EGE'DE BİR KÖYDE, TAHIL DÖNGÜSÜ VE BİR YELDEĞİRMENİ

Muğla'nın Turgutreis Belediye örgütü içinde birleşmiş olan Akçaalan, Karabağ ve Karatoprak köylerindeki tahıl döngüsü ve bîr yeldeğirmenini inceleyen bu yazı, alan çalışmaları 1974-1975 yıllarında yapılmış ODTÜ ve Columbia Üniversitelerinin ortak çalışmalarındaki bulgulara dayanmaktadır. Bir ekinin (culture) yaşaması belirli döngüler aracılığı ile sağlanmaktadır. Genellikle su, enerj i, besin, v.b. döngülerden oluşan süreçler özellikle "kapalı" kırsal topluluklarda kendi fiziksel süreçleri içinde tamamlanmaktadır. Dizgeyi sağlıyan döngüler ekinin toplumsal ve fiziksel kapsamının dışından gelen etmenlerle sağlandıkça dışa bağımlı olmakta, bu dışa bağımlılık doğal olarak dış dizgelerin bir dizi öğelerini sürece sokmakta, dolayısı ile dizgede hem ekinsel hemde fiziksel çarpıklıklar ortaya çıkarmaktadır. Eldeki yazı, bir kırsal ekinin sürekliliğinin sağlanması için gerekli döngülerden en önemlisi olarak beliren tahıl döngüsünü bu sürece bağımlı yöresel teknoloji ile birlikte incelenmektedir. Özellikle, bugüne değin işler durumda olan bir yeldeğirmeninin işlevsel, fiziksel, toplumsal ve tarihi yönleri bir bütünlük içinde sergilenmeye çalışılmaktadır. Söz konusu köylerde ekimden öğütmeye değin geçen tahıl ile uğraşı anlatılmakta. Bu uğraşının değişik aşamalarında beliren fiziksel -yada mimari- yansımalara değinilmektedir. Bu yansımaların en önemlisi olarak belirin öğütme süreci ve bunun yöresel çözümü olan yeldeğirmeninde mimari ve teknik ayrıntıya inilmektedir.