You are here

TAKİYÜDDİN'İN PERA'DAKİ GÖZLEMEVİ

Taqi al-din's Observatory at Pera

Journal Name:

Publication Year:

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
The last quarter of the 16th century saw the establishment of an observatory in Istanbul. The founder was the Ottoman astronomer Taqi-al-din (d. 1585) who started celestial observations with the aim of improving the astronomica l tables (zij) of Ulugh Beg of Samarkand. The present text is the Turkish translation of "Das Observatorium des Taqi-ed-din zu Pera" published in Der islam (Berlin) in 1923, by J.H. Mordtmann, German orientalist and diplomat. The article brings together the information found in European and Ottoman sources regarding the observatory and presents the licence given by Sultan Murad III to Taqi al-din, entrusting him with the foundation of the observatory.
Abstract (Original Language): 
Merhûm ve mağfurun leh Sultân Murâd Han aleyhirrahmeh velgufrân hazretlerinin rasad peydâ eden Takiyüddîn hazretlerinin berâtı sûretidir. Nişân-ı şerîf-i âlîşâni ve mekân-ı tuğrâ-yı garrâ-yi cihânsitân-ı hâkânî nefeze bil'avni verrabbânî ve'l-menni'l-mennânî hükmü oldur ki: Çün eşi'â-yı sîyt-i mekrümetüm ve bârika-i ulûv-i himmetüm hicâb-ı sehâb-ı irtiyâbdan mânend-i hurşîd-i reşîd-i nehârî ve kevkeb-i müstenîr-i şühub-i târî âmme-i halk-ı âlem ve kâffe-i benî âdem vâzıh u peydâ ve lâyih-i hüveydâ olmuşdur. Binâen alâ hâzâ, irtifâ'-i âfitâb-ı şer' ü sünnet ve icmâ'-i ümmet edâ-i ferâyiz-i rabbânî içün zabt-ı evkât ve sâ'ât ehemm-i mühimmâttan olub, sevâbık-ı eyyâmda ve sevâlif-i ezmânda gelen fuzelâ-i mütekaddimîn ve hükemâ-i mütebahhirînin eyâzîc ile ilâ yevminâ hâzâ istihrâc-ı takâvîm olub, rasad-ı cedîd emr-i ba'îd fehm olmağla benüm zemân-ı saltanatiktirânıma gelince, ecdâd-ı izâmumdan bir pâdişâha mukarrer ve bir şehinşâha müyesser olmayub, lâkin bedâyi'-i (bedî'-i) evkât u sâ'ât ve vâzı'-ı mevâzi'-i dakîk u derecât, cellet hikmetuhu ve allet kudretuhu tal'at-ı hurşîd-i cihântâb-ı rûzefzûnumu müşrik-ı subh u adâletten sâtı' ve kevkebe-i kevâkib-i ebedîyyüzzuhûr hilâfet-i hümâyûnumu ufk-i sa'âdetten tâli' kılub, iltifât-ı hâtır-ı âfitâbme'ser-i şâhânem cümle âleme ziyâgüster ve ezvâ'-ı leme'ât-ı zamîr-i münîr-i hurşîdtenvîr-i pâdişâhânem zümre-i benî âdemi müşerref ve münevver eylemiştir. Felizâlik Konya sancağında Ereğli nâhiyesinde işbu kırk altı bin akçe zeâmet müteveffâ Mehmed tahvîlinden mahlûldür deyu, bundan akdem yüz elli akçe ile reşîd kâdısı iken Rumeli'nde yetmiş bin akçe zeâmete emr-i şerîf verilüb, henüz müyesser olmayan kıdvetü'l-emâcid üsvetü ashâbi'l-hey'e ve'n-necm, zübde-i erbâbi'l-hikme ve't-takvîm, ârif-i ma'ârif-i ahkâm-ı menâzil-i şems ü kamer, vâkıf-ı mevâkıf-ı dakâ'ik-i hakâ'ik-i burûc-i isnâ'aşer, kâşif-i mekâşif-i sa'd u nahs, râsıd-ı merâsıd-ı subh u ems, el-muhtass bi'inâyeti'l-meliki'r-ra'ûf Takiyyüddîn ibni Ma'rûf zîde tevfîkuhunun ilm-i nücûmda mahâreti olub, rasad hizmetinde olmak üzere kendüye verilmek bâbında inâyet ricâ eylemeğin, ol hüküm alınub mahlûllı noksânı tekmîl olunmak üzere tevcîh idesin deyû Karaman beğlerbeğisine hükm-i şerîf verildikten sonra tezkiresini bâb-ı sa'âdetimden ihrâc olunmak fermânım olmağın, zeâmet-i müteveffâ Mehmed tahvîlinden bekriden (?) yirmi dört bin akçe noksânıyla ber vech-i tekmîl yetmiş bin akçe üzere tevcîh olunub, südde-i sa'âdetimden lâyık görüb verdim. Ki zikr olunur. Temmet berât-ı Takiyyüddîn.
115-129