MİMARİ MEKAN KALİTELERİ VE YAPIM SÜRECİ AÇISINDAN İLERİ TEKNOLOJİ (HIGH-TECH)

Bu yazı, endüstriyel malzemeler ve parlak renkler kullanarak teknolojik bir estetik sergileyen her yapının kolayca "High-Tech" kategorisine sokulup bir stil meselesine indirgenmesinin eleştirisinden yola çıkmaktadır. Günümüz mimarlık ortamında bu stilistik bakış açısı öylesine hakimdir ki, kimileri buna bir tepki olarak "High-Tech"i sadece rasyonellik ve ekonomiklik düzeyinde tanımlayıp estetik boyutu tümüyle red ederken, kimileri de özellikle bu boyutu alkışlayıp, AMBIGUITY OF HIGH-TECH (METU JFA 1988) 159 teknolojinin estetize edilmesini, post-modern ortamın bir başarısı olarak görmektedir. Sonuçta her ikisi de "High-Tech"in gerçek mimari potensiyelini, mekân ve işçilik açısından gösterebileceği çeşitlilikleri irdelemekte yetersiz kalmaktadır. Herşeyden önce, fiziksel ve kültürel çevresiyle bütünleşmiş, anlamlı bir mimarinin, bir ileri ya da basit teknoloji meselesi olmadığı, teknolojik açıdan aynı oranda "High-Tech" sayılabilecek iki yapının, çevreye ve doğaya karşı birbirinin tam tersi bir felsefi tutum içinde olabileceği yadsınamaz. Yazıda bu nokta örneklerle açıklanmaktadır, öte yandan "High-Tech"in tamamen endüstriyel bir süreç sonunda ortaya çıktığı, standard ve fabrika yapımı parçaların montajından ibaret olduğu genel kanısı da yanıltıcı olmakta, yaratıcı bir mimarın elinde "High-Tech "in bir zenaat olabileceği göz ardı edilmektedir. Yazıda, "High-Tech" görünümlü pek çok yapının aslında tek tek tasarlanmış çok özel detayları içerdiği, bu sürecin, vidalama, kaynaklama vb. geleneksel ötesi yetenek ve işçiliğe bizzat inşaat sırasında gerek duyduğu örneklerle belirtilmektedir. Nihayet, "High-Tech"in sadece havaalanı, stadyum, fabrika gibi çok büyük ve kompleks programlar için geçerli olduğu yargısı da sorgulanmakta, geleneksel olmayan malzeme ve teknolojilerle çalışmanın gerektirdiği bilgi ve becerinin, pekâlâ mimarların ufku dahilinde yavaş yavaş gelişen deneysel ve yaratıcı bir program olabileceği öne sürülmektedir. Sonuçta vurgulanmasına çalışılan nokta, "High-Tech"in ne bir "kozmetik" problem, ne de sadece bir mühendislik meselesi olmadığı, mekân, ışık, detay vb. gibi mimarları en yakından ilgilendiren kavramlarla ele alındığında, geleneksel olarak ahşap, taş, tuğla vb.de aradığımız mimari kaliteleri belki de çelikte, sentetik malzemelerde ve alışılmışın dışındaki strüktürlerde bulabileceğimiz düşüncesidir. Mimari kavramlarımız çoğu kez geleneksel malzemeler ve yapı yöntemleriyle sınırlı olduğundan, bu pek kolay değildir ama hem önümüze sereceği yeni olanaklar açısından, hem de yaratıcı ve dönüştürücü bir mimari tavır olarak ciddi biçimde ele alınmaya değer.