You are here

Home » Content

EHL-İ HADÎS VE MU’TEZİLE ARASINDA YAŞANAN POLEMİKLERİN CERH VE TA’DÎL İLMİNE DÖNEMİN TE’LİFÂTINA VE SOSYAL VE BEŞERÎ İLİŞKİLERE YANSIMASI (HİCRİ III. ASIR)

The Relationship Between Ehl-i Hadith And Mu’tezilla From The Charecteristics Of The Cherry And Ta’dil, Resources And Social/Human Response (Hicri 3rd)

Journal Name:

  • Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi

Publication Year:

  • 2017

Key Words:

Keywords (Original Language):

Author NameUniversity of AuthorFaculty of Author
Abstract (2. Language): 
Mu’tezile, who emerged as a school of kalam, completed the evolution in the third century and lived their golden age. Reason was important for this school for evaluation and systematization of the religious rules. Adherents of this denomination have an intellectual knowledge. It continued its existence as a denomination engaged in issues such as answering anti-Islamic ideas. On the contrary, the Ahlu’l- hadith emphasized the importance of religious rules. He kept the exoteric precepts but dismissed the mind and analogy. This denomination has taken its place in the history with which they are closed of any religion change. This article is based on the disputes between the supporters of the two major schools of Islamic thought, Mu‘tezile and Ahlul hadith and their arguments reflecting on social and human relationships and books written in third century of Hijri.
Bookmark/Search this post with
Abstract (Original Language): 
Bir kelâm ekolü olarak ortaya çıkan ve hicri III. asırda tekâmülünü tamamlayıp altın devrini yaşayan Mu‘tezile, dini hükümleri değerlendirmede ve sistematik hale getirilmesinde aklı ön planda tutan, entelektüel bilgiye sahip, İslam karşıtı fikirlerin cevaplandırılması gibi konularla meşgul olan bir mezhep olarak varlığını devam ettirmiştir. Buna karşın Ehl-i hadis nassların zahirine önem veren, rivayetleri ön planda tutan, akıl ve kıyası devre dışı bırakan, değişime kapalı özellikleri ile tarih sahnesindeki yerini almıştır. Bu itibarla kaleme aldığımız bu makale, İslam düşünce tarihinin iki büyük ekolü olan hadis taraftarları ile Mu’tezile mezhebi müntesibi olan muhaddisler arasında yaşanan ihtilaf ve cedellerin cerh ve tadil ilmine, hicri III. asırda kaleme alınan eserlere, sosyal ve beşeri ilişkilere nasıl yansıdığını ele almaktadır.
FULL TEXT (PDF): 
PDF icon arastirmax-ehl-i-hadis-mutezile-arasinda-yasanan-polemiklerin-cerh-tadil-ilmine-donemin-telifatina-sosyal-beseri-iliskilere-yansimasi-hicri-iii-asir.pdf
  • 1
83
105
  • Turkish

REFERENCES

References: 

