You are here

SAVUNMA SANAYİ UYGULAMALARINDA ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİNİN LİTERATÜR ARAŞTIRMASI

A LITERATURE REVIEW OF MULTIPLE CRITERIA DECISION MAKING METHODS AT DEFENCE SECTOR APPLICATIONS

Journal Name:

Publication Year:

Abstract (2. Language): 
In this study, decision making methods named as the multi attribute decision making methods are classified according to their usage and theoretical basis. Also, the mostly used multi attribute decision making methods are determined according with their usage frequency in academic studies about the weapon systems and acquisition choice in the Turkish Defense Industry. Research reveals Turkish Defense Industry used Goal Programming (GP) and the oldest and well-known method Analytic Hierarchy Process (AHP) method. However Analytic Network Process-ANP method has recently replaced AHP both in Turkey and the world because of its numerous superiorities.
Abstract (Original Language): 
Bu çalışmada çok kriterli karar verme yöntemleri adı altında geçen yöntemlerin dayandığı teorik temelleri ve kullanım amaçlarını görmek amacıyla bir sınıflandırma yapılmıştır. Ayrıca Türk Savunma Sanayisinde yapılan akademik çalışmalarda en çok kullanılan çok kriterli karar verme yöntemleri tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda Hedef Programlama (GP) yöntemi ile bu alanda en çok ve en eski yöntem olarak bilinen Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yönteminin kullanıldığı, bununla birlikte, son yıllarda Türkiye ve dünyada birçok üstünlükleri nedeniyle AHP yönteminin yerini Analitik Şebeke Süreci (ANP) yönteminin aldığı görülmüştür
97-125

REFERENCES

References: 

