumhuriyet’in Ankara’sı, ODTÜ Yayıncılık.
ERDER, S. (1995) “Yeni kentliler ve Kentin Yeni Yoksulları” [New
Urbanities and New Urban Poors] Toplum ve Bilim, v: 66; 106-121.
ERDOĞAN, N. (ed.) (2002) Yok-sanma: Yoksulluk-Mâduniyet ve Fark
Yaraları, in N. Erdoğan (ed.), Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent
Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Demokrasi Kitaplığı Yayınevi,
WALD.
FAINSTEIN, S. S. (2001) Inequality in Global City Regions, in Alan Scott
(ed.) Global City Regions: Trends, Theory, Policy, Oxford University
Press.
GENİŞ, A. (2002) Workers in the Small Industry: Employment, Social Space and
Patterns of Class Formation, unpublished Ph.D. Thesis, METU, Ankara.
GIDDENS, A. (1981) The Class Structures of the Advanced Societies, London:
Hutchinson (2nd edition).
GOLDTHORPE, J. H. (1987) Social Mobility and Class Structure in Modern
Britain, Clarendon Press, Oxford.
GREENACRE, M. J. (1993) Corresondence Analysis in Practice, Academic Press
Limited.
GURNEY, C. M. (1999) Lowering the Drawbridge: A Case Study of
Analogy and Metaphor in the Social Construction of Home-
Ownership, International Journal of Urban and Regional Research, v: 36,
n:10; 1705-1722.
GÜVENÇ, M. and IŞIK, O. (1996) İstanbul’u Okumak: Statü-Konut
Mülkiyeti Farklılaşmasına İlişkin Bir Çözümleme Denemesi
[Reading İstanbul: An Essay on Spatial Differentiation with respect to
Employment Status and Housing Tenure Types], Toplum ve Bilim, n:
71; 6-58.
GÜVENÇ, M. (1999) Beş Büyükşehirde Köken-gelir Temelinde Mekânsal
Farklılaşma: İlişkisel Çözümlemeler [Spatial Differentiation as a
Basis of Origin-Income in Five Big Cities: Relational Analyses], in Z.
Rona (ed) Bilanço 1923-1998, Tarih Vakfı Yayınları; 331-350.
GÜVENÇ, M. (2000) Kent Araştırmasına İlişkisel Yaklaşım; İşyeri-Statü
Farklılaşması ve mekânsal İzdüşümleri [Relational Approach to urban
research: Workplace-Status Differentiation and Spatial Projection], in
F. Atacan, et al. (eds.) Mübeccel Kıray için Yazılar, Bağlam Yayınları,
İstanbul.
GÜVENÇ, M. (2001a) Toplumsal Coğrafyalar Farklılıklar-Benzerlikler [Social
Geographies, Dissimilarities-Similarities], İstanbul, v: 36; 80-83.
GÜVENÇ, M. (2001b) Ankara’da Statü-Köken Farklılaşması [Status-origin
Differentiation in Ankara], in Y. Yavuz (ed.) Tarih içinde Ankara II,
METU Faculty of Architecture Press, Ankara.
HARRIS, Richard (1984) Residential Segregation and Class Formation in
the Capitalist City, Progress in (Social) Geography, 18 (1) 26-49.
HARVEY, D. (1990) Flexible Accumulation through Urbanization, Spectra,
the Yale Architectural Journal, 26; 251-272.
KALAYCIOĞLU, S. et al., (1998) Türkiye İçin Bir Sosyoekonomik Statü
Ölçütü Geliştirme Yönünde Yaklaşım ve Denemeler [Approaches
and Trials in the Development of Socio-economic Status Index for
Turkey], Toplum ve Hekim, 13 (2) 126-137.
KANDİYOTİ, D. (2002) Introduction: Reading the Fragments, in D.
Kandiyoti and A. Saktanber (eds) Fragments of Culture, I.B. Tauris
and Co Publishers, London-New York.
