You are here

ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ’NDE ERNST EGLI’NİN İZLERİ: PLANLAMA, BİRA FABRİKASI, KONUTLAR ve “GELENEKSEL” BİR HAMAM

TRACES OF ERNST EGLI IN ATATÜRK FOREST FARM: SITE PLANNING, BEER FACTORY, HOUSING AND THE “TRADITIONAL” HAMAM

Journal Name:

Publication Year:

DOI: 
10.4305
Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
“Gazi Forest Farm” established on 5 May 1925 was designed and developed as a modern site with concern for leisure activities along with agricultural, industrial, and commercial components. Following the first construction between 1925 and 1926, development in 1930s was conducted so as to show a planned environment with modern concerns in mind. The initial plan for the Farm dated 1934 was maintained by the Swiss architect Ernst Arnold Egli, who attempted to innovate an approach to connect the historical and the cultural past of the new nation with the geography of the site, and the very public space requirements of the new-born Republic of Turkey. Although the plan was not applied in its entirety, the design makes one to consider the Atatürk Forest Farm to constitute a small model of the national modernity project, with the social, cultural and historic implications it has. Only two years after the initial design, planning and architectural implementations in the Farm were conducted in a more comprehensive and programmed manner. Following the plan prepared by Hermann Jansen in 1936 and with the Jansen-Egli cooperation, projects for the Beer and Malt Factory, housing, hamam (Turkish Bath) and restaurant, the main structures of the site were rapidly prepared and realized by Egli in 1937. The Beer and Malt Factory was one of the main buildings which transformed/changed the Farm in a considerable manner with its central position; accommodation facilities provided the employees with houses close to workplace; managerial units and the Railway Station completed the scene for the suburban leisure space to be within easy reach with the new Capital city Ankara. The Factory’s machine-like and rational form corresponding to its function with technologic facilities was complemented with the modern forms of official buildings and housing for employees, as well as with the hamam. While housing units provided a modern atmosphere for the users of the quarter, they were designed to cope with the living habits of the emerging working class. For the design of the Beer Factory Hamam, one of the most interesting buildings of the site, Egli was adhered to the characteristic scheme of the Ottoman Hamam, and complied with the modern approach of 1930s while using the material and technique: he utilized current technological implementations for its water and heating system, contrary to the traditional hamams, which might be called an innovation. With the hamam and the housing, the Beer and Malt Factory, as one of the main buildings of the site provided the Farm to have a more modern and holistic appearance as an industrial production area. Natural landscaping, parks and gardens of the Farm take the workplace away from the usual factory image. Carefully embellished gardens next to the factory where few species of plants were cultivated; the restaurants, parks, pools and other areas for entertainment, detach the industrial and agricultural production locations considered as collective spaces in integrity, in an order not disturbing each other. Factory and employee housing of the industrial period and their environments for living created in connection therewith, are still a rich source of information. However nowadays it is evident that this initial environment created for a modern way of living and production is under a great pressure of change, which ends up in ill-management, under maintenance and simply ignorance. As an architectural heritage from the Early Republican Era, it is required to appreciate the value of and to preserve the buildings of the Atatürk Forest Farm, as one primary sample of a modern, contemporary, secular environmental contruction. The paper aims to document the planning and construction development of the campus and its buildings in the light of the textual and visual documents acquired from the ETH Zürich Archive, the Presidency Atatürk Archive, Prime Ministry Archive for the Republic, the Architektsmuseum TU Berlin, the TTA General Directorate Archive, and the Atatürk forest Farm Archive.
Abstract (Original Language): 
“Yaşamak ve ölümün didinmesi, güneş ve gölge, şakuli ve ufki tezatlar toplanarak büyük bir hat üzerine, ta uzaklardan görünebilecek bir şekilde konması sanat noktasında çiftlik için esas bir gaye olarak kabul ve tatbik edilmelidir.” Egli (1934) Atatürk Orman Çiftliği, kurulduğu yerin seçiminden, tarım, endüstri, üretim ve eğlence kurgusuna kadar bütün ayrıntıları ile “modernite projesi”nin kapsamını ve niteliğini küçük ölçekte tanımlamış, tasarlamış bir yerleşkedir (1). Ulusal kalkınmadaki başarıyı köylünün eğitimi ve tarımın iyileştirilmesi önceliğinde arayan anlayışın sonuçlarının sınanacağı bu çiftlik, geleceğin modern yurttaşını, Atatürk’ün “Türk öğün, çalış, güven” vecizesi uyarınca yönlendirmeyi amaçlayan bir deneme ortamı yaratır (2). Tarımla kalkınmaya öncelik veren ve köylere kadar yayılan bu programın örnek kompleksi olarak Atatürk Orman Çiftliği’ndeki pratik uygulamalar, Ankara’nın kurak bozkırında yeşil bir vaha, eğlence ve dinlenme ortamı oluşturur (3). Modernite projesinin bir modeli olarak Atatürk Orman Çiftliği, yapılı çevresinin yanında kullanıcılarına ilişkin sosyolojik, ekonomik ve kültürel bağlamları içeren çok katmanlı bilgiler sunmasına karşın yeterince araştırılmamıştır. Eldeki çalışmalar, Atatürk Orman Çiftliği’nin daha çok tarihsel, tarımsal ve iktisadi yönlerini ele almakta, yapılı çevresi ile ilgili olarak ayrıntılı bir çalışma bulunmamaktadır (4). Çalışmada, Egli’nin 1934 tarihli Çiftlik Planı ve Raporu ile 1936 yılında Jansen ile birlikte yaptığı Bira Fabrikası Kompleksi’ne ve çevresine odaklanan planlama ve bu plan içinde yer alan Egli yapılarının özgün yazılı ve görsel belgeler ışığında tanıtılması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Egli’nin tasarımı olan bu yapılar, Bira Fabrikası, Memur ve İşçi Konutları, Hamam, Lokanta ve Ülkü Evi’dir. Bu yapıların, bulunduğu yerleşkenin bileşenleri olarak işlevleri ve kullanım değerleri, yapıların dönemleri ile kurdukları ilişki/ilişkisizlik, yapım teknikleri ve nitelikleri, Erken Cumhuriyet Dönemi’nin çok katmanlı/karmaşık kimliği içindeki konumları, bu makalenin ana tartışmasıdır.
239-264