Açık, M., Türk Silahlı Kuvvetleri'nde Birliklerin Yeniden
Yapılandırılmasında Hedef Programlama Yönteminin Uygulanması,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002.
Atlı, Y., Türk Silahlı Kuvvetleri İçin Pratik Bir AR-GE Proje Seçim
Metodolojisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2000.
Artuç, A., Askeri Telsiz Sistemlerinin Performansının Bulanık Karar
Ortamında Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2001.
Aytürk, S., Askeri Savunma Sistemlerinde Analitik Hiyerarşi ve Analitik
Şebeke Prosesi İle Hafif Makineli Tüfek Seçimi, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,
2006.
Baykoç, Ö.F., Karar Analizi Ders Notları, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri,
Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, 2001.
Çakır, S., Türk Kara Kuvvetleri Ana Muharebe Tankı Seçiminde Analitik
Hiyerarşi Metodu ve Bulanık Kümeler, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul, 2001.
Çakmak, O., Karar Almada Kullanılan Analitik Hiyerarşi Metodu ve
Hava Savunma Sistemlerinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
Çandar, B.O., Türk Silahlı Kuvvetleri terfi sistemi ve insan kaynakları
planlaması için bir hedef programlama modeli, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Mühendislik ve Fen Bilimleri
Enstitüsü, 2000.
Çanlı, H. ve Kandakoğlu, A., “Hava Gücü Mukayesesi İçin Bulanık AHP
Modeli”, Havacılık Ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, (71-
82), 2007.
Çelikyay, S., Çok Amaçlı Savaş Uçağı Seçiminde Çok Ölçütlü Karar
Verme Yöntemlerinin Uygulanması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2002.
Çınar, Y., Çok Nitelikli Karar Verme Ve Bankaların Mali
Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği, Yayımlanmamış
ERSÖZ-KABAK
121
Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
2004.
Clausen, S.E., “Applied Correspondence Analysis - An Introduction”,
Sage Publication, ISBN:0-7619-1115-4, USA. 1998).
Dağdeviren, M., Akay D. ve Kurt M., “İş Değerlendirme Sürecinde Analitik
Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., Cilt
19, No 2, 131-138, 2004.
Davis, K. R, Mckeown P. G. ve Rakes T. R., Management Science
Introduction, Wadsforth Inc., Belmond, California, 1986.
Demirtaş, E.A. ve Üstün Ö., “Tedarikçi Seçimi ve Sipariş Tahsisinde
Analitik Serim Süreçleri ve Hedef Programlama Yaklaşımı”,
YA/EM'2004, Yön. Arş. End. Müh, XXIV Ulusal Kongresi, Gaziantep,
15-18 Haziran 2004.
Demirtaş, E.A. ve Üstün Ö., “Karar Vermede Analitik Serim Süreci ve Oyun
Teorisi Yaklaşımı: Kıbrıs Sorunu”, YA/EM'2004, Yön. Arş. End. Müh,
XXIV Ulusal Kongresi, Gaziantep, 15-18 Haziran 2004.
Edwards, W., “How to Use Multi Attribute Utility Measurement for Scholl
Decisionmaking”, IEEE Transactions and Systems, Man and
Cybernatics, Vol. SMC,7 No:5, 1977.
Evans, G. W., “An Overview Of Techniques For Solving Multiobjective
Mathematical Programs”, Management Science, Vol. 30, No 11, 1984.
Evren, R. Ve Ülengin, F., Yönetimde Çok Amaçlı Karar Verme, İTÜ
Rektörlüğü, Sayı 1490, s.115, 1992.
Filiz, H., Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemiyle Tanksavar Silah Sistemi
Seçimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hava Harp Okulu
Havacılık ve Uzay Teknolojileri Enstitüsü, İstanbul,s. 4-5, 2004.
Fishburn, P.C., “Utility Indepence on Subsets of Product Sets”, Operations
Research, 24:245-255, 1996.
Foerster, J.F., "Mode, Choice Decision Process Models: A Comparison of
Compensatory and Non-Compensatory Structures", Operations
Research Quarterly, C.13A, S.1, s. 17-28,1979.
Gazibey, Y., Savunma Harekatında Minimum Silah Sayılarının
Belirlenmesinde Ve En İyi Mevzi Yerlerinin Seçiminde Hedef Ve
Tamsayılı Programlama Uygulaması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Gazi Üniversitesi · Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2001.
ERSÖZ-KABAK
122
Geoffrion, A.M.,Dyer, J.S., Feinberg, A., An Interactive Approach for Multi-
Criterion Optimization, With An Application to the Operation of an
Academic Department, Management Science, Vol.19, No.4, s.357-
368, 1972.
Gürpınar, D., Tedarikçi Seçiminde Analitik Şebeke Prosesi: Bir
Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,
Ankara, 2002.
Gregory, G., Decision Analysis, Plenum Pres, New York, p. 58-78, 1998.
Haimes, Y.Y., Hall,W.A. ve Freedman, H.T. Multiobjective Optimization in
Water Resources Systems, The Surrogate Worth Trade-Off Method,
Elsivier Scientific, New-York, 1975.
Halaç, O., Karar Verme Teknikleri, 5 nci Baskı, Alfa Kitabevi, Bursa, 2001.
Herişçakar, E., “Gemi Ana Makine Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme
Yöntemleri AHP Ve SMART Uygulaması”, Gemi İnşaatı Teknik
Kongresi, 1999.
Hwang, C.L. ve K. P. Yoon, Multiple Attribute Decision Making:
Methods and Applications, Berlin, Springer-Verlag, 1981.
Hwang, C-L. ve MdMasud, A. S., Multiple Objective Decision Making
Methods and Applications, State of The Art Survey, Springer Verlag,
Berlin, 1979.
Kabak, M., Türk Silahlı Kuvvetlerinde Hava Savunma Silahlarının
Etkinliğinin Belirlenmesi ve Hava Savunma Bataryasının Yeniden
Yapılandırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001.
Kabak, M., Barış Gücü Birliklerinin Etkinlik Analizi ve Yeniden
Yapılandırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005.
Kahraman, H., Türk Silahlı Kuvvetlerinde Piyade Tüfeği Seçimi İçin
Bulanık Karar Ortamında Analitik Hiyerarşi Metodunun
Uygulanması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik
Üniv., Fen Bil. Ens., 2000.
Keeney, R.L. ve Raiffa, H. Decisions with Multiple Objectives
Preferences and Value Trade Offs, New-York, 1976.
Kızılçelik, S., Türk Savunma Sanayii'nde Offset Projelerinin
Planlanması Ve Yönetimi İçin Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış
ERSÖZ-KABAK
123
Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi · Fen Bilimleri Enstitüsü,