KEYDER, Ç. And ÖNCÜ, A. (1993) İstanbul and The Concept of World Cities,
Friedrich Ebert Foundation, İstanbul.
KEYDER, Ç. (2005) Globalization and Social Exclusion in Istanbul,
International Journal of Urban and Regional Research, v: 29, n: 1, March
2005; 124-34.
KIRAY, M. B. (1973) Social Stratification and Development in
Mediaterranean Countries, in Kıray, M. B. (ed.) Social Stratification
and Development in the Mediterranean Basin, Mouton, the Hague-Paris.
KIRAY, M. B. (1982) Apartmanlaşma ve Modern Orta Tabakalar
[Apartmentanization and Modern Middle Class], Toplum Bilim
Yazıları, Gazi Üniversitesi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları, n: 7;
385-387.
LOGAN, J. R. Et. al. (1999) Housing Inequality in Urban China in the 1990s,
International Journal of Urban and Regional Research, v: 23, n: .1; 7-25.
LONGHURST, B. and SAVAGE, M. (1996) Social Class, Consumption and
the Influence of Bourdieu: Some Critical Issues, in S. Edgell, et al.,
(eds).Consumption Matters, Blackwell.
MARCUSE, P. (1993) What’s So New About Divided Cities?, International
Journal of Urban and Regional Research, v: 17 (3) 355-365.
MARSHALL, G. et al. (1988) Social Class in Modern Britain, Unwin Hyman:
London.
METU Urban Policy Planning and Local Governments (2000) Kentsel
Yoksulluk ve Geçinme Stratejileri: Ankara Örneği [Urban Poverty and
Strategies of Survival: An Example for Ankara], METU, Ankara.
MIRAFTAB, F. (1997) “Revisiting Informal-Sector Home Ownership: the
Relevance of Household Composition for Housing Options of the
Poor”, International Journal of Urban and Regional Research, v: 21; 303-
322.
MORRIS, L.D. (1987) Local Social Polarisation: A Case Study of Hartlepool,
International Journal of Urban and Regional Research, v: 11; 331-350.
OSBORN, A. et al.(1979) The Rationale for a Composite Index of Social
Class and its Evaluation, The British Journal of Sociology, 30 (1) 39-60.
ÖZBUDUN, E. and ULUSOY, A. (1980) Overview, in Özbudun, E. and
Ulusan, A. (eds) The Political Economy of Income Distribution in Turkey,
Holmes and Meier, New York.
ÖZCAN, Y. Z. (1998) Siyasi Parti Tercihlerini Belirleyen Etmenler: İstanbul
Örneği, [Factors Affecting Voters’ Preferences: The Case of İstanbul],
Toplum ve Bilim, 76; 188-212.
PRATT, G. (1982) Class Analysis and Urban Domestic Property: A Critical
Reexamination, International Journal of Urban and Regional Research, v:
6, 481-502.
PORTES, A. (1985) Latin American Class Structures: Their composition and
Change During the Last Decades, Latin American Research Review, v:
20, No.3; 7-39.
REX, J. and MOORE, R. (1967) Race, Community and Conflict, Oxford
University Press, Oxford.
ROY, A. and AL SAYYAD, N. (2004) Prologue/Dialogue: Urban
Informality: Crossing Borders, in Ananya Roy and Nezar Al Sayyad
(eds) Urban Informality: Transnational Perspectives from the Middle East,
Latin America and South Asia, Lexington Books.
ROY, A. (2004) Transnational Trespassing: The Geopolitics of Urban
Informality, in Ananya Roy and Nezar Al Sayyad (eds) Urban
Informality: Transnational Perspectives from the Middle East, Latin
America and South Asia, Lexington Books.
SARAÇOĞLU, Ş. (1996) Küreselleşme: Retorik ve Gerçeklik [Globalization:
Rhetoric and Reality], Toplum ve Bilim, 71; Winter 244-247.
