You are here

Home » Content

TÜRKİYE’DE BİZANS ÇALIŞMALARI VE MİMARLIK TARİHİ YAZIMI

A REVIEW OF BYZANTINE STUDIES AND ARCHITECTURAL HISTORIOGRAPHY IN TURKEY TODAY

Journal Name:

  • Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2011
DOI: 
10.4305

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of Author
Abstract (2. Language): 
In recent years there has been an increase in studies dedicated to various aspects of the Byzantine legacy and the representation of Byzantium in history books, letters, cinema, art, even science and music in Turkey (2). However, there is still no comprehensive study focusing on the historiography of Byzantine architecture in Turkey. This article will provide a review of Byzantine Studies in Turkey from the early Republican period up to the present with a particular focus on architectural historiography. Studies in architectural historiography are late-comers to the academic scene since architectural history as an autonomous discipline itself is relatively new in Turkey (3). Historiographical studies in Turkey usually focus on early Republican and late Ottoman architecture (4). Nevertheless, there are some important studies for the history of Byzantine Studies in Turkey. As example, Semavi Eyice’s “Türkiye’de Bizans Sanatı Araştırmaları ve İstanbul Üniversitesinde Bizans Sanatı” [“Studies on Byzantine Art in Turkey and Byzantine Art in İstanbul University”] published in 1973 is a leading study providing a vast bibliography for studies in Byzantine history, art history and archaeology from the late 19th century to the 1970s. In his “Türkiye’de Bizans Mimarisi Hakkındaki Yabancı Araştırmaların Kısa Tarihçesi”[“A Brief History of Foreign Studies on Byzantine Architecture in Turkey”] (1976), he also provides a bibliography of archaeological studies in Turkey carried out by foreign archaeologists from the late nineteenth century to the 1945. Yıldız Ötüken in her “Türkiye’de Bizans Sanatı”[“Byzantine Art History in Turkey”] (2003) briefly describes some of the excavations in Byzantine archaeology and mentions current art history departments teaching Byzantine art history in Turkey. The latest study is by Engin Akyürek, titled “Byzantine Art History in Modern Turkey”(2010). Akyürek provides a review of the history of Byzantine studies in Turkey from the late nineteenth century to the present by adding recent developments in scholarship, the establishment of important research institutions and the current situation of the field (5). As for studies in the field of history, Nevra Necipoğlu provides a brief information on the history of studies of Byzantine history in Turkey in her “Türkiye’de Bizans Tarihçiliğinin Dünü, Bugünü ve Sorunları”[“The Past, the Present and the Problems of the Study of Byzantine History in Turkey”] (2003). She states that there are primarily three barriers in studying Byzantine history in Turkey. These include the difficulty of teaching the Greek language, the lack of library facilities, and the ideological barrier namely ‘the rejection of the Byzantine cultural legacy in Turkey’. Another historian, Melek Delilbaşı, also provides a summary of studies in Byzantine history by Turkish scholars from the late nineteenth century to today, in her paper “The Present and Future of Byzantine Studies in Turkey” (2005). The latest study is a paper presented at the International symposium “Contemporary Perceptions of Byzantium” on 19-21 November, 2009 in İstanbul also by Nevra Necipoğlu, “Byzantine Studies in Turkey: Contemporary Trends in Historical Scholarship”.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Cumhuriyet’in ilk yıllarında, yeni kurulan ulus devletin meşruiyetini sağlamak ve ortak bir kimlik yaratmak için arkeolojik ve tarihsel mirasa sahip çıkmak önem kazanmıştır. Bu dönemde, Anadolu’da yaşayan en eski uygarlıkların, “milli” kültürel mirasın bir parçası olarak algılanması ve tanımlanması sürecinde, Bizans’ın nasıl bir rol oynadığı sorusu önem taşımaktadır. Son yıllarda Türkiye’de, Bizans kültürel mirasının, tarih, edebiyat, hatta bilim ve sanattaki temsili üzerine yapılan çalışmaların sayısı artmıştır. Ancak, erken Cumhuriyet dönemi ve sonrası mimarlık tarihi yazımı üzerine olan çalışmalarda, Bizans mimarlığı ya da Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi mimarlık tarihi içinde Bizans mirasının yeri üzerine olan çalışmalar yok denecek kadar azdır. Bu makalenin amacı, erken Cumhuriyet dönemi ve 1950 yılı sonrasındaki tarihsel gelişmeler ve kültür politikaları bağlamında, Türkiye’de yapılan Bizans çalışmalarının kısa bir tarihini sunmak ve bu dönemdeki Bizans mimarlık tarihi yazımının değerlendirilmesine bir giriş yapmaktır. Bu değerlendirmede, hem doğrudan Bizans mimarisi üzerine yapılan çalışmalar, hem de erken Cumhuriyet dönemi sanat ve mimarlık tarihçilerinin Bizans mimarlığına yaklaşımları ile Osmanlı ve Cumhuriyet mimarlığının tarihsel gelişiminde Bizans mirasını ne dereceye kadar dâhil ettikleri sorusunu irdelemek amaçlanmıştır. Son olarak, Bizans mimarlık tarihi yazımındaki metodolojik yaklaşımlar genel olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda, sanat tarihinin geleneksel yöntemlerinden tipoloji çalışmalarının giderek ağırlığını kaybettiği, artan arkeoloji çalışmalarıyla birlikte, Bizans’ın bin yıllık tarihi boyunca yaşanan politik, dini, toplumsal, ekonomik ve sanatsal gelişmelerin daha fazla dikkate alındığı gözlenmiş olup, Bizans’ın çok kültürlü yapısına vurgu yapan ve onu daha geniş bir coğrafi ve tarihi bağlam içerisinde değerlendiren çalışmalara gereksinim duyulduğu belirtilmiştir.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastrmx_290_28_pp_63-80.pdf
  • 2
63-80
  • English