2000.
Köse, E., Türk Silahlı Kuvvetleri Garnizon Derecelendirme Sistemine
Yönelik Bir Model Önerisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KHO
Sav.Bil.Ens., 2003.
Lio Y.J. ve Hwang C.L., Fuzzy Multip. Objec. Dec. Making, Londra, 1994.
Milet, I. ve Patrick T. H., “Globally Effective Questioning in the Analytic
Hierarchy Process”, European Journal of Operational Research, 48,
88-89, 1990.
Mumcuoğlu, E., Türk Ordusunda Piyade Tüfeği Seçimi İçin Bir Çok
Kriterli Model Uygulaması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Yeditepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1999.
Opricovic, S., Tzeng, G., “Compromise Solution by MCDM Methods: A
Comparitive Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of
Operational Research, 156:445-455, 2004.
Öz, A. H., Multiple Criteria Model Approach in Selection of Training
Aircraft Eğitim Uçağı Seçiminde Çok Kriterli Model Yaklaşımı,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üni., Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul, 2000.
Özdamar, K., Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan
Kitabevi, 461-498, 2004.
Özkan, Y., Karar Destek Sistemleri: Nedir? Ne Değildir? Bilişim
Yayınları, 50-52, 1992.
Öztürk, T., Personel Nitelikleri Açısından Benzer Karakterli Harp
Gemilerinin Oluşturulması İçin Heuristik Yaklaşım Ve Hedef
Programlama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi,
Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1999.
Palaz, H., Kovancı, A., “Türk Deniz Kuvvetleri Denizaltılarının Seçiminin
AHP İle Değerlendirilmesi”, Havacılık Ve Uzay Teknolojileri Dergisi,
Cilt 3, sayı 3, s. 53-60, 2008.
Pekmezci, A., Türk Kara Kuvvetlerinde Subay Alımı Ve İnsan Gücü
Planlaması İşlemi Modellemesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Bilkent Üniversitesi · Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001.
Polat, D. P., Askeri Helikopter Alımı Problemine Analitik Hiyerarşi
Metodu İle Bir Yaklaşım, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2000.
ERSÖZ-KABAK
124
Saaty, T.L., The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill International
Book Company, USA, 1980.
Saaty, T.L, Dependence and Feedback The Analytic Network Process,
RWS Publications, Pittsburg, ABD, 1996.
Seyhan, E., Analitik Hiyerarşi Süreci ve Amaç Programlamanın
Tedarikçi Seçimine Yönelik Entegre Bir Uygulaması,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, 2000.
Somer, Ş.C., A Method for Comparison of Forming Main Battle Tanks
Using the Janus Combat Model, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Informatics Institute, 2001.
Somer, Ş.C. ve Kandiller L., “Ana Muharebe Tanklarının Janus ile
Karşılaştırılması”, SAVTEK, 2002.
Szidarovszky, F., Gershon, M. E. ve Duckstein, L. Techniques for
Multiobjective Decision Making in Systems Management, Elsevier
Science Publishers B.V., Netherlands, 1986.
Soylu, Y., Tabak, A. ve Polat, M., “Ankara İlinde Savunma Sanayinde
Çalışan Orta Kademe Yöneticilerin Liderlik Bileşenlerini Algılamaları:
Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) İle Bir Çalışma” ZKÜ Sosyal Bilimler
Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, ss. 179-191, 2007.
Steuer, R.E., Linear Multiple Objective Linear Programming With Interval
Criterion Weights, Management Science, Vol.3, No.3s.305-316,1976.
Tabucanon, M.T., Multiple Criteria Decision Making In Industry, Elsevier
Science Publishing Company, Inc., Newyork, 1988.
Taylor, B. W., Introduction to Management Science, Third Edition, Allyn
and Bacon, USA, 1995.
Tekin, M., Üretim Yönetimi, Arı Ofset, Konya, p. (1) 16, 1996.
Tekeş, M., Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri ve Türk Silahlı
Kuvvetlerinde Kullanılan Tabancaların Bulanık Uygunluk İndeksli
Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Karşılaştırılması, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, 2002.
Topçu, Y., Çok Ölçütlü Sorun Çözümüne Yönelik Bir Bütünleşik Karar
Destek Modeli, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İTÜ Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul, s, 19-25, 2000.
ERSÖZ-KABAK
125
Turgut, C., Taarruz Helikopterleri ile Tankların Muharebe Etkinliklerinin
AHP ile Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2001.
Uskuay, S., Tedarikçi Değerlendirmesinde Veri Zarflama Analizinin
Uygulamaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002.
Umur, B., Tedarikçi Seçimi Sorununa Analitik Bir Yaklaşım,
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1995.
Uzun, G., Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Hedef Programlama
Metotlarının Kullanılması İle Türk Deniz Kuvvetleri Yapısının
Belirlenmesi İçin Bütünleşik Yaklaşımlar, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi · Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul, 2000.
Ünal, S., Türk Silahlı Kuvvetlerinde Kullanılan Makineli Tüfeklerin Çok
Ölçütlü Fayda Modeli İle Karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi· Fen Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul, 2002.
Yağcı, A., Analitik Hiyerarşi Proses Yöntemi ve Tedarikçi Seçimi
Probleminde Bir Uygulaması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2002.
Yaraş, S., Gemi Ana Makine Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme
Yöntemlerinin Uygulanması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1999.
Yayan, İ., Türk Kara Kuvvetlerinde Taarruz Taktik Keşif Helikopteri
Etkinlik Değerlendirmesi ve Seçiminde Analitik Hiyerarşi
Yaklaşımı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2001.
Zeleny, M., Multiple Criteria Decision Making, Mc-Graw-Hill, New York,
13-47, 1986.
Zionts, S., Walleniuj, J., An Interactive Programming Method for Solving the
Multiple Criteria Problem, Management Science, Vol.22, No.6, s.652-
663, 1976.

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com