SASSEN, S. (1991) The Global City: New York, London, Tokyo, Princeton
University Press, Princeton.
SAUNDERS, P. (1984) Beyond Housing Classes: The Sociological
Significance of Private Property Rights and Means of Consumption,
International Journal of Urban and Regional Research, 8 (2)202-227.
SAUNDERS, P. (1986) Social Theory and the Urban Question, Hutchinson
Education Ltd., London.
SAVAGE, M. et al. (2005) Local Habitus and Working-Class Culture, in F.
Devine et al.(eds) in Rethinking Class: Culture, Identities and Lifestyles,
Palgrave, McMillan.
SCASE, R. (2000) Sınıf: Yöneticiler, Mavi ve Beyaz Yakalılar [Class: Managers,
Blue and White Collars], tr. by B. Şarer, Rastlantı Yayınları.
SCOTT, A., et al. (2001) Global City Regions, in Alan Scott (ed.) Global City
Regions: Trends, Theory, Policy, Oxford University Press.
SIS (1994) Househod Income and Consumption Expenditure Survey 1994: 19
selected province centers results, DİE Matbaası, Ankara.
SIS and TOKİ (1999) Turkish Housing Survey: Province Centers, Adana, Ankara,
Gaziantep, İçel, İstanbul, İzmir, Samsun, Şanlıurfa, Van, DİE Matbaası,
pub.no: 2887.
SIS (2000) Census of Population: Social and Economic Characteristics of Population,
Ankara, DİE Matbaası, pub. no: 2497, Ankara.
TEKELİ, İ. (1995) Yetmiş Yıl İçinde Türkiye’nin Konut Sorununa Nasıl
Çözüm Arandı, [In seventy years how to find solutions to the
Turkish housing problem], TOKİ Konut Araştırmaları Sempozyumu,
Ankara.
TEKELİ, İ. (2006) Yerleşme Yapıları ve Göç Araştırmaları [Settlement
Structures and Research on Migration], in A. Eraydın (ed.) Değişen
Mekân: âsal Süreçlere İlişkin Tartışma ve Araştırmalara Toplu Bakış: 1923-
2003 [Changing Space: Discussions about the Proccess of Space and
an Overview to Research] Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
THORNS, D. C. (2005) The Transformation of Cities: Urban Theory and Urban
Life, CSA Global Publishing Agency.
TÜREL, A. (1986) Ankara Kent Formunda Konut Alanlarının Gelir
Gruplarına Göre Farklılaşması, [The differentiation of Residential
Areas according to the Income in Ankara’s Urban Form] in İ. Tekeli, et
al. Ankara: 1985’den 2015’e, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara.
VAN KEMPEN, E. T. (1994) The Dual City and the Poor: Social Polarisation,
Social Segregation and Life Chances, Urban Studies, v.31, n: 7, 994-
1015.
VAN KEMPEN, R. and ÖZÜEKREN, A.Ş. (1998) Ethnic Segregation in
Cities: New Forms and Explanations in a Dynamic World, Urban
Studies, v: 35, n: 10; 1631-1656.
VESTER, M. (2005) Class and Culture in Germany, in F. Devine et al.
(eds) in Rethinking Class: Culture, Identities and Lifestyles, Palgrave:
McMillan.
WRIGHT, E. O. (1985) Classes, Verso, London.
WUGGENIG, U. and MNICH, P. (1994) Exploration in Social Spaces:
Gender, Age, Class Fractions and Photographical Choices of Objects,
in: M.J. Greenacre and J. Blasius (eds.) Correspondence Analysis in the
Social Sciences: Recent Development and Applications, Academic Press.
YASA, İ. (1973) The Impact of Rural Exodus on the Occupational patterns
of Cities: The case of Ankara, in: M. B. Kıray (ed), Social Stratification
and Development in the Mediterranean Basin, Mouton, the Hague-Paris.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com