REFERENCES

References: 

ABBASOĞLU, H., BELL İ, O., eds. (1992) İstanbul Yazıları: Semavi Eyice
Armağanı, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını, İstanbul.
AHUNBAY, Z., MAZLUM, D., EYÜPGİLL ER, K., eds. (1996) Prof. Doğan
Kuban’a Armağan, Eren Yayınları, İstanbul.
AKYÜREK, E. (2010) Byzantine Art History in Modern Turkey, in
Perceptions of the Past in the Turkish Republic: Classical and Byzantine
Periods, eds. Scott Redford, Nina Ergin, Ancient Near Eastern
Studies, Supplement 31, Leuven-Paris-Walpole, MA; 205-224.
ALTAN ERGUT, E. (2007) Celal Esad Arseven’s History of Architecture
Between the Past and Present, Aesthetics Bridging Cultures: XVIIth
International Congress of Aesthetics (9-13 July 2007) Middle East
Technical University, Ankara.
ALTAN ERGUT, E., TURAN ÖZKAYA, B. (2009) Explorations:
Architectural History in Turkey, European Architectural History
Network Newsletter (2) http://www.eahn.org/resources/
uploads/306/Explorations_209_Turkey.pdf
ALTINYILDIZ, N. (2007) The Architectural Heritage of İstanbul and the
Ideology of Preservation, History and Ideology: Architectural Heritage
of the Lands of Rum, eds. S.Bozdoğan, G. Necipoğlu, Muqarnas: An
Annual on the Visual Culture of the Islamic World (24) Leiden-Boston;
281-305.
ANDERSON, B. (1991) Imagined Communities, Verso, London and New
York.
ARNOLD, D. (2002) Reading Architectural History, Routledge, London and
New York.
ARNOLD, D. (2006) Beyond a Boundary: Towards an Architectural
History of the Non-East, Rethinking Architectural Historiography, eds.
D.Arnold, E. Altan-Ergut, B.Turan-Özkaya, Routledge, London and
New York; 229-45.
ARSEVEN, C. E. (1909) Constantinople de Byzance á Stamboul, traduit du Turc
par l’auteur, Librairie Renouard, H.Laurens, Paris.
ARSEVEN, C. E. (1984) Türk Sanatı, Akşam Matbaası, (1st ed. in 1928),
İstanbul.
ATAKUMAN, Ç. (2008) Cradle or Crucible: Anatolia and Archaeology in
the Early Years of the Turkish Republic (1923-1938), Journal of Social
Archaeology (8) 214-35.
BOYAR, A.S. (1943) Aya Sophia and Its History, İstanbul, Maarif Matbaası.
BOYAR, A.S. (1948) Türk ve Bizans Mimarisine Dair Bir Mukayese, III. Türk
Tarih Kongresi (Ankara 15-20 Kasım 1943) Kongreye Sunulan Tebliğler,
Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara:694-700.
BOZDOĞAN, S. (2002) Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet
Türkiyesi’nde Mimari Kültür, Metis, İstanbul.
BOZDOĞAN, S (2007) Reading Ottoman Architecture Through Modernist
Lenses: Nationalist Historiography and the “New Architecture” in
the Early Republic, History and Ideology: Architectural Heritage of the
Lands of Rum, eds. S.Bozdoğan, G. Necipoğlu, Muqarnas: An Annual
on the Visual Culture of the Islamic World (24) Leiden-Boston; 199-221.
BOZDOĞAN, S., NECİPOĞLU G., eds. (2007) History and Ideology:
Architectural Heritage of the Lands of Rum, Muqarnas: An Annual on
the Visual Culture of the Islamic World (24) Leiden-Boston.
CRINSON, M. (1996) Empire Building: Orientalism and Victorian Architecture,
London and New York.
ÇIĞ, M. İ. (2009) Atatürk ve Sümerliler, Ankara, Kaynak Yayınları.
DELİLBAŞI, M. (2005) The Present and Future of Byzantine Studies in
Turkey, Memory of Nikos Oikonomides, eds. Florentina Evangelatou-
Notara, Athens-Thessalonica; 63-72.
DIEHL, C. (1937) Bizans İmparatorluğu Tarihi, translated by T. Bıyıkoğlu.
İstanbul:Vakit Gazete Matbaa.
DOLUNAY, N. (1948) Çankırı Kapı Höyüğü, III. Türk Tarih Kongresi
(Ankara 15-20 Kasım 1943) Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk Tarih
Kurumu Basımevi, Ankara:212-218.
ERSANLI-BEHAR, B. (1992) İktidar ve Tarih: Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin
Oluşumu (1929-1937), Afa, İstanbul.
ESİN, U. (1999) Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Atatürk Düşüncesinde
Ulusal Kimliğin Oluşturulma Sürecinde Arkeolojinin Yeri: Dünü,
Bugünü, Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Yılında Bilim “Bilanço 1923-1998”
Ulusal Toplantısı, I. /2, TÜBITAK, Ankara; 277-88.
EYİCE, S. (1960) Bizans- İslam- Türk Sanatı Münasebetleri, V. Türk Tarih
Kongresi (Ankara 12-17 Nisan 1956) Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk
Tarih Kurumu Basımevi, Ankara: 298-302.
EYİCE, S. (1973) Türkiye’de Bizans Sanatı Araştırmaları ve İstanbul
Üniversitesinde Bizans Sanatı, Cumhuriyet’in 50. Yılına Armağan,
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul; 375–428.
EYİCE, S. (1976) Türkiye’de Bizans Mimarisi Hakkındaki Yabancı
Araştırmaların Kısa Tarihçesi (İkinci Dünya Savaşına Kadar), Sanat
Tarihi Yıllığı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,
İstanbul; 453-69.
EYİCE, S. (1993) Bir İstanbul Tarihçisi: Mehmed Ziya, İstanbul, Türkiye
Tarih Vakfı Yayınları (6) 121-6.
EYİCE, S. (1971) Karaman (Binbirkilise) ve Karaman Çevresinde Arkeolojik
İncelemeler, İstanbul.
EYİCE, S. (1980) Son Devir Bizans Mimarisi: İstanbul’da Palaiologos Devri
Anıtları, (1st. ed. 1963), İstanbul.
FERNIE, E. C. (2006) Art History and Architectural History, Rethinking
Architectural Historiography, eds. D.Arnold, E. Altan Ergut, B.Turan
Özkaya, Routledge, London and New York; 17-24.
FLETCHER, S.B. (1961) A History of Architecture on the Comparative Method,
(17th ed.) University of London, Athione Press, London.
FIRATLI, N. (1960) Byzantion Nekropolü ve Son Buluntular, V. Türk Tarih
Kongresi (Ankara 12-17 Nisan 1956) Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk
Tarih Kurumu Basımevi, Ankara; 194-8.
GIBBON, E. (1932) The Decline and Fall of the Roman Empire, New York,
Modern Library.
GRENEIER, P. (1904) L’empire Byzantin: son evolution sociale et politique,
Paris: Plon-Nourrit.
İNAN, A. (1939) Atatürk ve Tarih Tezi, Belleten III (10) 243-46.