REFERENCES

References: 

ALPAGUT, L. (2010) Atatürk Orman Çiftliği’nde “Geleneksel” Bir Yapı:
Bira Fabrikası Hamamı, Folklor Edebiyat, s: 63; 29-52.
ANONİM (1930) Gazi Orman Çiftliği 5 Mayıs 1925-5 Mayıs 1930, Hakimiyeti
Milliye Matbaası, Ankara.
ANONİM, (1933) Ankara’da Gazi Orman Çiftliği (Mayıs 1925-Mayıs 1933),
Orman Çiftliği Umumi İdaresi, Ankara.
ANONİM. (1939) Atatürk Çiftlikleri, Devlet Ziraat İşletmeleri Kurumu
Neşriyatından, Ankara.
ANONİM. (1953) Atatürk Orman Çiftliği, İstanbul Matbaası, İstanbul.
ANONİM.(2007) Atatürk Orman Çiftliği, Bir Çağdaşlaşma Öyküsü,
Koleksiyoncular Derneği Yayını, Ankara.
ASLANOĞLU, İ. (2001) Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938,
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
ASLANOĞLU, İ. (1984) Ernst Egli, Mimar, Eğitimci ve Kent Plancısı,
Mimarlık (11-12) 15-9.
ASLANOĞLU, İ. (1984) 1923-1946 Döneminde Ankara’da Yapılan Resmi
Yapıların Mimarisinin Değerlendirilmesi, Tarih İçinde Ankara Eylül
1981 Seminer Bildirileri, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını, Ankara.
ASLANOĞLU, İ. (1992) 1923-1950 Yılları Arasında Çalışan Yabancı
Mimarlar, Ankara Konuşmaları, Mimarlar Odası Ankara Şubesi,
Ankara.
BOZDOĞAN, S. (2002) Modernizm ve Ulusun İnşası, çev. T. Birkan, Metis
Yayınları, İstanbul.
CANGIR, A., ed. (2007) Cumhuriyet’in Başkenti, Ankara Üniversitesi Kültür
ve Sanat Yayınları, Ankara.
CENGİZKAN, A., der. (2009) Fabrika’da Barınmak, Erken Cumhuriyet
Dönemi’nde Türkiye’de İşçi Konutları: Yaşam, Mekan ve Kent, Arkadaş
Yayınevi, Ankara.
EGLI, E.A. (1930) Mimari Muhit, Türk Yurdu (30-224) 32-3.
EGLI, E.A. (1942) Türkische Baukunst in Geschichte und Gegenwart.
Yayınlanmamış Ders Notları ve Manuskript, Zürich
(Wissenschaftshistorische Sammlungen ETH Zürich Hs. 785.1).
EGLI, E.A. (1969) Im Dienst Zwischen Heimat und Fremde, Einst
Und Dereinst, Erinnerungen, Yayımlanmamış kitap, Meilen
(Wissenschaftshistorische Sammlungen ETH Zürich Hs. 787.1).
KESKİNOK, Ç. (2000) Atatürk Orman Çiftliği: Kuruluşu, Sorunları ve
Çözüm İçin Öneriler, Mimarlık (292) 43-6.
NICOLAI, B.(1998) Moderne Und Exil, Deutschsprachige Architekten in der
Turkei 1925-1955, Verlag für Bauwesen, Berlin.
ÖZTAN, Y. (1993) “Atatürk Orman Çiftliği’nin Ankara Kentinin Yeşil
Alan Sistemi İçin İşlevi”, Dünü Bugünü ve Geleceği İle Atatürk Orman
Çiftliği, Ziraat Mühendisleri Odası Yayını, Ankara
ÖZTOPRAK, İ. (2006) Atatürk Orman Çiftliği’nin Tarihi, Atatürk Kültür, Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
TEKELİ, İ. (2007) Türkiye’nin Yaşadığı Hızlı Kentleşmenin Öyküsünü
Modernist Meşruiyet Kavramını Merkeze Alarak Kurma Yolunda Bir
Deneme, 80. Yılda Cumhuriyet’in Türkiye Kültürü, TMMOB Mimarlar
Odası ve SANART Yayını, Ankara.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com