Abdulcabbâr, Abdullah b. Ahmed Ebu’l Hüseyn el-Kâdî, Fadlu’l-İ’tizâl ve
Tabâkâtu’l-Mu’tezile, Thk., Fuad Seyyid, ( Tunus: 1393/1974 ).
Agitoğlu, Nurullah, “Halku’l-Kur’ân ve Rü’yetullah Konuları Bağlamında İbnü’l-
Mülakkın’ın Buhârî’nin Bab Başlıklarına Yaklaşımı”, Şırnak Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014/2, cilt: V, sy: 10.
Aydınlı, Abdullah, “Ehl-i Hadîs”, (Ankara: DİA, 1998).
Aydınlı, Osman, İslam Düşüncesinde Aklîleşme Süreci (Mu’tezile’nin Oluşumu ve
Ebu Huzeyl el-Allâf ), ( Ankara: Ankara Okulu Yay., 2001 ).
Bâbânî, İsmâîl b. Muhammed Emin b. Mir Selim, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-
Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, ( Beyrût: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî,
1951 ).
Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir b. Muhammed et-Temîmî, el-Fark
Beyne’l-Fırak, ( Beyrût: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, 1977 ).
Belhî, Ebu’l-Kâsım Abdullāh b. Ahmed b. Mahmûd el-Kâ‘bî, Kitâbu Kabûli’l-
Ahbâr ve Ma’rifeti’r-Ricâl, Thk. Ebu Amr el-Hüseyni-İbn-i Ömer b. Abdirrahim,
(Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2000).
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî, Halku Ef ’âli’lİbâd,
Thk. Abdurrahman Umeyre, (Riyad: Dâru’l Ma’rife, ts.).
Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî, Kitâbu’l-Hayevân, ( Beyrût:
Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424 ).
EHL-İ HADÎS VE MU’TEZİLE ARASINDA YAŞANAN POLEMİKLER • 103
Cârullah, Zühdî Hasan, el-Mu’tezile, (Beyrût: el-Ehliyye li’n-Neşr ve’t-Tevzi’
(Nşr.) , 1974).
Cevherî, Ali b. Ca’d el-Bağdâdî, Müsnedu İbn-i Ca’d, Thk., Amir Ahmed Haydar,
(Beyrût: Müessesetu Nâdir, 1410/1990 ).
Çalışkan, İsmail, Siyasal Tefsirin Oluşum Süreci, (Ankara: Ankara Okulu Yay.,
2012).
Çelebi, Evliya, Keşfu’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, ( Bağdat: Mektebetu’l
Müsennâ, 1941).
Dârimî, Ebu Said Osman b. Said b. Halid b. Said es-Sicistânî, Nakdu’l-İmâm Ebî
Said Osman b. Saîd ale’l-Merîsiyyi’l-Cehmiyyi’l Anîd fi Mâ İfterâ ale’llahi
Azze ve Celle mine’t-Tevhîd, Thk. Reşid b. Hasan el-Elmaî, ( Riyâd:
Mektebetu’r-Rüşd, 1418/1998).
Gürler, Kadir, Ehl-i Hadis’in Düşünce Yapısı, ( Bursa: Emin Yay., 2007 ).
Ğâmidî, Said b. Nâsır, Hakîkatu’l-Bid’a ve Ahkâmuha, (Riyâd: Mektebetu’r-Rüşd, ts).
Hallâl, Abdullah b. Ahmed, es-Sünne, I, 101; Ebubekr Ahmed b. Muhammed b.
Harun b. Yezid el-Bağdâdî el-Hanbeli, es-Sünne, Thk. Atiyye Zehrânî, (
Riyâd: Dâru’r-Râye, 1410/1989 ).
Hansu, Hüseyin, Mu’tezile ve Hadis, (Ankara: Otto Yay., 2012).
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit, Şerefu Ashâbi’l-Hadîs, Thk. Muhammed
Said Hatiboğlu, (Ankara: Dâru İhyâi’s-Sünneti’n-Nebeviyye, ts.).
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit, Târîhu Bağdât, Thk. Beşşâr
Avvâd Maruf, (Beyrût: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002).
Hemedânî, Ebü’l-Hasen Kâdı’l-kudât Abdulcabbâr b. Ahmed b. Abdilcebbâr,
Şerhu’l-Usûli’l-Hamse (Mu’tezile’nin Beş İlkesi), Çev. İlyas Çelebi, ( İstanbul:
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013).
Herevî, Ebû İsmail Abdullah b. Muhammed b. Ali el-Ensârî, Zemmu’l-Kelâm ve
Ehlih, Thk. Abdurrahman Abdulaziz eş-Şibl, (Medine: Mektebetu’l Ulûm
ve’l Hikem, 1418/1998).
Himyerî, Ebû Saîd Neşvân b. Saîd (b. Neşvân) b. Sa‘d b. Ebî Himyer b. Ubeydillâh el-
Yemenî, Hûru’l-Îyn, Thk. Kemal Mustafa, (Kâhire: Mektebetu’l Hâncî, 1948).
İbn Ebî Zemeneyn, Muhammed b. Abdillah, Usûlu’s-Sünne, Thk. Abdullah b.
Muhammed b. Hüseyn el-Buhârî, (Medine: Mektebetu’l Ğurebâ, 1415).
İbn Kuteybe, Ebu Müslim ed-Dîneverî, Te’vîlu Muhtelefi’l-Hadîs, (Beyrût: el-
Mektebu’l-İslâmî/Müessesetu’l-İşrâk, 1419/1999).