KALAS, V. (2004) Early Explorations of Cappadocia and the Monastic
Myth, Byzantine and Modern Greek Studies, (28) 101-19.
KATSARIDOU I., K. BILIOURI, (2007) Representing Byzantium: the
Narratives of the Byzantine Past in Greek National Museums, Making
National Museums, (26-28 February) Linköping University, http://
www.ep.liu.se/ecp/022/016/ (05.05.2010).
KOÇU, R. E. (1934) Bizans Tarihi: Şarki Roma İmparatorluğu (395–1453),
Çocuklara Tarih Kitapları, No: 22, İstanbul.
KÖPRÜLÜ, Fuad (2003) Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri,
Kaynak Yayınları, İstanbul.
KUBAN, D. (1965) Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunları, İstanbul
Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul.
KUBAN, D. (1996) İstanbul an urban history: Byzantion, Constantinopolis,
İstanbul, The Economic and Social History Foundation of Turkey,
İstanbul.
KUBAN, D., et al. (1999) Bizans’ın Mirası Üzerine Tartışma, Cogito, 17,
İstanbul Yapı Kredi Yayınları; 376-94.
MANGO, C. (1984) Byzantinism and Romantic Hellensim, in Byzantium and
its Image: History and Culture of the Byzantine Empire and its Heritage,
Variorum Reprints, London; 29-43.
MANGO, C. (1985) Byzantine Architecture, New York, Rizzoli.
MANGO, C. (1991) Approaches to Byzantine Architecture, Muqarnas (8) K.
A. C. Creswell and His Legacy; 40-4.
MANSEL, A. M. (1933) The Excavations of the Balaban Aga Mesdjidi in
İstanbul, in The Art Bulletin (15) 210-29.
MEHMED ZİYA, İHTİFALCİ, (2004), İstanbul ve Boğaziçi: Bizans ve Osmanlı
Medeniyetlerinin Ölümsiz Mirası C.I-II, E. Doğan and M. Karavelioğlu
(yay. haz), Bika, İstanbul.
NECİPOĞLU, N. (2003) Türkiye’de Bizans Tarihçiliğinin Dünü, Bugünü ve
Sorunları, Toplumsal Tarih (112) 72-7.
NECİPOĞLU, N. (2009) Byzantine Studies in Turkey: Contemporary
Trends in Historical Scholarship, paper presented in the symposium
of Contemporary Perceptions of Byzantium on 19-21 November in
İstanbul.
OGAN, A. (1948) Küçükçekmece Hafriyatı ve Rhegion Sarayı, III. Türk
Tarih Kongresi (Ankara 15-20 Kasım 1943) Kongreye Sunulan Tebliğler,
Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara; 537-43.
OGAN, A. (1952) Pammakaristos (Fethiye Camii), IV. Türk Tarih Kongresi
(Ankara 10-14 Kasım 1948) Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk Tarih
Kurumu Basımevi, Ankara; 407-14.
OUSTERHOUT, R. (1996) Apologia for Byzantine Architecture, Gesta (35: 1)
21-33.
OUSTERHOUT, R. (1999) Master Builders of Byzantium, Princeton
University Press, Princeton, N.J.
ÖGEL, S., ed. (2004) Metin Ahunbay’a Armağan: Bizans Mimarisi Üzerine
Yazılar, Sanat Tarihi Defterleri (8) Ege Yayınları, İstanbul.
ÖTÜKEN, Y. (2003) Türkiye’de Bizans Sanatı, Toplumsal Tarih (112) 78-9.
ÖZDEMİR, A. (2003) Hayali Geçmiş: Arkeoloji ve Milliyetçilik 1923-1945
Türkiye Deneyimi, Arkeoloji: Niye? Nasıl? Ne için? eds. Oğuz Erdur
and Güneş Duru, Ege Yayınları, İstanbul; 7-26.
ÖZDOĞAN, M. (1998a) Ideology and Archaeology in Turkey, Archaeology
Under Fire: Nationatilism, Politics, and Heritage in the Eastern
Mediterranean and Middle East, ed. Lynn Meskell, Routledge, London
and New York; 111-23.
ÖZDOĞAN, M. (1998b) Türkiye Cumhuriyeti ve Arkeoloji: Siyasi
Yönlendirmeler-Çelişkiler ve Gelişim Süreci, Bilanço:1923–1998:
Türkiye Cumhuriyeti’nin 75 Yılına Toplu Bakış Uluslararası Kongresi, (I:
Siyaset, Kültür, Uluslararası İlişkiler), ed. Zeynep Rona, Tarih Vakfı
Yurt Yayınları, İstanbul; 193-204.
ÖZDOĞAN, M. (2004) Heritage and Nationalism in the Balkans and
Anatolia: What Has Happened since Hasluck?, Archaeology,
Anthropology and Heritage in the Balkans and Anatolia: The Life and
Times of F.W. Hascluck, 1878-1920, eds. D. Shankland, Vol.2, The Isis
Press, İstanbul; 389-407.
PULHAN, G. (2004) Cumhuriyet’in Arkeoloji Seferberliği, Sanat Dünyamız
(89) 171-4.
RABAT, N. (2005) Toward an Intercultural Historiography of Islamic
Architecture, Changing Boundaries: Architectural History in Transition,
SAH 2nd International Conference at the Institut National d’Histoire
de l’Art (INHA), Paris, www.inha.fr/colloques/document.
php?d=642 (04.04.2010)
RAMAZANOĞLU, M. (1952) Yeni Araştırmalara Göre Sent İren ve
Ayasofya’lar Manzumesinin Değişen Mimari Tarihi, IV. Türk Tarih
Kongresi (Ankara 10-14 Kasım 1948) Kongreye Sunulan Tebliğler, Türk
Tarih Kurumu Basımevi, Ankara; 80-93.
STRIKER, C. L. (2001) The Findings at Kalenderhane and Problems
of Method in the History of Byzantine Architecture, Byzantine
Constantinople: Monuments, Topography and Everday Life, ed. N.
Necipoğlu, Brill, Leiden, 107-17.
TANYERİ-ERDEMİR, T. (2006) Archaeology as a Source of National Pride
in the Early Years of the Turkish Republic, Journal of Field Archaeology
(31:4) 381-93.
TEXIER, C. (2002) Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, trans. by
A.Suat, Ankara: Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı.
URSİNUS, M. (1986) Byzantine History in Late Ottoman Turkish
Historiography, Byzantine and Modern Greek Studies (10: 1) 211-22.
URSİNUS, M. (1987) Der schlechteste staat: Ahmed Midhat Efendi (1844-
1913) on Byzantine Institutions, Byzantine and Modern Greek Studies
(11:1) 237-44.
URSİNUS, M. (1988) From Süleyman Pasha to Mehmet Fuat Köprülü:
Roman and Byzantine History in Late Ottoman Historiography,
Byzantine and Modern Greek Studies (12: 1) 305-14.
VASILIEV, P. (1943) Bizans İmparatorluğu Tarihi, translated by A. M.
Mansel. Ankara:Maarif Matbaası.
YILDIRIM, M. (Söyleşi) (2007) Bir Rönesans Adamı: “Doğan Kuban Kitabı”,
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
X. Milletlerarası Bizans Tetkikleri Kongresi Tebliğleri (1978), (15-21 Eylül 1955,
İstanbul), Nendeln/Liechtenstein.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com