SİİRT ÜNİVERSİTESİ 104 • İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ • CİLT: 4 • SAYI 1
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim ed-Dîneverî, el-İhtilâf fî’l-
Lafz ve’r-Redd ale’l-Cehmiyye ve’l-Müşebbihe, Thk., Amr b. Mahmud
Ebû Amr, ( Riyâd: Dâru’r-Râye, 1412/1991).
İbn Mende, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk b. Muhammed el-İsfahânî,
Kitâbu’l-Îmân, Thk. Ali b. Muhammed b. Nasır el-Fâkıhî, ( Beyrût:
Müessesetu’r-Risâle, 1406 ).
İbn Nedim, Ebu’l Ferec Muhammed b. İshak b. Muhammed el- Verrâk el-
Bağdâdî, el-Fihrist, ( Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1417/1997 ).
İbn-i Şahin, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed b. Osmân b. Ahmed b. Muhammed b.
Eyyûb b. Ezdâd el-Bağdâdî, Şerhu Mezâhibi Ehli’s-Sünne ve Ma’rifeti
Şerâii’d-Dîn ve’t-Temessuk bi’s-Sünen, Thk. Adil b. Muhammed, ( Kahire:
Müessesetu’l-Kurtubâ, 1415/1995).
İbnu’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-
Bağdâdî, Telbîsu İblis, (Beyrût: Dâru’l Fikr, 1421/2001), s.74-80.
Koçyiğit, Talat, Hadisçilerle Kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, (Ankara: TDV
Yay., 1989).
Kurtubî, Ebû Amr Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. Abdilberr, Câmiu Beyâni’lİlm
ve Fadlihi, Thk. Ebû’l Eşyâl ez-Züheyrî, (Riyâd: Dâru’l-İbni’l-Cevzî,
1414/1994).
Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler, (Ankara: Kitâbiyât, 2002) .
Lâlekâî, Ebu’l Kasım Hibetullah Mansur et-Taberî er-Râzî, Şerhu Usûli’l-İ’tikâdi
Ehli’s-Sünne ve’l-Cemâa, Thk. Ahmed b. Said b. Hamedân el-Ğâmidî, (
Riyâd: Dâru’t-Taybe, 1423/2003 ).
Makdîsî, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah bi. Ahmed B. Muhammed
b. Kudâme el-Cemmâîlî, Tahrîmu’n-Nazar fî İlmi’l-Kelâm, Thk. Abdurrahman
b. Muhammed Saîd ed-Dımeşkî (Thk.), (Riyâd: Âlimu’l-Kutub,
1410/1990).
Mâlâtî, Ebu’l Huseyn Muhammed b. Ahmed, et-Tenbîh ve’r Red ala Ehli’l Ehvâ
ve’l Bida’, Thk., Muhammed Zâhid el-Kevserî, ( Mısır: el-Mektebetu’l Ezheriyye
li’t Turâs, 1993 ).
Râzî, Ebu Abdillâh Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî,
İ’tikâdâtu Fıraki’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn, Thk. Ali Sami en-Neşşâr,
(Beyrût: Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, ts.).
Sem’ânî, Ebû Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdilcebbâr b. Ahmed elEHL-
İ HADÎS VE MU’TEZİLE ARASINDA YAŞANAN POLEMİKLER • 105
Mervezî, el-İntisâr li Ashâbi’l-Hadis, (Riyâd: Mektebetu Edvâi’l-Menâr,
1417/1996).
Şehristânî, Ebü’l-Feth Tâcuddîn Muhammed b. Abdilkerîm b. Ahmed, el-Milel
ve’n-Nihal, ( Haleb: Müessesetu’l Halebi, ts.).
Şeybânî, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel el-Mervezî, er-Redd ale’l-
Cehmiyye ve’z-Zenâdıka, Thk., Sabri b. Sellâme Şahin, (Dâru’s-Sebât, ts.).
Taberî, Muhammed b. Cerîr, Sarîhu’s-Sünne, ( Kuveyt: Dâru’l-Hulefâ li’l-Kutubi’lİslâmî,
1405), s.20.
Takiyyuddin İbn Teymiyye, et-Tis’îniyye, Thk. Muhammed b. İbrahim el-Aclân,
(Riyâd: Mektebetu’l-Maârif, 1420/1999).
Umrânî, Ebû’l Huseyn Yahya b. Ebî Hayr el-Yemenî, el-İntisâr fi’r-Red ale’l
Mu’tezileti’l-Kaderiyyeti’l-Eşrâr, Thk. Suûd b. Abdilaziz el-Halef, (Riyâd:
Advâu’s-Selef (Nşr.), 1419/1999).
Uzundağ, Mehmet Sait, “İrşâdü’s-Sari’ye Göre Kastallani’nin Kelami Görüşleri”,
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013/1, cilt: IV, sayı: 7.
_____, Kastallânî ve İrşâdü’s-Sarî İsimli Eserinin Hadis Şerhçiliği Açısından İncelenmesi,
AÜSBE, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2012.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî
el-Fârikî ed-Dımeşkî, el-Uluvv li’l-Aliyyi’l Ğaffâr fi Îzâhi Sahîhi’l-Ahbâr
ve Sakîmiha, Thk. Ebû Muhammed Eşref b Abdulmaksûd, (Riyâd: Mektebetu
Advâi’s-Selef, 1416/1995).

Thank you for copying data from http://www.arastirmax.com